مبارزه با غول 1600 میلیارد دلاری

صحنه سوختن 50 تن مواد مخدر در مشهد که فرمان آغازش را وزیر کشور از محل سالن همایش‌های صدا وسیما صادر کرد، پایان بخش مراسم روز جهانی مبارزه با مواد مخدر و البته نقطه اوجش بود؛ صحنه‌ای تاثیرگذارکه نگاه مهمانان خارجی این مراسم از جمله سفرا و مستشاران نظامی کشورهای خارجی مقیم ایران را خیره کرده بود.

این مراسم یک روز با تاخیر برگزار شد؛ چون پنجم تیر امسال، روز جهانی مبارزه با موادمخدر با جمعه مصادف بود و بزرگداشت این روز به دیروز، شنبه، موکول شد.

روز گذشته چهره‌های سرشناس زیادی به سالن خواجه نصیر مرکز همایش‌ها آمده بودند؛ از وزیر کشور و قائم مقامش گرفته تا فرمانده نیروی انتظامی و رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر و معاون حقوقی رئیس‌جمهور و دادستان کل کشور و البته شخصیت‌های سیاسی و نظامی کشورهای مختلف جهان (با انبوهی از مدال بر سینه) و نیز نماینده سازمان ملل در ایران.

شخصیت‌هایی که فرصت حضور در پشت تریبون را یافتند همه یک حرف مشترک داشتند، یعنی مبارزه جدی با قاچاق موادمخدر و کاستن از زیان‌های سوءمصرف مواد حتی وقتی نماینده سازمان ملل در ایران از روی متن تایپ‌شده‌اش می‌خواند، به مرگ 200 هزار مصرف‌کننده و ابتلای یک میلیون و 650 هزار نفر به ویروس اچ.آی.وی در سال 2013 اشاره کرد و بر این واقعیت نامطلوب دست گذاشت که از هر شش فرد درگیر اعتیاد فقط یک نفر به درمان دسترسی دارد و مردمان ساکن آفریقای شرقی و غربی دائم در معرض آسیب‌های ناشی از قاچاق و مصرف مواد قرار دارند.

این اطلاعات را باید به جدیدترین گزارش دفتر مقابله با موادمخدر و جرم ملل متحد درباره جهان در سال 2013 اضافه کرد که به اعتیاد 246 میلیون نفر به انواع مخدرهای سنتی و صنعتی اشاره داشت، مصرف‌کنندگانی که 27 میلیون نفرشان وضعی بحرانی دارند، تقریبا نیمی از آنها تزریقی هستند و یک میلیون نفرشان نیز به ویروس اچ.آی.وی آلوده‌اند.

این اطلاعات بخشی از حقایق دنیای ماست که از رهگذر مراسم روز جهانی مبارزه با مواد مخدر در کشورمان به گوش مردم دنیا رسید؛ اما فقط بخشی از حقیقت، نه همه آن. مقامات ایرانی که برای ایراد سخنرانی روی سن و پشت تریبون قرار گرفتند نیمه دیگر حقیقت را روکردند حقیقتی که در سایه آن جامعه جهانی به جای محق بودن مقصر شناخته می‌شد؛ حتی کمی بیشتر از مقصر، چیزی در حد عاملی برای چالش.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور به یک زبان و علیرضا جزینی، قائم مقامش در ستاد مبارزه با موادمخدر به یک زبان و حسن روحانی، رئیس‌جمهور که پیامش به این مراسم را وزیر کشور قرائت کرد با زبانی دیگر به این موضوع اشاره کردند.

رحمانی‌فضلی در یک جمله خلاصه کرد که برای مبارزه با موادمخدر کمترین همکاری با ایران صورت نمی‌گیرد و روحانی و جزینی به اقداماتی که باید تاکنون انجام می‌شد و نشد، پرداختند؛ از جمله این که معیشت جایگزین (هر فعالیت اقتصادی بجز کشت مواد مخدر) در مناطق اصلی کشت مواد مخدر در افغانستان جدی گرفته نمی‌شود، همکاری مستمر برای جلوگیری از درآمدهای نامشروع حاصل از قاچاق مواد به سیستم‌های مالی دنیا کمرنگ است و مساعدت‌های فنی و تجهیزاتی به کشورهای در مسیر ترانزیت و نیز مبادله اطلاعات عملیاتی برای دستگیری قاچاقچیان ضعیف است.

البته وقتی ابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور به عنوان نماینده دستگاه قضایی پشت تریبون قرار گرفت نه نرم و در لفافه که رک و صریح، جامعه جهانی را به‌ دلیل هر چیزی که آن را کم‌کاری و کارشکنی می‌خواند، مورد عتاب قرار داد.

رئیسی به عنوان مدعی‌العموم و نیز کسی که بخشی از بدنه دستگاه قضایی است و می‌داند چه میزان وقت و انرژی و سرمایه صرف رسیدگی به پرونده‌های مواد مخدری می‌شود و بعد از آنچه میزان وقت و انرژی و سرمایه برای نگهداری مجرمان در زندان‌ها هزینه می‌شود، به‌دست تنهایی ایران در این کارزار اشاره کرد و سیاست‌های یک بام و دو هوای نهادهای بین‌المللی را به نقد کشید.

نقد دادستان کل بر این بود که از یک‌سو جامعه جهانی عملکرد ایران به عنوان کشور حاضر در پیشانی مبارزه با مواد مخدر را می‌ستاید و از سوی دیگر هیچ کمکی برای پیشبرد برنامه‌های مقابله‌ای ایران انجام نمی‌دهد و متناقض‌تر این‌که وقتی ایران به اعدام قاچاقچیان و سوداگران مواد مخدر حکم می‌دهد، سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن علیه ایران قطعنامه تصویب می‌کنند و این سیاست را اقدامی ضدحقوق بشری می‌نامند، در حالی که جامعه عاری از موادمخدر الزاماتی دارد و درصدرش مبارزه با قاچاقچیان ایستاده است.

مجموع هزینه‌های مادی و معنوی که ایران هر سال صرف مبارزه با موادمخدر می‌کند تاکنون به ریال تبدیل نشده، اما همین که بدانیم کشورمان در سال گذشته میلادی موفق شد در 2200 عملیات بیش از 506 تن انواع موادمخدر را کشف کند و در شش ماه نخست سال 2015 نیز 305 تن کشفیات داشته است، به بخشی از هزینه‌های مادی و معنوی این مبارزه پی‌خواهیم برد. اما شهادت 3700 نفر در این عرصه و نیز جانبازی 12 هزار نفر مهم‌ترین هزینه معنوی است که ایران تاکنون پرداخته و بابتش فقط مورد تشویق زبانی جامعه جهانی قرار گرفته است.

موادمخدر و تجارتش، معضلی جهانی به حساب می‌آید و بیش از 170 کشور را به‌طور جدی درگیر خود کرده است و حتی درآمدهای ناشی از این تجارت که سالانه بیش از 1600 میلیارد دلار است، به اقتصاد بسیاری از این کشورها راه پیدا می‌کند.

پس همان‌گونه که خسارت و سود مشترکی میان کشورها وجود دارد در حوزه مبارزه نیز باید میان کشورها اتحاد و همکاری باشد نه مثل اکنون که ایران در خط‌مقدم مبارزه تنهاست و حتی در افغانستان که گفته می‌شود در سال‌جاری میلادی 8000 تن انواع موادمخدر تولید خواهد کرد، این فعالیت‌ها در سایه حضور نیروهای ناتو و نظامیان آمریکایی انجام می‌شود.

دادستان کل کشور نیز دیروز از همین تناقض‌ها گله داشت و تقویت همکاری‌های بین‌المللی را خواستار شد.

وی حتی تاکید کرد: جامعه جهانی بویژه اروپایی‌ها باید ممنون ایران باشند که مانع ترانزیت بخشی از مواد حمل شده از افغانستان و ورود آن به قاره سبز می‌شود.

واکسن هروئین و مرفین و سیگار

انتشار خبر ساخت واکسن هروئین و مرفین و سیگار در انستیتو پاستور ایران بی‌شک مهم‌ترین خبری بود که دیروز در اختیار خبرنگارانی قرار گرفت که قائم‌مقام ستاد مبارزه با موادمخدر را پس از خروج از سالن برگزاری مراسم، در حلقه گرفته بودند.

علیرضا جزینی گفت که ساخت این واکسن‌ها تمام شده و آزمایش‌های حیوانی و انسانی آن هم نتایجی امیدبخش داشته و فقط مانده صدور مجوزهای تولید و توزیع آن از سوی وزارت بهداشت.

انتشار این خبر در داخل کشور خبری تازه است، اما تلاش برای تولید این واکسن‌ها (واکسن هروئین) در جهان سابقه دارد و به پروژه‌های تحقیقاتی کشور مکزیک برمی‌گردد که روی موش‌ها نتایج قابل ملاحظه‌ای نیز داشته است. هدف از تولید این واکسن‌ها کاهش تمایل به مصرف موادمخدر است و به افراد در معرض خطر تزریق می‌شود.

ساز و کار عمل این واکسن‌ها به صورتی است که با تحریک سیستم ایمنی بدن، باعث بلوکه شدن ورود مواد به سیستم عصبی و اتصال موادمخدر به گیرنده‌های مغزی می‌شود و در نتیجه فرد هر اندازه مواد مصرف کند به نتیجه دلخواه (سرخوشی و لذت) نمی‌رسد و بتدریج تمایلش برای مصرف را ازدست می‌دهد.

مریم خباز - گروه جامعه