رقابت شانه به شانه داعش و طالبان در افغانستان

پس از این حمله طالبان بسرعت ضمن محکوم کردن این حمله بمبگذاری‌ها را اقدامی وحشیانه توصیف کرد؛ در حالی که گروهی کوچک که ادعا می‌شود بخشی از داعش بوده تاکید کرد پشت پرده این قتل عام است. پس از این حملات، اشرف غنی، رئیس‌جمهور‌ افغانستان انگشت اتهام را به سوی داعش نشانه رفت اما به جزئیات این حمله اشاره نکرد.

پرچم سیاه

پس از این حملات، رسانه‌های افغان و بین‌المللی گزارش کردند داعش یکی از بزرگ‌ترین حملات خود را خارج از خاورمیانه انجام داده است. این حمله پس از ماه‌ها گمانه‌زنی درباره حضور داعش در افغانستان و گروه‌های تروریستی که پرچم سیاه خود را از قندهار در جنوب به قندوز در شمال افغانستان منتقل کرده‌اند، انجام شد. این در حالی است که مشکل کنونی نبود مدارک کافی دال بر نقش داعش در حملات جلال‌آباد است. در همین رابطه دیلی‌بیست گزارش کرد که یک مقام رسمی افغانستان هر گونه مسئولیت داعش در این کشور و پاکستان را رد کرده است. سردرگمی درباره حضور داعش در افغانستان حکایت از مشکل بزرگ‌تری دارد. در حالی که مقامات داخل و خارج از کابل با اضطراب و نگرانی نشانه‌های حضور داعش در افغانستان را دنبال می‌کنند، مدرک کافی دال بر نقش اساسی این گروه در این کشور وجود ندارد.

‌ اگرچه گزارش‌های بسیاری درباره فعالیت گروه‌های تروریستی مختلف در سراسر افغانستان تحت رهبری داعش در ماه‌های اخیر منتشر شده است، هیچ کدام از این گزارش‌ها نشان نمی‌دهد که این گروه‌ها در ارتباط رسمی با پایگاه‌های داعش در سوریه و عراق قرار دارند.‌ در حقیقت، گروه‌های مختلف شبه نظامی در افغانستان هستند که در حال تغییر دیدگاه‌های خود بوده و به نظر می‌رسد بسیاری از گروه‌های مظنون به فعالیت در داعش، طالبان سابق یا شبه‌نظامیان محلی هستند که بسادگی تصمیم گرفته‌اند از پرچم سیاه برای جلب حمایت هوادارانشان استفاده کنند. همچنین مدرک مستدلی دال بر تامین بودجه داعش که از خاورمیانه راهی افغانستان شده‌اند، وجود ندارد.

گزارش‌های مبالغه‌آمیز

بسیاری از گزارش‌ها در زمینه حملات داعش همچون بمبگذاری جلال‌آباد نشان می‌دهد این گزارش‌ها مبالغه‌آمیز بوده و به دور از واقعیت است. به عنوان مثال‌ سپتامبر گذشته کشتار بسیاری از مردم از‌جمله گردن زدن آنها در ولایت غزنی ازسوی داعش به تیتر اول رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شد.

اما تحقیقات تحلیلگران افغانستان نشان می‌دهد رهبران محلی با اغراق بیش از اندازه این حمله قصد داشته‌اند حمایت دولت را به دست آورند. در حقیقت، روستاییان این منطقه اعلام کردند گردن هیچ فردی در جریان حملات زده نشده و آمار تلفات واقعی به دور از چیزی بوده که گزارش شده است.

رئیس‌جمهور‌ افغانستان نیز در سخنانی خطاب به کنگره آمریکا در ماه مارس با اشاره به پتانسیل داعش، این گروه را تهدیدی وحشتناک توصیف کرد، اما به نظر می‌رسد بیشتر این اظهارات اغراق‌آمیز بوده و در راستای تلاش برای جلب حمایت‌های بین‌المللی در زمینه مقابله با تروریسم باشد.

اگر داعش درباره گسترش نفوذ خود به افغانستان جدی است، با چالش‌های زیادی در این مسیر مواجه خواهد بود. بزرگ‌ترین مانع این است که داعش به سختی شریک طبیعی طالبان بوده که تا حد زیادی بزرگ‌ترین تهدید امنیتی برای دولت به شمار می‌رود. ایدئولوژی گروه‌ها در ظاهر نزدیک بوده، اما ریشه در سنت‌های اسلامی جداگانه دارد. طالبان یک جنبش ناسیونالیستی بوده که جاه‌طلبی‌هایش هرگز فراتر از مرزهای افغانستان نمی‌رود، این در حالی است که داعش در پی ایجاد خلافت جهانی است.

وحشیگری‌های بسیار

علاوه بر موارد فوق، دلیل دیگری وجود دارد که باور کنیم روش‌های وحشیانه داعش حتی برای طالبان نیز بیش از حد تصور است. طالبان افغانستان از سال 2001 بسیار به دور از حملات فرقه‌ای بوده و حتی حملات همتایان پاکستانی خود را محکوم کرده‌اند؛ حملاتی که در جریان بمبگذاری‌های انتحاری و وحشیانه آن صدها نفر کشته شدند.‌ متاسفانه نمی‌توانیم گزارش‌های اخیر را در این باره رد کنیم که شماری از تاکتیک‌های وحشیانه داعش الهام گرفته از حملات گروه‌های شبه‌نظامی دیگر در افغانستان است. به عنوان مثال، جنبش اسلامی ازبکستان ماه‌های گذشته مسئولیت آدم‌ربایی اقلیت شیعه هزاره و همچنین گردن زدن سربازان افغان را به عهده گرفت. ‌ این البته به آن معنا نیست که تهدید داعش را نباید در افغانستان جدی گرفت. سرخوردگی در صفوف مختلف طالبان افغانستان به دلیل نبود ملاعمر بیشتر شده است و ‌‌اکنون مخالفت بیشتری برای انجام مذاکرات صلح با دولت افغانستان وجود دارد.‌

فرماندهان ناراضی طالبان و دیگر گروه‌های مسلح می‌توانند بخوبی از نام تجاری جدید خود با عنوان پرچم سیاه داعش استفاده کنند. از سوی دیگر رقابت با القاعده منجر به افزایش تلاش‌های داعش برای پیشروی در خاورمیانه، افغانستان و پاکستان به عنوان هدف اولیه این گروه می‌شود.‌ اما ‌ چشم‌اندازی برای تصرف داعش یا حتی حضور چشمگیر این گروه در افغانستان دیده نمی‌شود، سازمان ملل نیز پیش‌از نتیجه‌گیری در این باره خواستار انجام تحقیقات کامل در زمینه بمبگذاری‌های جلال‌آباد شد.

منبع: الجزیره انگلیسی