رسانه، هویت فردی را تقویت می‌کند

حافظه به عنوان یکی از مولفه‏های مهم تاثیرگذار روزمره بر رفتار، عواطف، هویت و شخصیت‌محور این بخش از پژوهش‏های روان‏شناسی شناختی است. از میان بخش‏های مختلف حافظه بلندمدت، حافظه رویدادی محل ثبت، ذخیره و بازخوانی تجربه‏ها و حوادث در زندگی یک فرد است. حافظه رویدادی شامل تجربیات و سوژه‏ها، مردم و حوادث خاص که در یک زمان و مکان مشخص برای فرد رخ داده یا فرد با آن روبه‌رو بوده است . حافظه شرح‌حال نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری هویت، گسترش روابط بین فردی و تعیین اهداف فرد برای عمل در آینده دارد. هویت، حلقه اتصال تاریخچه شخصی و سرگذشت فرد با تاریخ اجتماع اوست و از این رو باورهای فرهنگی، قومی، مذهبی، تاریخی، آداب و رسوم در یک بافتار فراگیر و کلی، عملکردهای فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کانوی معتقد است حافظه شرح‌حال از یک ساختار سه سطحی شامل دوره‌های زندگی، رویدادهای کلی و دانش اختصاصی برخوردار است. حافظه سرگذشتی برخلاف حافظه معنایی تنها حافظه مفهومی نبوده بلکه حافظه وابسته به بافتار ادراکی، حسی، عاطفی و مفهومی است. از آنجا ـ که ماهیت فرهنگ نیز بافتاری و متنی است ـ در رشد و تکوین حافظه سرگذشتی اثر به‌سزا خواهد داشت.

اگر بپذیریم که هویت یعنی تداوم فرد در طول زمان و ارتباط دائم میان گذشته، حال و آینده، چنین بافتاری بستر شکل‏گیری هویت خواهد بود. حافظه سرگذشت شبکه‏ای از اهداف و برنامه‏های فردی را پوشش می‌دهد که فرد در آینده آنها را محقق می‌کند. رسانه‏های ارتباط جمعی می‌تواند در برقراری ارتباط درست میان تاریخچه زندگی فرد با تاریخ اجتماعی در پردازش اطلاعات مربوطه نقشی شایسته ایفا کند و از این طریق به تقویت شکل‏گیری هویت فردی کمک کند.

دکتر علیرضا مرادی

روان‏شناس بالینی