200 سال حضور در این همه زخم!

صنعت چاپ در ایران، از همان مشکلاتی که دیگر صنوف فرهنگی و تا حدی صنعتی از آن رنج می‌برند، آزرده است و سال‌هاست کسی مرهمی بر زخم‌هایش ننهاده است.

مهم‌ترین مشکل کنونی این صنعت دیرپا در ایران، مشخص نبودن متولی دولتی آن است؛ موضوعی که همه فعالان هم به آن اذعان دارند. در ساختار اداری و اقتصادی ما که بیشتر آن را دولت مدیریت می‎کند، مشخص نبودن متولی مهم است. این صنعت درگیر حکایت شترمرغ است که نمی‌داند مرغ است یا شتر. از سویی، یکسو یک طره زلفش به دلیل غلبه چاپ کتاب در گذشته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گره خورده و از سوی دیگر صنعت است و باید در وزارت صنعت و معدن و تجارت کرسی داشته باشد. سویه فرهنگی‌اش باعث ناکامی در اختصاص بودجه‌های مناسب شده و سویه صنعتش هم هیچ نفعی از این بودجه‌ها نمی‌برد.

غلبه چاپ صنعتی و تجاری در سال‌های اخیر باعث شده این صنعت، تنها بخش کوچکی از توانش را به چاپ کتاب و نشریات و در مجموع به چاپ کاغذی اختصاص دهد؛ در حالی که بخش عمده و بیشتر آن را چاپ تجاری و صنعتی به خود اختصاص داده، که فرهنگی نیست.

تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات چاپ در سال‌های اخیر، اگرچه کمی سرعت گرفته و به نسبت پیش از آن، رشد یافته است؛ اما این سرعت مناسب و متناسب با نیاز بازار داخلی و بازارهای خالی منطقه‌ای نیست.

این نوسازی و تجهیز به دلیل گرانی ماشین‌آلات و نیاز به بودجه‌های کلان و نبود وام‌های کم‌بهره و مناسب، بسیار کند صورت می‌گیرد و نبود نگاه صنعتی به این حوزه باعث شده بانک‌ها هم از اختصاص وام‌های کلان به این بخش خودداری کنند.

نگاه سنتی هم از دیگر عوامل و یکی از مهم‌ترین مشکلات این صنعت است. بخش عمده‌ای از این صنعت هنوز هم با نگاه‌های محدود و تنگ و از دریچه «یک کارگاه کوچک و یک ماشین چاپ» مدیریت می‌شود‌؛ در حالی که صنعت چاپ در دنیا در مقیاس‌های گسترده و وسیع و در قالب مجتمع‌های بزرگ چاپ پیگیری می‌شود که با این نگاه محدود، چنین چیزی را در حال حاضر نمی‌توان برای ما متصور بود.

به نظر می‌رسد با توجه به چندجانبه و بین رشته‌ای بودن صنعت چاپ و اتصالی که این صنعت با چندبخش از جامعه ایجاد می‌کند، ضرورت دارد نگاهی جامع و کلان به این صنعت مهم و کلیدی جهان میان مدیران و فعالان شده و از همه مهم‌تر به بخش چاپ بسته‌بندی به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌های تولید درآمد ملی از طریق صادرات این محصولات توجه ویژه‌ای شود.

رضا معصومی

جام جم