چالش تازه مدارس شبانه‌ روزی

صدای کفگیر به ته‌دیگ خورده آموزش و پرورش روزی نیست که از جایی شنیده نشود؛ یک روز از واگذاری مدارس دولتی به بخش خصوصی، روزی از مطالبات تلنبار شده فرهنگیان و روزی از مدارس شبانه‌روزی. تا پیش از این هر چه از مدارس شبانه‌روزی شنیده می‌شد، روایت‌های غیررسمی بود از تجهیز نبودن اغلب این مدارس، امکانات رفاهی اندک آنها و از خورد و خوراکی که حسابی جمع و جور است.

کد خبر: ۸۸۰۷۴۲

اخیرا وزیرآموزش و پرورش در همایش مدیران مدارس شبانه‌روزی حاضر شد، پرده‌های ملاحظه‌کاری کنار رفت و روایت‌های غیررسمی، رسمی شد.

علی اصغرفانی تائید کرد، بودجه‌های دولتی کفاف اداره مدارس شبانه‌روزی را نمی‌دهد به همین دلیل او یک پیشنهاد داد؛ پیشنهاد هیات امنایی شدن مدارس شبانه‌روزی را.

هیات امنایی شدن در سال‌های اخیر همیشه راهی برای کاستن از بار مالی آموزش و پرورش و تقسیم کردن این بار با مردم بوده است، به همین دلیل است که مدارس هیات امنایی شهریه دریافت می‌کنند (البته به نام برگزاری فوق‌برنامه‌ها) و به کمک‌های دولتی اتکایی ندارند.

آیین‌نامه اجرایی مدارس هیات‌ امنایی البته انداختن بارهزینه‌ها به دوش خانواده‌ها را تنها راه گذراندن امورات مدرسه نمی‌داند، در عوض به هنر مدیر مدرسه اشاره می‌کند که باید خیران و ارگان‌های دولتی و نهادهای محلی را جذب کند و به کمک آنها باری از دوش مدرسه بردارد.

با وجود این اغلب مدارس هیات‌امنایی راحت‌ترین راه را که دست به جیب شدن خانواده‌هاست، انتخاب کرده‌اند و حالا که وزیر از هیات امنایی شدن مدارس شبانه‌روزی می‌گوید این بیم در مورد آنها نیز می‌رود یعنی وادار کردن خانواده‌ها به تقبل بخشی از هزینه‌ها. اما حکایت کمک خواستن از خانواده دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزی حکایت کف‌ دستی است که مو ندارد، حکایت فقر و تنگدستی فراگیری است که در صورت اصرار به مشارکت‌های مالی، در طرفه العینی به ترک تحصیل دانش‌آموزان ختم می‌شود؛ این اتفاق تا به حال بارها و بارها در مناطق محروم کشور رخ داده و مدارس شبانه‌روزی به سبب مطالبه پول از خانواده‌ها جمعی از دانش‌آموزان‌شان را از دست داده‌اند.

نیازهای کلان شبانه‌روزی‌ها

وزیر یک پیشنهاد داد و همه نگاه‌ها را متوجه خیران کرد؛ خیرانی که از ابتدای انقلاب تا امروز یک سوم مدارس کشور را ساخته‌اند و هر جا که آموزش و پرورش کم‌آورده، به میدان آمده‌اند.

وزیر این‌بار نام خیران را با مدارس شبانه‌روزی پیوند زد، چون بخوبی می‌داند این مدارس تا چه اندازه در تنگنای مالی قرار دارند؛ برای نمونه یک روز برای تهیه سه وعده غذایی دانش‌آموزان به عسر و حرج می‌افتند و یک روز برای جورکردن هزینه‌های آب و برق و گاز. به اینها باید دغدغه ارتقای کیفیت آموزشی و تامین امکانات رفاهی را هم اضافه کرد، این‌که بیشتر معلمان کارآزموده رغبتی به حضور در این مدارس ندارند و برخلاف دستورالعمل اجرایی مدارس شبانه‌روزی، بسیاری از آنها از بابت آزمایشگاه و کارگاه‌های مجهز، امکانات ورزشی یا کتابخانه در مضیقه‌اند.

اینها بهترین دلایل برای دل به دریا زدن وزیر آموزش و پرورش و طلب یاری از خیران است، همچنین دلیلی خوب برای رسانه‌ای کردن برخی آمارها.

آمارها این است: 3300 مدرسه شبانه‌روزی در سراسر کشور پراکنده‌اند و 400 هزار دانش‌آموز دارند که می‌شود میانگین جمعیت هر مدرسه 121 نفر.

دولت درسال 94 برای تجهیز این تعداد مدرسه هفت میلیارد تومان اختصاص داده که می‌شود 17 هزار و 500 تومان سرانه دولتی برای هر دانش‌آموز در حالی که اگر قرار باشد مشکلات تا حدی برطرف شود این رقم باید به 40 میلیارد تومان برسد یعنی برای هر دانش‌آموز صد‌هزار تومان.

با یک حساب سرانگشتی پیداست که نیازهای مدارس شبانه‌روزی کلان است، به حدی که شاید نشود رفع همه این نیازها را از خیران توقع داشت؛ به نظر می‌رسد این چالش تازه آموزش و پرورش باشد.

خیران می‌توانند، نمی‌توانند

چشم امید به خیران؛ این خلاصه گفت‌وگوی ما با مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان بود؛ استانی با مدارس شبانه‌روزی بسیار، سرانه روزانه 2000 تومان برای هر دانش‌آموز و اولیایی تنگدست البته.

علیرضا نخعی می‌گوید: فلسفه هیات‌امنایی شدن مدارس شبانه‌روزی، کمک گرفتن از خیران است نه فشار آوردن به خانواده‌ها که همگان می‌دانند اکثر قریب به اتفاق خانواده‌ها توان مالی کافی ندارند.

این گفته یادآور گفته‌های اخیر ابوالفضل رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌ جمهوری است که گفته است 90 درصد محصلان مدارس شبانه‌روزی از محروم‌ترین خانواده‌ها هستند.

نخعی می‌گوید: اگر خیران وارد این گود شوند، مدارس شبانه‌روزی جانی تازه می‌گیرند و کیفیت زندگی و آموزش در آنها بالا می‌رود، اظهارنظری که اختلافی فاحش با نظرات عبدالله فرمانی، رئیس مجمع خیرین مدرسه‌ساز استان آذربایجان شرقی دارد؛ استانی که به گفته او، اجابت کردن این همه خواسته، دیگر از توانشان خارج است.

او به جام‌جم توضیح می‌دهد، نیازهای سخت‌افزاری آموزش و پرورش به اندازه‌ای زیاد است که تامین آنها از عهده خیران خارج است؛ نشان به این نشان که تاکنون با همه تلاش‌ها برای جذب خیران در مدرسه‌سازی، فقط 35 درصد کار را نیکوکاران به‌عهده گرفته‌اند.

با این حال چه خیران به کمک مدارس شبانه‌روزی بیایند و چه نیایند مشکل این مدارس به قوت خود باقی است و با حضور آنها فقط فضا اندکی تلطیف می‌شود.

مدارس شبانه‌روزی تاسیس شده‌اند تا درصد پوشش تحصیلی دانش‌آموزان روستایی، عشایر و مناطق محروم بالا برود و ازهدر رفتن استعداد بچه‌های این مناطق جلوگیری شود؛ اما اگر قرار باشد مشکلات مالی این مدارس حل نشده باقی بماند نه‌تنها این اهداف محقق نمی‌شود بلکه دافعه این مدارس، انگیزه‌های تحصیل را کاهش خواهد داد.

مدارسی برای دانش‌آموزان در شرایط خاص

مدارس شبانه‌روزی مدارسی هستند برای پذیرش دانش‌آموزان روستاهای کم‌جمعیت و پراکنده و نیز فضایی برای توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای افرادی که امکان ادامه تحصیل آنها در مدارس عادی فراهم نیست