منافع ملی و احیای دیپلماسی انرژی

فعالیت دیپلماسی انرژی در اوپک

طی دو سال اخیر، چهار اجلاس کنفرانس وزرای نفت اوپک برگزار شده که ایران به عنوان یکی از اعضای موسس این سازمان ضمن حضور فعال در جلسات کنفرانس مواضع شفاف کشورمان در قبال تحولات بازار جهانی نفت را مطرح و از آنها دفاع کرده است. همچنین، نمایندگان کشورمان در سطوح مختلف (وزارتی – هیات عامل – نمایندة ملی) تلاش بی وقفه‌ای را در جلسات اخیر کنفرانس به عمل آورده‌اند تا سهمیه قبلی ایران در سازمان اوپک (حدود 5/4 میلیون بشکه تولید و 5/2 میلیون بشکه صادرات) را به سایر اعضای اوپک و محافل تأثیرگذار بین‌المللی قابل پذیرش کنند. علاوه بر این، در این زمان بواسطه پیشرفت‌های حاصل در زمینه مذاکرات هسته‌ا‌ی، بسیاری از مدیران عالیرتبه شرکت‌های نفتی معتبر جهان در حاشیه اجلاس‌های کنفرانس اوپک، دیدارهای رسمی متعددی را با وزیر نفت برگزار کرده و طرفین بر لزوم از سرگیری هرچه سریع‌تر مناسبات بویژه در زمینه حضور مجدد این شرکت‌ها در عرصه فعالیت‌های صنایع نفت و گاز کشورمان تاکید کرده‌اند. حضور وزیر نفت در خرداد 94 در حاشیه اجلاس 167 کنفرانس، در سمینار بین‌المللی اوپک به عنوان رئیس یکی از نشست‌های اصلی این سمینار در این راستاست.

افزون بر جلسات کنفرانس وزرای نفت مدیران و کارشناسان این مدیریت در جلسات مربوط به هیات عامل اوپک، استراتژی بلندمدت اوپک، کمیسیون اقتصادی اوپک و جلسات هماهنگی مواضع کشورهای عضو اوپک در زمینه مسائل محیط زیست و تغییر اقلیم به شکل فعال و اثرگذار شرکت و از مواضع ایران در چارچوب سازمان اوپک دفاع کرده‌اند. در این زمینه، موضوع مهم و تعیین‌کننده‌ای که در جلسات استراتژی بلندمدت و در نشست‌های کمیسیون اقتصادی اوپک پیوسته بر آن تاکید شده است، احیای نظام سهمیه‌بندی درون سازمان اوپک و بازگشت کشورهای عضو به سطح تعیین شده در چارچوب نظام سهمیه‌بندی است که به طور حتم با افزایش دوباره تولید نفت کشورمان در دوران پس از تحریم، به ارتقای سهم ایران در بازار جهانی واحیای جایگاه گذشته کمک شایان توجهی خواهد کرد. در جلسات بررسی استراتژی بلند مدت اوپک، ایران پیشنهادهای مناسبی ارائه کرده و قرار است در جلسات آینده در مورد آن بحث شود.

فعال شدن دیپلماسی گازی

علاوه براین در دوسال گذشته در مقایسه با حضور و عملکرد ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز(GECF) با سال‌های پیش از آن از افزایش قابل توجهی برخوردار بوده است. در پاییز سال 1392، پانزدهمین اجلاس وزارتی این مجمع به میزبانی کشورمان در تهران برگزار شد که برگ زرینی در سوابق جلسات وزارتی این مجمع به شمار می‌رود. حضور فعال کشورهای عضو، طرح مواضع ایران در زمینه بازار گاز و حمایت از این منبع انرژی به عنوان سوخت پاک برای بهبود شرایط محیط زیستی جهان، از جمله سوابق ارزشمند عملکرد این مدیریت به شمار می‌رود. دستاورد بزرگ دیگر در این اجلاس، انتخاب نامزد پیشنهادی ایران به عنوان نخستین دبیرکل بود که به نوبه خود یک موفقیت شایان توجه برای ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز به شمار می‌رود.

همچنین، در سال 1393 به پیشنهاد ایران و موافقت سایر اعضای مجمع، مقرر شد سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در آبان 1394، به میزبانی کشورمان و درتهران برگزار شود که دستاورد ارزشمند دیگری محسوب شده و بار دیگر این فرصت را پیش روی ایران قرارداده است که ضمن تحکیم جایگاه کشور در سطح جامعه جهانی، اهداف و نقطه نظرات موردنظر در پیشبرد دیپلماسی انرژی ایران از تریبون این اجلاس مهم به جهانیان عرضه شود. در کنار جلسات یادشده، طی دو سال گذشته جلسات متعدد مدیریتی و کارشناسی در چارچوب فعالیت‌های اجرایی و پژوهشی مجمع کشورهای صادرکننده گاز برگزار شده که راهکارهای پیشنهادی مهمی از سوی ایران به منظور ارتقای سطح عملکرد مجمع ارائه شده است. از جمله این پیشنهادات، طرح راهبرد بلندمدت GECF با مدل اصلی جایگزینی گاز بجای ذغال سنگ در GECF در دهه‌های آینده با هدف کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای در دنیا و نیز ساختار و ترتیب کمیته فنی – اقتصادی TEC در این مجمع بوده که مورد استقبال نیز قرار گرفته است..

انرژی، تغییر اقلیم و توسعه پایدار

موضوع دیگر عملکرد ایران در عرصه فعالیت‌های بین‌المللی، تغییر اقلیم و توسعه پایدار است. در وزارت نفت، موضوع تغییر اقلیم (گرمایش زمین) و توسعه پایدار که هر دو از جمله موضوعات بین‌المللی مهم و روز دنیا هستند، با حساسیت و دقت خاصی پیگیری می‌شوند. در موضوع تغییر اقلیم، قرار است در پایان سال میلادی جاری (پاریس، 21 COP، آذرماه 1394 )، سند جدیدی از سوی سران کشورهای جهان تائید شود تا تمامی کشورهای جهان برای کاهش حجم گازهای گلخانه‌ای بخش‌های مختلف انرژی صنعتی و کشاورزی خود متحد شوند. این موضوع، تبعات جدی برای صادرات نفت و گاز کشورمان و همچنین برای اقتصاد داخلی کشور که شدیداً به مصرف زیاد انرژی متکی است، دارد. وزارت نفت همگام و هماهنگ با سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های داخل کشور و همچنین در قالب همکاری با سازمان اوپک و مجمع کشورهای صادرکننده گاز، اقدامات موثری را در زمینه اعلام و پیگیری مواضع و نقطه نظرات کشورمان به عمل آورده است. موضوع توسعه پایدار در سازمان ملل متحد (ریو+ 20 ) نیز تحت عنوان « دستورکار بعد از 2015 » به موازات مسائل تغییر اقلیم در محافل جهانی دنبال می‌شود و وزارت نفت نیز در جلسات داخلی و خارجی آن نقطه نظرات و مواضع کشورمان را پیگیری می‌کند. با توجه به این‌که دوره اهداف هفت گانه هزاره در سال 2015 خاتمه می‌یابد، قرار است در سپتامبر 2015 سازمان ملل برای بسیج کشورها، نظرات اصلاحی را به تائید کشورهای جهان برساند. در این «اهداف هفده گانه توسعه پایدار»، جهان برای بعد از 2015 اهداف، بخش انرژی اهمیت ویژ‌ه‌ای دارد و از این نظر وزارت نفت تلاش کرده است نقطه نظرات ومواضع کشور مورد توجه قرار گیرد.

دکتر مهدی عسلی

مدیرکل امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت