الزام تغییر روش بودجه‌ ریزی از سنتی به عملکردی

1-‌ در گذشته ملکه انگلستان دارای یک کیف بود که هر سال به بخش‌های مختلف نظامی، اقتصادی و اجتماعی کشورش سر می‌زد و از محل همان کیف مخارج آنها را تأمین می‌کرد که بعدها به بودجه معروف شد که همین موضوع، اساس کار مسئولان در سایر کشورها شد. این اتفاق در کشورهایی مانند ایران نیز افتاد اما امروزه کشورهای پیشرفته، بودجه‌های خود را بر اساس عملکرد محاسبه می‌کنند اما در ایران همچنان بودجه‌ریزی به صورت سنتی اتفاق می‌افتد که به همین دلیل در بیشتر موارد شاهد کسری بودجه در بخش‌های مختلف هستیم. انتقاد به این روش بودجه‌ریزی، تنها معطوف به این دولت نیست و دولت‌های قبل نیز برای زیرساخت این موضوع اقدامی نکردند.

2-‌ در روش بودجه‌ریزی سنتی، بودجه سال قبل مدنظر قرار داده می‌شود و بر اساس قدرت چانه‌زنی، رقمی برای هر بخش در نظر گرفته می‌شود که این سیستم دارای مشکلاتی خواهد بود. اگر قصد داریم از این مشکلات فاصله بگیریم، باید به سمت نوسازی روش بودجه‌ریزی برویم و بودجه سال آینده را بر اساس عملکرد تعیین کنیم.

3-‌ درباره برخی اقلام بودجه سال آینده، ابهاماتی وجود دارد، مثلاً امسال درآمدهای بودجه عمرانی محقق نخواهد نشد اما دولت برای سال بعد رقم بالاتری در نظر گرفته است. همچنین دولت برای سال آینده، قیمت نفت را حدود 40 دلار تعیین کرده در حالی که نفت ایران اکنون در بازارهای جهانی حدود 29 دلار است. دولت باید وابستگی خود را به نفت در هزینه‌های جاری کاهش دهد و بیشتر هزینه‌های عمرانی را بپوشاند. اگر دولت به این سمت حرکت کند، پیش‌بینی بودجه با رویکرد بهتری انجام خواهد شد اما اگر بخواهد با فروش نفت هزینه‌های جاری را بپوشاند، هیچ دفاعی در این باره ندارد.

4-‌ از سوی دیگر، درآمدهای مالیاتی برای سال بعد 14 درصد رشد کرده که این میزان به نظر معقول می‌رسد. قاعدتاً دولت برای قیمت نفت و همچنین درآمدها و هزینه‌های خود برنامه‌هایی را دنبال می‌کند و نمی‌توان اکنون همه موضوع بودجه را زیر تیغ انتقاد برد. برخی بر این باورند که اقتصاد مقاومتی در بودجه گنجانده نشده و دولت وابستگی خود را به بخش نفت کاهش نداده است اما ممکن است این درآمد در بخش‌های عمرانی هزینه شود که بسرعت خود را نشان خواهد داد.

دکتر محمد جلیلی - کارشناس اقتصادی و رئیس شرکت اعتبارسنجی ایران