جام جم آنلاین گزارش میدهد
کافی است در فضای مجازی گشتی بزنید یا نگاهی اجمالی به رسانههای مختلف بیندازید تا با انبوهی از تبلیغات رنگارنگ این همایشها مواجه شوید. هزینه شرکت در این همایشها نیز با توجه به شهرت سخنران اصلی همایش، متفاوت است. به طور مثال، هزینه حضور در سمینار روانشناسی یکی از سخنرانان شناخته شده در کشور، برای هر فرد، بین 30 تا 80 هزار تومان اعلام شده است و سخنران دیگری در گوشهای از تهران، مبلغ 40 هزار تومان از هر مراجعهکننده میگیرد.
البته رقمهای نجومی دیگری هم در همایشهای خصوصی و کوچکتر از مراجعان دریافت میشود که اگر این مبالغ را در رقم تعداد مراجعهکنندگان ضرب کنیم، متوجه میشویم که چه تجارت پرسودی در پس این سمینارها نهفته است؛ سمینارهایی که اغلب کارشناسان و روانشناسان بر غیرعلمی و غیرکاربردی بودن آن تاکید دارند.
سمینارهایی با حرفهای قشنگ و بیکاربرد
زندگی شهرنشینی و ماشینی، سبک زندگی انسانها را به طور کلی دگرگون کرده و آنها را با انواع و اقسام چالشهای روانی جدید مواجه کرده است.
وفور همین سمینارها و همایشها هم شاید به نوعی پاسخ به تقاضای روزافزون مردمی باشد که برای آرامش خود حاضر میشوند، حتی در سمینارهای غیرعلمی با قیمتهای گزاف هم شرکت کنند.
دکتر زهره سپهریشاملو، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در گفتوگو با جامجم تاکید دارد که اغلب این همایشها پایه علمی ندارد و صرفا با هدف کسب درآمد برگزار میشود.
سپهری معتقد است؛ از آنجا که سبک زندگی آدمها، فستفودی شده است و میخواهند هر کاری را در سریعترین زمان انجام بدهند، همین تفکر باعث شده برای تغییر در سبک زندگی خود به دنبال سریعترین راهها بروند که حضور در همین همایشها یکی از همین راه حلهای گذرا و غیرعلمی است.
این روانشناس یادآوری میکند که برگزاری این سمینارها از سوی افرادی که خوب حرف میزنند و نمایش خوبی اجرا میکنند، نمیتواند تغییرات ساختاری و عمیقی در روحیه افراد ایجاد کند و اغلب فرد همین که از سمینار خارج میشود، دوباره به زندگی قبلیاش بازمیگردد، چون تغییر ساختاری در نگرش آنها ایجاد نشده است. خطر بدتر این است که به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد، افراد با حضور مکرر در این سمینارها و شنیدن جملات قشنگ، «تخدیر» میشوند و به حضور در این گونه همایشها عادت میکنند؛ طوری که دیگر دنبال حل ریشهای مشکل خود نمیروند و تمایل پیدا میکنند که از یک سمینار به سمینار دیگر بروند.
اغلب مجریان، تخصص روانشناسی ندارند
در بین مراجعهکنندگان به این سمینارها، همه گروههای سنی را میتوانید پیدا کنید. سپهری بر این باور است که گروه سنی 15تا35 سال بیشترین تعداد مراجعهکنندگان این سمینارها را تشکیل میدهند، زیرا نسل جدید، کمحوصلهتر است و عادت به حل ریشهای و زمانبر مسائل ندارد.
اگر تخصص علمی برگزارکنندگان این همایش را هم ریشهیابی کنید، متوجه خواهید شد که بیشتر آنها تخصص علمی و آکادمیک در حوزه روان شناسی ندارند. یعنی در حالی که آنها را «استاد» خطاب میکنند، دقیقا معلوم نیست چه تخصص و مدرک معتبری دارند؟
این استدلالی است که سپهری هم روی آن مهر تائید میزند و همین مساله را یکی از پرآسیبترین وجه این سمینارها میداند، زیرا وقتی فردی دانش و تخصصی در حوزه روانشناسی ندارد و صرفا میتواند زیبا حرف بزند، اجرای راهکارهای غیرعلمی او در زندگی واقعی هم نمیتواند مشکلات مراجعهکنندگان را حل و چه بسا، مشکل را حادتر کند.
بسیاری از این سمینارها، بیشتر از چند ساعت طول نمیکشد. به همین دلیل، سپهری این پرسش را مطرح میکند که چگونه یک سمینار نیم روزه میتواند به تغییر بینش فردی و از همه مهمتر، به تبدیل بینش به مهارت کمک کند.
به عقیده او، یک سمینار روانشناسی، اگر هم علمی اجرا شود، در بهترین حالت میتواند فقط به مراجعهکنندگان اطلاعات بدهد و مهارت زندگی مراجعهکننده را عوض نخواهد کرد، اما دانشی که در سمینارهای روانشناسی غیرعلمی ارائه میشود، اطلاعاتی است که به قول این روانشناس، کاربردی نیست و صرفا با هدف بازاریابی انجام میشود.
چهره روانشناسی علمی را مخدوش میکنند
اطلاعات ارائه شده در سمینارهای روانشناسی عمدتا به منظور تشنه کردن مراجعهکنندگان برای حضور در همایشهای بعدی است. حتی دیده شده که در برخی از این همایشها، سخنران از تجربیات شخصی خودش به عنوان راه اصلی حل مسائل زندگی یاد کرده است، در حالی که این کار کاملا غیرعلمی و غیرحرفهای است.
دکتر عبدالله امیدی، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان از منظر دیگری به این بحث نگاه میکند و به جامجم میگوید: بندرت میبینید که یک عضو هیات علمی دانشگاه، این گونه سمینارها را برگزار کند، اما دیده شده که حتی پزشکان عمومی، فارغالتحصیلان رشتههای انسانی و حتی فنی و مهندسی هم این گونه سمینارها را تحت عنوان همایشهای روانشناسی برگزار میکنند.
خطر مهمی که به گفته امیدی، مراجعهکنندگان به این سمینارها را تهدید میکند، این است که افراد را از واقعیت دور میکند و با القای خیال و ارائه راهحلهای غیرواقعی، آنها را به بیراهه میکشاند.
در سطح بعدی، این روانشناس گلایه میکند که وفور این سمینارها، وجهه روانشناسی در جامعه را هم مخدوش میکند؛ زیرا در اذهان مردم، سوء تعبیر ایجاد میشود و مردم فکر میکنند روانشناسی یعنی همین مباحثی که در این سمینارها مطرح میشود. حال وقتی مراجعهکنندهای از این سمینارها نتیجه نمیگیرد، به طور کلی از روانشناسی هم برای حل مشکلات خود ناامید میشود.
آگاهسازی؛ سمینارهای غیرعلمی را کساد میکند
در شرایطی که بیشتر متخصصان حوزه روانشناسی و مشاوره بر غیرعلمی بودن این سمینارها تاکید دارند، سوال اینجاست که چرا نباید با برگزارکنندگان و مجریان این همایشها برخورد شود؟ تماسهای ما با سازمان نظام روانشناسی و مشاوره برای دریافت پاسخ این پرسش بینتیجه ماند.
دکتر محسن اصغری نکاح، روانشناس و استاد دانشگاه هم در گفتوگو با جامجم نیز از ضعف نظارتها در این حوزه گلایه دارد و عنوان میکند: اغلب مخاطبان این همایشها، اقشار عادی جامعه هستند که از آنها براحتی سوء استفاده میشود. متاسفانه در این زمینه، سیستمهای نظارتی ما ضعیف است و متولی این کار مشخص نیست. از دید اصغری نکاح، باید در این زمینه با کمک رسانهها و دیگر نهادهای فرهنگساز، اطلاعرسانی شود تا خود مردم هم با ماهیت این سمینارها آشنا شوند. شکی نیست که تقاضا برای برگزاری سمینارهای روانشناسی بسیار است، اما برای رفع این نیاز باید به شکل علمی برخورد شود. برگزاری کارگاههای وسیع و رایگان روانشناسی که البته در آن از چهرههای شاخص روانشناسی استفاده شود، راهکار علمی است که میتواند این تقاضا را به شکلی علمی پاسخ دهد و بازار پررونق سمینارهای قلابی روانشناسی را کساد کند.
امین جلالوند
جامعه
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان