بازگشت رونق به باغات چای کشور

چای به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدات استان‌های شمالی بویژه گیلان، مشکلات زیادی را در یکی دو دهه اخیر، پشت سر گذاشته است؛ این محصول، به علت سیاستگذاری‌های غیرموجه و متغیر در این حوزه، قیمت‌های ناعادلانه خرید برگ سبز چای و فرسوده بودن باغات چای و بهزراعی نشدن آنها بود و به متضرر و بیکار شدن بسیاری از چایکاران و تغییر کاربری و رها و تخریب شدن بسیاری از باغات چای کشور منجر شد، به‌طوری که به گفته رئیس سازمان چای کشور سطح زیرکشت چای از 34 هزار هکتار در 13 سال پیش به حدود 20 هزار هکتار در سال گذشته کاهش یافت و میزان تولید برگ سبز چای نیز از 320 هزار تن به 65 هزار تن و میزان چای خشک از 76 هزار تن به 15 هزار تن رسید و به این ترتیب عملا معیشت 60 هزار خانواری که به طور مستقیم از طریق کشت این محصول ارتزاق می‌کردند، مورد چالش شدید قرار گرفت.

این روند همچنین باعث نیاز شدید کشور به واردات چای شد، چراکه پیش از این و در حدود 13 تا 17 سال پیش، چای تولید داخل نیاز حدود 65 درصد مصرف داخلی را تامین می‌کرد، درحالی که بتدریج و با کاهش شدید میزان تولید، فقط توان تامین 13 تا 14 درصد مصرف داخلی را در چنته داشت.

این بی‌توجهی به صنعت چای در حالی صورت گرفته بود که این محصول به‌دلایل متعددی از ارزش و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، چراکه اولا اشتغالزایی زیادی در استان‌های گیلان و مازندران ایجاد کرده و حدود صد هزار خانوار به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق این محصول کسب درآمد و ارتزاق می‌کردند.

ثانیا محصولی کم آب بر است که یک‌سوم دیگر محصولات به آب نیاز دارد، درحالی که سه برابر آنها بازدهی و سوددهی دارد و معمولا در ارتفاعات و نقاطی کشت می‌شود که هیچ محصول دیگری نمی‌توان به جای آن کاشت و ثالثا محصول و نوشیدنی است که جایگزین دیگری ندارد، چراکه تقریبا همه ایرانیان در روز چندبار چای می‌نوشند و قریب به 80 درصد مردم روزه خود را با آن افطار می‌کنند و این را براحتی می‌توان از آمار 110 هزار تنی مصرف داخلی در سال دریافت که متاسفانه به دلیل افول صنعت چای در کشور، هم‌اکنون 95 هزار تن آن معادل 600 میلیون دلار از طریق واردات تامین می‌شود.

رئیس سازمان چای کشور با اشاره به ارزش این محصول در افزایش درآمدهای ملی و بهبود اقتصاد مقاومتی، گفت: افزایش 50 درصدی قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای داشته‌ایم، چراکه در سال‌های گذشته قیمت چای متناسب با تورم رشد نکرده و موجب کاهش شدید درآمد چایکاران و غیراقتصادی شدن تولید و زراعت چای شده بود.

روزبهان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: اقدام دیگر اختصاص اعتباری برای بهزراعی و هرس باغات چای فرسوده و بالای 40 سال بود، به این ترتیب که برای هر هکتار هرس کف بر، مبلغ پنج میلیون تومان و برای هر هکتار هرس کمربر، 2.5 میلیون تومان وام به صورت تسهیلات بدون بهره و پنج ساله به چایکاران پرداخت شد که با کمک آن حدود 20 درصد از باغات چای، معادل 4500 هکتار با انواع هرس‌ها بهزراعی و احیا شد.

همچنین تشکیل صندوق حمایت از چای کشور تشکیل شده است. این صندوق که 51 درصد سهام آن توسط بخش خصوصی و 49 درصد آن توسط دولت تامین خواهد شد و 25 هزار و 500 نفر عضو دارد و قرار است از اواسط تابستان تسهیلات بدون بهره با کارمزد یک تا 4 درصد به چایکاران پرداخت کند، موجی از امید را در دل چایکاران به پا کرده است.

به گفته رئیس سازمان چای کشور مجموع اقدامات دولت از سال گذشته تاکنون روحیه تلاش و نشاط و امید را به چایکاران کشور بازگردانده است، به‌طوری که برای اولین بار شاهد بازگشت کشاورزان به باغات چای رها شده و شخم و هرس و آماده سازی بسیاری از مزارع چای هستیم و در همین راستا حدود 3000 هکتار از باغات چای رها شده به چرخه تولید بازگشته است.

روزبهان با اشاره به این‌که امسال نیز قیمت خرید برگ سبز چای 21 درصد افزایش داشت، یادآور می‌شود، در سفر اخیر هیات دولت به گیلان نیز اعتبارات خوبی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به این حوزه اختصاص یافت، از جمله اختصاص اعتبار برای احداث و تکمیل سد پل رود که می‌تواند بیش از 9000 هکتار از باغات چای را زیر پوشش آبرسانی خود قرار دهد، و ثانیا اختصاص اعتبار ویژه برای مجهز کردن باغات چای به آبیاری تحت فشار که درمجموع می‌تواند به افزایش کمی و کیفی محصول چای منجر شود.

دولت از نظر کارشناسان چای استفاده کند

در همین حال مدیر اتحادیه چایکاران کشور معتقد است: گرچه بتازگی توجه زیادی به چایکاران و چای داخلی شده و به‌طور مثال قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای نسبت به گذشته حدود 100 درصد افزایش یافته است، اما با این حال در گذشته به حدی در حق این محصول کم لطفی شده که حتی این افزایش قیمت صدرصدی هم نتوانسته چایکاران را نجات دهد و اوضاع آنان را متحول کند.

ایرج هوسمی با بیان این‌که با این همه اکنون چایکاران از توجه دولت وقت به این محصول و رفع مشکلات آن، بسیار راضی هستند، به طوری که شاهد بازگشت شور و امید به زندگی چایکاران و باغات چای هستیم، در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: البته هنوز مواردی همچون پرداخت نکردن بموقع بهای برگ سبز چای و تاخیر یکی دو ماهه آن و استفاده نکردن از نظریات کارشناسان این حوزه موجب متضرر شدن چایکاران و باغات چای می‌شود که امیدواریم علاوه بر رفع این نواقص، اقدامات خوب دولت در حوزه چای استمرار یابد.

وی با اشاره به این‌که کارشناسان حوزه چای در گفت‌وگو با دولت خواستار اعطای مساعده به چایکاران در آذرماه سال 92 و 93 به منظور هرس و آماده‌سازی باغات چای شدند که این مساعده در آن تاریخ اختصاص نیافت، یادآور می‌شود: همین امر موجب شد باغات زیادی بدون هرس باقی بماند، درحالی که آسیبی که به باغ هرس نشده وارد می‌شود، جبران ناپذیر است، به‌طوری که خشکسالی این باغات را از بین برد و فقط باغات هرس شده، سالم باقی ماند و امسال نیز باغاتی که هرس نشدند، دیگر محصولی در چین دوم بهاره نداشته و باردهی آنها متوقف شد که تعداد این باغات هم کم نبود.

چای ایرانی تنها چای بدون سم جهان

این روزها تا صحبت از یک استکان چای خوب لب‌دوز و لب‌سوز و لبریز می‌شود، فوراً پای چای خارجی به میان می‌آید و قطاری از نام آنها ردیف می‌شود، در حالی که این تنها یک تصور باطل است که در سال‌های اخیر و با افول چای باکیفیت داخل در اذهان جاخوش کرده و حتی موجب تغییر ذائقه ما ایرانیان شده است.

به اذعان کارشناسان، چای خارجی وارداتی که از کیفیت پایینی هم برخوردار است، برتری خود را فقط مدیون عطر و طعم و افزودنی‌های غیرمجازی است که به آن افزوده می‌شود، در حالی که چای ایرانی که روزگاری کنار سماور هر خانه ایرانی، نشسته بود، نه‌تنها از عطر و طعم واقعی برخوردار است؛ بلکه تنها چای ارگانیک و بدون سم دنیاست، امری که حتی اروپاییان اکنون به آن واقف شده و به همین دلیل مشتری پروپا قرص چای ایرانی شده و شهروندانشان را نیز به استفاده از این چای ترغیب کرده‌اند.

ایران - فاطمه مرادزاده