سریال تلخ «درخت‌کُشی»

به گزارش جام‌جم ، محمد حقانی دیروز دل‌پری از قطع شدن درختان داشت؛‌ درختانی که نفس تهران به نفس‌شان بسته شده است. دل پری که باعث شد با دستی پر، به صحن شورا پا بگذارد؛ با اسناد و مدارکی که نشان می‌داد حرف‌هایش تا چه حد واقعیت دارد و جای 47 اصله درخت چطور در باغ دروس ناگهان خالی شده است.

با تصاویری هوایی از گذشته و امروز باغی که جای خالی درخت‌هایش بدجوری توی چشم می‌زد. با سندی رسمی به تاریخ 26 اسفند 1382؛ سندی با مهر بزرگ «باغ است» و امضای علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز مبنی بر اعلام رای بر باغ بودن فضایی که غائله‌اش از بلوار شهرزاد، کوچه یاراحمدی و بن‌بست افخم شروع و پس‌لرزه‌هایش به جلسه علنی شورای شهر تهران کشیده شد.

حقانی اسناد و مدارکش را همان ابتدای جلسه به سمت دیگر اعضای شورا گرفت و بیش از همه مجتبی عبدالهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران را خطاب قرار داد و گفت: این باغ دارای دو پلاک است و در پلاک 5100 متری، 47 اصله درخت از بین رفته است.

گله‌های حقانی اما بیشتر به خاطر کتمان اصل موضوع و تکذیب این اتفاق از سوی کارکنان شهرداری بود؛ اتفاقی که باعث شد با صدایی بلند پشت تریبون بگوید: متاسفانه جوهر قلم سیاست ابلاغی از سوی رهبر سبزاندیش‌مان که از آن می‌توان به عنوان نقشه راه محیط زیست کشور نام برد، هنوز خشک نشده که گزارش جدیدی از تخریب باغ و قطع درختان در یکی از خیابان‌های شمال شهر تهران به من رسید.

رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران تاکید کرد: در واقع این فضا دارای دو پلاک و دو باغ است که کنار همدیگر قرار گرفته‌اند. در پلاک 1200متری مالک از شهرداری اجازه داشت تا چهار درخت را جابه‌جا کند و در قطعه دوم یعنی پلاک 5100 متری درختان قطع شده‌اند. گرچه حتی براساس گزارش‌های مردمی متوجه شدم درخت‌هایی که اطراف آنها خوب پوشانده نشده بود هم از ریشه درآمده‌اند و ممکن است با خطر مواجه شوند.

حقانی گفت: این باغ دارای 144 اصله درخت، دو کنده و چند درختچه بود. من همان زمان که گزارش برایم ارسال شد، کارشناسانی را به باغ دروس فرستادم و آنها تائید کردند 47 اصله درخت در این باغ از بین رفته است.

رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران در توضیح ماجرای قطع درختان دروس گفت: من خبر دارم که چون صاحبان این ملک نمی‌توانستند با خودروی سنگین تنه‌های درخت را جابه‌جا کنند با یک پاترول درختان قطع شده را به بیرون باغ منتقل کردند.

فرافکنی شهرداری درباره زمان قطع درختان

این حرف‌ها البته تازه نبود؛ حقانی آنها را از اولین روزهای سال جدید بارها به رسانه‌ها زده بود. حرف‌هایی که از همان ابتدا توسط مسئولان حوزه شهری تکذیب شده بود؛ تکذیبی که دیروز هم ادامه پیدا کرد و مجتبی عبدالهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران وقتی در مقام دفاع از عملکرد حوزه‌اش پشت تریبون درست مقابل اعضای شورای شهر قرار گرفت، باز هم مدعی شد هیچ درختی در ایام نوروز در این باغ قطع نشده است.

عبدالهی گفت: من شخصا فردای روزی که اخباری درخصوص قطع درختان در این منطقه منتشر شد، با هماهنگی نسبت به بازدید از این باغ اقدام کردم و همین جا در حضور اعضای شورای شهر تهران اعلام می‌کنم اگر اشتباهی در گزارش از بازدید داشته باشم، شخصا نه یک بار که دو یا سه بار از مردم و اعضای شورای شهر عذرخواهی خواهم کرد و مدعی شد که براساس بازدیدهایش هیچ درختی قطع نشده است.

معاون شهردار تهران ادامه داد: به عنوان خادم مردم که حدود 12 سال است در قسمت‌های مختلف شهرداری به مردم خدمت ‌کرده‌ام، امیدوارم حرف‌هایم را بپذیرید و ما را به عنوان دروغگو محسوب نکنید.

جزئیاتی که عبدالهی از پرونده پرسروصدای باغ دروس ارائه کرد خیلی‌ها را قانع نکرد و باعث شد مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران با اعلام این که ما حتی نباید از قطع بیجای یک اصله درخت هم بگذریم، از سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری خواست در این زمینه دقت بیشتری داشته باشد.

بازخوانی پرونده قطور قطع درختان در کشور

خبر مرگ 47 اصله درخت چه به گفته حقانی در ایام نوروز 95 و چه به ادعای عبدالهی در روزهایی غیر از این ایام، داغ تازه‌ای بود بر زخم‌های قدیمی نشسته بر تن تهران؛ داغی بر جای خالی درخت‌هایی که در سال‌های گذشته از ریشه جدا شدند و جایشان برج‌هایی بلند قد کشیدند. اتفاقی که به گفته حقانی باعث شد شهری که در گذشته از آن به عنوان «باغ‌شهر» یاد می‌شد، به «ساختمان شهر» تغییر نام بدهد.

این داغ، غبار فراموشی و نسیان را از پرونده قطور قطع درختان، نه تنها در پایتخت که کوچه و خیابان‌هایش ویترین کشور است، که در دیگر کلانشهرهای کشور نیز زدود. غبار از روی پرونده‌های قدیمی که کنار رفت، خیلی‌ها یاد صحبت‌های مدیر نظارت بر امور پارک‌ها و فضای سبز سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در اسفند سال 88 افتادند؛ آن هم وقتی محمدعظیم شهیدی در گفت‌وگو با ایسنا از قطع 45 هزار و 364 اصله درخت در مشهد در سال 87 خبر داده و گفته بود: از این تعداد 3869 اصله درخت به دلیل اجرای پروژه‌های عمرانی قطع شده‌اند.

داغ که تازه شد، پرونده پشت پرونده بود که روی میز آمد، آن وقت عده‌ای هم یاد درخت‌های 150 ساله محله چهارباغ‌عباسی اصفهان افتادند؛ درخت‌هایی که به بهانه جابه‌جایی از محدوده کارگاهی متروی اصفهان دور شدند.

دل تهرانی اما از بازخوانی پرونده‌های قطع درختان از دیگر ایرانی‌ها بیشتر خون بود؛‌ مخصوصا وقتی با این اتفاق، نمک روی زخم قدیمی قطع شبانه تعدادی از چنارهای ولیعصر پاشیده شد؛ چنارهایی که مثل گردنبند گردن‌آویز تهران شده‌اند از سال‌ها پیش. درخت‌هایی که تهران به خاطرشان چنارستان نامیده می‌شد و تن‌شان در این سال‌ها بارها و بارها به بهانه‌های مختلف لرزیده است؛ بهانه‌هایی که به گفته دادستان تهران در چند سال اخیر به از بین رفتن قریب به 6000 اصله درخت در خیابان ولیعصر منجر شده است. این خبر تلخ را هم عباس جعفری‌دولت‌آبادی دادستان تهران در آخرین روزهای سال گذشته به رسانه‌ها داد و ضمن تشریح سیاست‌ها و اولویت‌های دادستانی، مطالبه‌گری در حوزه‌ حقوق مردم را ازجمله وظایف دادستان دانست.

وضع نامطلوب سرانه فضای سبز شهری

درخت‌ها ریه‌های تنفسی شهر هستند؛ شهری که آلودگی‌اش نفس تنگ می‌کند و جان به لب می‌رساند. مخصوصا وقتی نگاه‌ها به آمار نه چندان قانع‌کننده سرانه فضای سبز شهری در کل کشور می‌رسد؛ به عدد 11.8 متر مربعی که علی نوذرپور معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور اعلام کرده است. عدد و رقمی که در وضعیت مطلوب باید 25 متر مربع باشد.

برای این فاصله 13 مترمربعی تا استانداردهای موجود اما نه‌تنها چاره‌ای اندیشیده نشده که با قطع گاه و بیگاه درخت‌ها، چالش‌های پیش آمده پیرامون این فضا هر سال از سال قبل بیشتر هم می‌شود. این وسط به گفته نوذرپور سهم اصفهانی‌ها از سرانه فضای سبز با 1/23 مترمربع از بقیه استان‌ها بهتر است و وضع سیستانی‌ها از همه بحرانی‌تر.

این درحالی است که اهمیت نقش فضای سبز و درختان در کاهش آلودگی در شهر‌ها حقیقتی است که نیاز به اثبات ندارد. بر این اساس یک درخت در سال به طور متوسط دو کیلوگرم اکسیژن تولید می‌کند، میزان اکسیژن آزاد شده به وسیله درختان پهن برگ در یک هکتار بین 2500 تا 3000 کیلوگرم است و می‌تواند نیاز ده انسان را تامین کند.

قبول کنید که به حساب و کتاب احتیاجی نیست، وقتی ناگفته هم پیداست با مرگ هر درخت، عمر چند انسان کوتاه‌تر می‌شود. درخت‌هایی که پیشتازان مبارزه با آلودگی هوا هم لقب گرفته‌اند؛ معضل مشترک کلانشهرهای کشورمان که هر سال با سرد شدن هوا، مثل بختک روی شهرها سایه می‌افکند. برای مبارزه با بختک آلودگی هــــوا گرچه ارگان‌ها و نهــادهـای مختلف، هـزاران چاره بی‌نتیجـه اندیشیده‌اند، اما به نظر می‌رسد فقط کافی است چشـم‌شـــان را روی سربازان خط مقدم مبارزه با ذرات آلاینده باز کنند؛ روی درخت‌هایی که انگار در سیاست‌های کلانشهری، هنوز جایگاهی ندارند.

میانگین سرانه فضای سبز در مناطق مختلف کشور

مینا مولایی - جامعه