ایران و بلا استفاده ماندن بزرگترین ذخایر گازی جهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم در این یادداشت آمده است، دو دلیل برای عدم توسعه منابع گازی ایران وجود دارد: رژیم تحریم های بین المللی (که از سال 2007 بخش انرژی این کشور را هدف قرار داده، فعالیت شرکت های انرژی بین المللی در ایران را متوقف کرده است) و چهارچوب حقوقی نفتی کشور (موسوم به طرح بیع متقابل که موجب می شود سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران برای شرکت های بین المللی جذابیتی نداشته باشد.)

اما با انعقاد توافق جامع هسته ای در جولای 2015، همه منتظر اند تا این گام تاریخی، شکلی جدید به اقتصاد ایران بخشد و بخش انرژی آن را متحول کند.

دولت ایران همزمان با مذاکرات هسته ای، کار بر روی اصلاح قراردادهای انرژی خود را از سال 2013 آغاز کرده و عمدتا از مدل قراردادهای عراق تبعیت نموده تا سرمایه گذاری در بخش انرژی کشور را برای شرکت های بین المللی جذاب تر سازد. پس از چند نوبت تاخیر، قراردادهای نفتی جدید ایران قرار است بین ماه های اکتبر و نوامبر 2015 در تهران رونمایی شود.

با توجه به این تغییر و تحولات مثبت، بسیاری در اروپا، از جمله کمیسیون اروپایی پیشنهاد کرده اند که ایران می تواند به تامین کننده اصلی گاز اروپا تبدیل شود. چنین پیشنهاداتی از نظر تئوریک کاملا هماهنگ با رویکرد جدید اتحادیه اروپا در تنوع بخشی به منابع تامین گازی اش است. اما نگاهی دقیق تر به چشم انداز کوتاه مدت و درازمدت صنعت گاز ایران نتیجه چندان امیدوار کننده ای از تبدیل شدن ایران به تامین کننده عمده گاز اروپا به دست نمی دهد.

این گزارش افزود: در کوتاه مدت صنعت گاز ایران به احتمال فراوان بر بازار داخلی و به صورتی محدود بر صادرات منطقه ای متمرکز خواهد بود. پس از توافق هسته ای، ایران قرار است استراتژی انرژی خود را بر توسعه بخش نفت متمرکز نماید. در این چهارچوب، ممکن است گاز بیشتری برای تزریق به میادین نفتی مورد استفاده قرار گیرد تا رشد تولید و صادرات نفت این کشور را تضمین کند. همچنین ایران تلاش خواهد کرد از منابع گازی خود برای افزایش رقابت پذیری اقتصادش استفاده کند، به این صورت که بخش بیشتری از تولید برق در این کشور از طریق گاتز طبیعی ارزان قیمت تامین خواهد شد و سرمایه گذاری بیشتری در بخش خودروهای گازسوز انجام خواهد گرفت تا مصرف نفت در داخل کاهش یابد و این نفت بتواند به بازارهای خارجی صادر شود.

تحت این شرایط، دشوار می توان انتظار داشت که در کوتاه مدت صادرات گاز ایران به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

در زمینه چشم انداز دراز مدت، ایران به احتمال زیاد به دنبال صادرات گاز به آسیا خواهد بود تا اروپا. در طی سال های اخیر، ایران تمرکز ویژه ای بر پیشبرد پروژه خط لوله انتقال گاز به پاکستان داشته است. اگر این پروژه نهایی شود، به راحتی می توان آن را تا هند نیز امتداد داد. با توجه به اینکه نیاز هند به واردات گاز پس از سال 2030 به میزان قابل توجهی افزایشخ واهد یافت، این طرح در دراز مدت برای ایران اهمیت بالایی خواهد داشت.

علاوه بر این خط لوله، ایران به دنبال ساخت تاسیسات ال ان جی در میدان گازی پارس جنوبی خواهد بود. در دهه های اخیر چند شرکت اروپایی و آسیایی در این پروژه ها مشاکرت داشته اند، اما در نهایت به دلیل تحریم ها از این پروژه ها کنار کشیده اند. ال ان جی برای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این انعطاف پذیری را به آن می دهد تا بدون اتکا به خطوط لوله گاز خود را به بازارهای بین المللی برساند، و با توجه به فضای بی ثبات محیط پیروامونی ایران، این مسئله اهمیت بالایی برای تهران دارد.

مانع دیگر بر سر راه صادرات گاز ایران به اروپا نبود زیرساخت های لازم است. علاوه بر روش ال ان جی، گاز ایران می تواند از طریق خط لوله به اروپا صادر شود. اما این کار نیازمند توسعه قابل توجه ارتباطات بین ایران و ترکیه . ایجاد یک خط لوله جدید برای انتقال گاز از طریق ترکیه به اروپاست.