ضرورت خارج‌کردن شناورهای غرق شده از خلیج فارس

البته شناور و خارج‌سازی کشتی‌ها کار بسیار دشوار، زمانبر و هزینه‌بری است و سختی‌های خاص خود را دارد و حتی گاه حوادث و تلفاتی را هم بر جا می‌گذارد، همچون فوت چهار غواص که در جریان شناورسازی و برشکاری یک فروند شناور غرق شده در اروندکنار گرفتار شده و جان خود را از دست دادند.

بر اساس آمار، 31 فروند شناور غرق‌شده تاکنون از اروندرود خارج شده و 64 فروند دیگر نیز در اعماق رودخانه مانع تردد شناورها در محیط امن هستند. اکنون لایروبی نکردن و وجود شناور‌های غرق شده دو چالش اساسی در تردد شناورها در آبراه اروندرود به شمار می‌رود که با انجام این دو یعنی شناورسازی شناور‌های غرق شده و لایروبی اروند، تردد شناورهای با تناژ بالا و ایمنی کامل در آب‌های این رودخانه امکان‌پذیر است.

البته فقط اروندرود، شمار زیادی از این شناور‌های غرق‌شده را در دل خود جای نداده، بلکه دیگر رود بزرگ خوزستان یعنی رود کارون و آب‌های استان بوشهر و هرمزگان نیز در اعماق خود ده‌ها شناور غرق‌شده از زمان جنگ و پس از جنگ را پنهان کرده‌اند. به گفته مسئولان، حدود 1200 فروند انواع قایق،‌کشتی و نفتکش در بستر خلیج‌فارس آرمیده که 40 فروند از آنها بسیار بزرگ است.

غرق شدن ده‌ها شناور در آب‌های بوشهر

کارشناس تجهیزات دریایی و خارج‌سازی شناورهای غرق شده اداره بنادر و دریانوردی استان بوشهر دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: کشتی‌ها و شناورهای زیادی در ابعاد مختلف، چه زمان جنگ و چه پس از جنگ و بر اثر تصادفات و حوادث دریایی در آب‌های بوشهر غرق شد که در مجموع شامل 21 کشتی بزرگ و ده‌ها شناور متوسط و کوچک است. مهم‌ترین و بزرگ‌ترین آنها که در زمان جنگ غرق شدند شامل کشتی سونگ بونگ در نزدیکی جزیره خارک، و چهار کشتی رافائل، ایران سیام، ایران رشادت و سی‌دیلیتی در آب‌های بندر بوشهر است که این پنج کشتی همچنان در دل آب‌های بوشهر آرمیده‌اند. 16 کشتی بزرگ دیگر نیز پس از جنگ و از سال 2007 به بعد در آّب‌های این استان غرق شدند که فقط یکی از آنها به نام شناور آریانا سال گذشته توسط اداره بنادر و دریانوردی استان بوشهر خارج‌سازی شد. علاوه بر اینها ده‌ها شناور کوچک غرق‌شده دیگر هم در این آب‌ها غرق شده که برخی خارج شده و برخی همچنان در دریا باقی مانده است.

محمداسماعیل اسفندیاری در پاسخ به این پرسش که چه ضرورتی برای خارج‌سازی این شناورها و به‌ویژه شناورهای غرق‌شده دوران جنگ تحمیلی و صرف وقت و هزینه فراوان برای این کار وجود دارد، می‌افزاید: دو دلیل مهم برای این کار وجود دارد که اولی بحث ایمن‌سازی آبراه‌های دریایی است، زیرا برخی از این شناورها در آب‌های کم‌عمق و در مسیر تردد شناورهاست که ممکن است برای آنها خطرآفرین باشد.

وی عواملی همچون سختی و تخصصی بودن کار، هزینه‌بر بودن و قرار گرفتن شناور در موقعیت‌های خطرناک دریا را از سختی‌ها و چالش‌های پیش‌رو برای خارج‌سازی شناورها و موجب کندی کار عنوان و تصریح می‌کند: این کار تخصص و تجربه خاص خودش را می‌خواهد که پس از جنگ این تخصص در کشور وجود نداشت، اما اکنون و پس از گذشت سال‌ها علم و تجربه آن به دست آمده است، از همین رو حتی مالکان خصوصی کشتی‌ها نیز اگر بخواهند خود به خارج‌سازی کشتی اقدام کنند، باید مجوز لازم را از اداره بنادر بگیرند که اداره بنادر نیز بر اساس نقشه‌های تهیه شده و در صورت بی‌خطر بودن مجوز لازم را می‌دهد، در غیر این صورت ممکن است با حوادثی همچون غرق شدن چهار غواص در اروندرود مواجه شویم.

به گفته اسفندیاری تامین تجهیزات خاص و هزینه مورد نیاز از موانع دیگر خارج‌سازی شناورهاست که موجب کندی این روند می‌شود، زیرا هم‌اکنون اداره بنادر تجهیزات لازم را که بسیار گران است در اختیار ندارد و باید آنها را از شرکت‌های خصوصی تهیه کند، در حالی که آن شرکت‌ها هم ترجیح می‌دهند تجهیزات خود را که شامل جرثقیل‌های بزرگ و مخصوص و... است، در اختیار شرکت‌های متمولی همچون نفت و گاز قرار دهند و اجاره خوبی دریافت کنند نه این‌که به سازمان بنادر برای این کار بدهند که تقریبا برگشت سرمایه‌ای ندارد.

این کارشناس مسئول اداره بنادر و دریانوردی را در اجرای این برنامه دست تنها دانسته و عنوان می‌کند: به‌طور مثال خارج‌سازی 13 مورد از 21 شناور بزرگ موجود در آب‌های استان طبق برآورد سال 91 بیش از 150 میلیارد تومان هزینه دربردارد، که اداره بنادر استان چنین بودجه‌ای در اختیار ندارد و این روند انجام کار را کند می‌کند.

خارج‌سازی شناورها از مسیرهای پرخطر

معاون فنی و نگهداری اداره کل بنادر و دریانوری استان هرمزگان نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: حدود 160 شناور غرق شده در آب‌های این استان وجود دارد که 16 فروند آن شناور بزرگ در حد کشتی است.

محمدرضا پوررجبی با اشاره به این‌که تمرکز ما بیشتر روی خارج‌سازی شناورها در مسیرهای پرخطر است، می‌افزاید: تاکنون دو شناور متوسط در آب‌های بندر مسافرتی و پرخطر چارک به کیش، یک شناور بزرگ در مسیر بندرعباس به قشم و یک لنج در ساحل پرخطر سورو از آبها خارج شده و دو کشتی هم در مسیر بندرعباس به قشم در حال خارج‌سازی است. خارج‌سازی شش کشتی دیگر هم امسال به مناقصه گذاشته خواهد شد.

پایان خروج شناورهای اروند تا 2 سال دیگر

در همین حال فرماندار خرمشهر در خصوص شناورهای غرق‌شده آب‌های اروند و کارون در استان خوزستان که بیشترین آنها در کشور را به خود اختصاص داده است، می‌گوید: بخش عمده‌ای از این شناورها که در جریان جنگ تحمیلی با جنایت رژیم بعثی عراق در آبراه اروندرود غرق شد، هم‌اکنون شناورسازی شده است و دولت نیز مصمم است عملیات باقیمانده شناورسازی آنها را تا دو سال آینده به اتمام برساند.

ولی‌الله حیاتی با بیان این‌که امسال 17 شناور غرق شده در اروندرود و کارون با توانمندی‌های داخلی شناورسازی خواهد شد، مشارکت عراقی‌ها را در این امر ضروری دانسته و می‌افزاید: مشکلات امنیتی در عراق از دلایل اصلی شروع نشدن عملیات شناورسازی در اروند رود و لایروبی آن از سوی عراقی‌ها بیان می‌شود، در حالی که با لایروبی اروندرود عمق این آبراه از پنج متر کنونی به 9 متر خواهد رسید و امکان تردد شناورهای با ظرفیت 25 هزار تن فراهم می‌شود.

فاطمه مرادزاده