باران اسیدی؛ تهدید اقتصاد و گردشگری نصف جهان

برخی کارشناسان نیز معتقدند در صورتی که روند کنونی آلودگی‌ هوا در اصفهان ادامه یابد، ممکن است دیگر حتی هیچ گیاهی در این شهر تاریخی رشد نکند.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در این زمینه به ایسنا می‌گوید: در اصفهان معمولا از نیمه آذر تا نیمه دی ماه پدیده اینورژن رخ می‌دهد و گاهی بیش از این نیز ادامه می‌یابد و از آنجا که اصفهان در یک دشت وسیع و کاسه مانند واقع شده و صنایع اغلب در بالادست این شهر قرار گرفته، بنابراین تهویه هوا در آن رخ نمی‌دهد و اوضاع آلایندگی در اصفهان به‌خصوص در زمان اینورژن مشکل‌ساز می‌شود.

احمد خاتون‌آبادی به باران اسیدی و منابع آن نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: کارخانه‌ها، خودرو و کامیون‌ها به همراه وسایل دارای دودکش با منبع سوخت فسیلی، مازوت، زغال سنگ و مواد نفتی دو نوع ماده اکسید گوگرد و نیتروژن تولید می‌کنند که با رطوبت پاییزی و زمستانی و همچنین نور خورشید ترکیب‌شده و یک فرآیند فتوشیمیایی اتفاق می‌افتد و این اکسیدها به باران تبدیل می‌شود و آنگاه بارانی که باید برای اصفهان رحمت باشد، موجب زحمت شده و مزارع کشاورزی، گنبدهای فیروزه‌ای شهر و باغات را به نابودی می‌کشاند.

همچنین گازها و بخارهایی که از دستگاه‌هایی با سوخت فسیلی خارج می‌شود، خیلی افزایش ارتفاع پیدا نمی‌کند و اگر باران نیاید به غبار اسیدی تبدیل می‌شود که به نمای ساختمان‌ها و بقایای سنگی می‌چسبد و موجب فرسایش و کاهش عمر مفید این مصالح می‌شود. باران و غبار اسیدی همچنین پس از فرود بر زمین، خاک‌ها را تغییر داده و مانع رشد گیاهان شده و در دریاچه و رودخانه‌ها نیز هلاکت آبزیان را به دنبال خواهد داشت، به‌طوری‌که حتی اگر تالاب گاوخونی را هم احیا کنیم، باران اسیدی تنوع زیستی آن را به‌شدت تهدید خواهد کرد.

تخریب تدریجی آثار تاریخی

شهرام امیری، کارشناس مسئول اداره میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با جام‌جم به تأثیر منفی آلودگی هوای شهر اصفهان بر آثار تاریخی و بخش گردشگری این شهر اشاره کرده و می‌گوید: اگر آلودگی هوا که چند سالی است شهر اصفهان را به‌طور جدی مبتلا کرده است، با همین شدت ادامه یابد، آثار تاریخی این شهر را که به جا مانده از دوران صفوی و با ظرافت‌های زیادی همراه است، دچار آسیب دیدگی بسیاری خواهد کرد.

وی می‌افزاید: باران‌های اسیدی و عوامل شیمیایی موجود در آلاینده‌ها بتدریج در کاشی گنبدها و بناهای تاریخی، آجرها و خشت‌ها و همچنین در تزئینات گچبری و نقاشی دیوارهای داخلی بناها نفوذ کرده و دردرازمدت آسیب غیرقابل جبرانی به آنها وارد می‌کند.

تهدید صنعت نوپای گردشگری

این کارشناس مسئول میراث فرهنگی به شرایط فعلی گردشگری در اصفهان و آسیب‌های احتمالی آلودگی هوا به این بخش نیز اشاره کرده و یادآور می‌شود: با رونق گردشگری در کشور به‌ویژه اصفهان طی یکی دو سال اخیر، شاهد رشد این صنعت درآمدزا در این شهر هستیم، به‌خصوص این‌که اصفهان به‌تازگی نیز به عنوان شهر خلاق جهان در صنایع دستی معرفی شده است که این امر نیز ورود بیشتر گردشگران خارجی به این شهر را به همراه خواهد داشت، هر چند اکنون اشتغالزایی و کسب و کار حاصل از صنعت توریسم نیز در این خطه از رونق خوبی برخوردار است و صاحبان مشاغل صنایع دستی که فقط حدود هزار واحد آن در میدان امام و اطراف آن مستقر هستند، از شرایط فعلی خود راضی اند و این در حالی است که اگر آلودگی هوا ادامه یابد، نه‌تنها با کاهش چشمگیر ورود گردشگران خارجی و حتی داخلی به اصفهان مواجه خواهیم شد بلکه کسب و کار اغلب شهروندان نیز که به طور مستقیم و غیرمستقیم به این صنعت وابسته است، دچار ضعف و رکود خواهد شد.

وی با اشاره به تشکیل واحد امانی (پایش) در اداره میراث فرهنگی اصفهان برای بررسی مشکلاتی همچون تاثیر آلودگی هوا روی آثار تاریخی این شهر، می‌گوید: گرچه این کارگروه هنوز درخصوص آسیب‌های رخ داده در آثار تاریخی بر اثر آلودگی هوا گزارشی ارائه نکرده است، اما از آنجا که این شهر در بهار و تابستان درگیر ریزگردها و در زمستان گرفتار آلودگی هواست، مجموع این آلودگی‌ها تاثیرات منفی خود را بر آثار اصفهان و بخش گردشگری آن برجا خواهد گذاشت و ضروری است هر چه سریع‌تر در این خصوص چاره‌اندیشی شود.

تلاش برای مهار بحران

در همین حال منصور شیشه فروش، مدیرکل بحران استانداری اصفهان نیز به اجرای طرح جامع کنترل کیفی هوای شهر اصفهان از اوایل سال 93 در این شهر اشاره کرده و به جام‌جم می‌گوید: براساس این طرح که با پیگیری استاندار و همکاری و تعامل همه دستگاه‌ها و نهادهای استان تحت نظارت اداره محیط‌زیست استان اجرایی شد، اقداماتی به‌منظور کاهش آلودگی هوا اجرایی شدکه به سهم خود تلاشی برای مقابله با بحران است.

وی می‌افزاید: تعویض سوخت نیروگاه‌ها از مازوت به گاز، پایش و رصد مرتب استانداردسازی خروجی صنایع بزرگی همچون مبارکه و ذوب‌آهن، تعطیلی موقت برخی کارگاه‌ها نظیر کارگاه‌های آجرپزی، خروج صنایع آلاینده از شهر تا شعاع 50 کیلومتر و اجرای طرح‌هایی برای کاهش آلودگی خودروها همچون اجرای طرح محدوده ترافیک در هسته مرکزی شهر، اختصاص اعتبار ویژه برای قطار شهری و توسعه خطوط اتوبوس‌های تندروی شهری از جمله اقدامات صورت گرفته دراین خصوص است که تمام این اتفاقات در مجموع موجب کاهش مطلوب آلودگی هوای این شهر شد، به نحوی که تعداد روزهای سالم هوای شهر از 72 روز در 9 ماهه اول سال 92 به 186 روز در 9 ماهه اول سال 94 رسید.

فاطمه مرادزاده