آثار غیرواقعی مولانا کدامند؟

گفته می‌شود مولانا آثار دیگری به‌جز آثار شناخته شده دارد. درباره کتاب‌های به جا‌مانده از مولانا توضیح دهید.

مولانا چند اثر مشخص دارد. معروف‌ترین اثر او مثنوی معنوی است. دیوان کبیر، مکتوبات، مجالس سبعه و فیه‌ما‌فیه دیگر آثار مولانا هستند و به‌جز اینها هیچ یک از آثاری که به مولانا نسبت می‌دهند، از او نیست. بلکه از شاهدان مولاناست که دو قرن با او فاصله دارد.

قدیمی‌ترین و معتبرترین نسخه‌هایی که از این آثار به‌جا مانده، کدام‌ها هستند؟

قدیمی‌ترین نسخه مثنوی متعلق به سال 677 قمری است که 6 دفتر مثنوی را دارد. از دیوان کبیر هم نسخه‌ای متعلق به قرن هشتم در دست است که به سال‌های 767 تا 770 قمری مربوط است. مرحوم فروزانفر تصحیحی از این نسخه ارائه کرده‌اند. مکتوبات شامل 150 نامه است که نسخه‌های مختلفی از قرن هفتم به بعد دارد. از مجالس سبعه و فیه‌ما‌فیه هم نسخه‌هایی از قرن هفتم موجود است.

مشهورترین کتاب‌هایی که در سال‌های اخیر از این نسخه‌ها تصحیح و منتشر شده است، چه کتاب‌هایی هستند؟

مشهورترین مثنوی را انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دو بار چاپ کرده است. بنده نیز دیوان کبیر را منتشر کردم که چاپ سومش در دست انتشار است. مثنوی متعلق به سال 667 قمری را هم در نشر روزنه منتشر کردم. البته مجالس سبعه و فیه ما فیه را هم در نشر پارسه چاپ کردم و توضیحاتی در آن دادم.

در بین بزرگان یکصد سال اخیر هم افراد زیادی روی مولانا کار کردند و تقریبا می‌توان گفت تصحیح متون کلاسیک ازجمله آثار مولانا در یک قرن اخیر شکوفا شده است. درباره دیگر بزرگانی که روی آثار مولانا کار کردند هم صحبت کنید.

مرحوم فروزانفر برای مثنوی شرح خوبی نوشتند. ایشان فیه‌مافیه را هم تصحیح کردند. نیکلسون هم مثنوی را تشریح کرده است. دکتر شفیعی‌کدکنی هم گزیده‌ای از غزلیات دیوان کبیر منتشر کرده است.

کدام تصحیحات از مثنوی قابل اعتمادتر به نسخه اصلی هستند؟

البته چون خودم در این زمینه کار کردم، خیلی نمی‌توانم نظر بدهم. فقط می‌توانم بگویم آقای کریم زمانی، مرحوم دکتر شهیدی، مرحوم بدیع‌الزمان فروزانفر و آقای محمد استعلامی تصحیحات خوبی از مثنوی ارائه کرده‌اند.

سجاد روشنی

فرهنگ‌و‌هنـر