ائتلاف به حیات داعش کمک کرد

حدود یک سال از تصرف موصل به دست تروریست‌های داعش می‌گذرد. چند ماه پس از آن و در سالگرد 11 سپتامبر اوباما خبر از تشکیل ائتلاف بین‌المللی برای مقابله با داعش داد. اما مشاهده می‌کنیم پیشروی‌های داعش همچنان ادامه دارد. دستاورد این ائتلاف چه بوده است؟

از ابتدا معلوم بود اهداف ائتلافی که آمریکا به وجود آورده با اهداف عراق برای آزادسازی مناطقش از دست نیروهای تکفیری تفاوت دارد. این ائتلاف نه‌تنها برای آزادسازی عراق فعالیت جدی نمی‌کند، بلکه سعی دارد افکار عمومی را به سمت یک ائتلاف غیرواقعی منحرف کند. با این اوصاف بهتر است بگوییم این ائتلاف در واقع فرصتی برای ادامه حیات گروه‌های تفکیری فراهم کرده است. سرانجام می‌بینیم که دولت عراق هم به این نتیجه رسید و دانست که مسیر آزادسازی مناطق اشغال شده این کشور تنها با اتکا به نیروهای خود عراقی میسر می‌شود. در این میان اگر کشوری هم در این مسیر با عراق همگام و هم‌راستا باشد، می‌تواند تجربیات خود را در مبارزه با تروریسم در اختیار نیروهای عراقی قرار دهد. همین موضوع باعث شد پس از گذشت شش ماه از اشغال مناطقی از این کشور به دست داعش، آزادسازی تعدادی از شهرهای این کشور به دست خود نیروهای عراق آغاز شود.

اما هنوز شاهد این هستیم که نیروهای عراقی نتوانسته‌اند برای آزادی شهر موصل اقدام موثری انجام دهند. علت این موضوع چیست؟

عوامل متعددی در این زمینه وجود دارد. بافت جمعیتی و نحوه برخورد از جمله این عوامل است. اما مهم‌تر از همه این موارد، تاکتیک نیروهای تکفیری در پناه گرفتن در مناطق مسکونی و استفاده از غیرنظامیان به‌عنوان سپر انسانی است. این مساله باعث می‌شود برای هرگونه عملیات آزادسازی محاسبات دقیقی انجام شود. همان‌طور که می‌دانید برخلاف روش‌های نظامی کلاسیک، گروه‌های تکفیری چه در عراق و چه در سوریه از روش پناه گرفتن در خانه‌های مسکونی استفاده می‌کنند. در واقع بیشترین اتلاف به‌دلیل ملاحظاتی بود که نیروهای دولتی در این زمینه انجام داده‌اند. از سوی دیگر، مساحت وسیعی از عراق به اشغال تکفیری‌ها درآمده و آزادسازی هر منطقه تا حدودی دشوار است.

پس از اشغال موصل، این بحث مطرح شد که برخی از شهروندان با روی باز از تروریست‌ها استقبال کردند. چرا با گذشت یک سال از جنایات داعش در این شهر، شاهد هیچ گونه مقاومتی از خود مردم این مناطق نیستیم؟

شهروندان را نمی‌توان در این زمینه متهم کرد، زیرا بخش زیادی از آنها آواره و تعدادی نیز قربانی این خشونت‌ها شده‌اند. اما آنچه بیش از همه باعث سکوت شهروندان در این شهرها شد، حضور سران و نیروهایی بود که به رژیم بعث سابق عراق وابسته بودند و از چنین فرصتی برای انتقام از دولت وابسته به شیعیان در بغداد استفاده کردند. آنهایی که تا چند سال پیش جزو افسران صدام بودند، حال امروز امامت جماعت مساجد موصل را بر عهده گرفته‌اند. این افراد با استفاده از غفلتی که در میان سران عراق بود، توانستند زمینه حضور و اشغال داعش را در این شهر فراهم کنند.

با وجود این مصائب و مشکلات برخی از مسئولان عراقی از جمله ابراهیم جعفری، وزیر خارجه عراق گفته‌اند موصل تا سال 2016 آزاد خواهد شد. این موضوع را تا چه حد واقع‌بینانه می‌دانید؟

زمان بندی برای انجام جنگ و نبرد نامتوازن و چریکی، تا حدودی دشوار است. ممکن است آقای جعفری براساس احتمالات این را بیان کرده باشد. باید توجه داشت که نحوه برخورد با نیروهای شبه‌نظامی در مقایسه با نیروهای کلاسیک، متفاوت و دشوارتر است. اگر نیروهای عراقی بتوانند نیروهای مردمی را که به سبک خود تروریست‌ها می‌جنگند، آماده کنند موفقیت‌ها بیشتر خواهد بود. در سوریه هم شاهد هستیم هر جا ارتش به صورت چریکی عمل می‌کند، موفقیت بیشتر است. این موضوع به نقاط ضعف و قوت دشمن بازمی‌گردد. حال شاهد آن هستیم نیروهای عراقی نیز با تکیه بر همین اصل توانسته‌اند موفقیت‌هایی به‌دست آورند. از این‌رو نمی‌توان چندان به زمان‌بندی مشخص در این زمینه تکیه داشت.

حسین خلیلی / گروه بین‌الملل