با بال شکسته پرکشیدن...

مینی منفجر شد، جوانی مجروح شد و یک سرنوشت جدید به‌وجود آمد؛ جانبازی.

جانبازی را فقط جانباز می‌فهمد و بس، نابینایی را، قطع عضو را، درد فلج‌کننده را، وابستگی را. اما کسی مثل جبار همتی اسیر محدودیت‌های جانبازی نشد که از این محدودیت‌ها پلی ساخت برای ‌ رسیدن به روشنایی. او شناگرآب‌های آزاد است، خلیج‌فارس، دریای خزر، عمان، تنها نابینای دو چشم ایران که دل به این آب‌های پرابهت زده و روی واژه «می‌توانم» تشدید گذاشته.

‌جبار گرچه صبور است و کم‌توقع، ولی برای قهرمان‌شدن و رکورد زدن موانعی داشته که پشت سرشان گذاشته و موانعی دارد که پشتشان مانده است. گفت‌وگو با او بهانه‌ای است برای تامل درباره جانبازان که نامشان روی تقویم پررنگ‌تر از حضورشان در برنامه‌های حمایتی دولت نوشته شده است.

جانباز شدن پس از پایان جنگ کمی دور از انتظار است، در امان ماندن از جنگ و زخم برداشتن پس از جنگ را می‌گویم؟

کم‌سن و سال بودنم باعث شد ‌‌نتوانم به جنگ بروم. البته یک بار سعی کردم با دستکاری شناسنامه‌ام و نوشتن یک رضایت‌نامه ساختگی از والدینم و زدن اثر انگشت پای آن به جبهه اعزام شوم که آنجا متوجه ‌ و مانع حضورم در جبهه شدند. بعد به خدمت سربازی رفتم و در منطقه میمک ایلام موقع خنثی کردن مین یکی از آنها در دستم منفجر شد و از ناحیه دو چشم، دو گوش، دو دست و ریه‌ها مجروح شدم . هنوز ترکش‌های آن انفجار در بدنم است و دخترم برای بازی روی بدنم آهن‌ربا می‌کشد و ترکش‌ها به آن می‌چسبد .

ناراحت یا پشیمان نیستید یا افسوس گذشته را نمی‌خورید؟

نه، چون معتقدم هرچه مقدر باشد پیش می‌آید، وقتی خدا دردی را بدهد صبرش را هم می‌دهد. من باور دارم که خدا بیش از توان آدم‌ها آنها را آزمایش نمی‌کند، شاید دیده تحملم زیاد است و درد بیشتر داده .

با دوچشم نابینا و دو دست معلول چرا شنا را انتخاب کردید که به چشم و دست نیاز دارد؟

از قدیم علاقه زیادی به شنا داشتم، اما بعد از مجروحیت چون پرده‌گوشم پاره شده بود و مرتب عفونت می‌کرد، نمی‌توانستم شنا کنم تا این که در ان.جی.اوی جانبازان نابینا مسئول ورزش آنها شدم که برای بچه‌های جانباز استخر هماهنگ می‌کردند. بعد به این فکر کردم که خوب نیست مسئول ورزش باشم و خودم شنا نکنم . همانجا استارت شناگری من زده شد؛ البته اولش باسختی چون دائم گوش‌هایم عفونت می‌کرد. اما یک روز که برای درمان عفونت به پزشکی مراجعه کرده بودم دو قالب مخصوص برای گوش‌هایم ساخت که کاملا محافظ بود و بعد از آن دیگر گرفتار عفونت نشدم . یک سال بعد از این اتفاق در مسابقات کشوری کرال سینه مقام سوم را به دست آوردم که این باعث افزایش علاقه‌ام به شنا شد. از این به بعد با نابیناهای عادی که دو دست داشتند رقابت می‌کردم که به یک مقام اول در شنای 100 متر قورباغه و دو مقام دوم وسومی ختم شد. سال 89 هم توانستم در شنای 200 متر قورباغه 3 ثانیه رکورد نابینایان کشور را جابه‌جا کنم.

چطور از استخر به آب‌های آزاد کشیده شدید؟

زمانی که در استخر شنا می‌کردم یک مربی داشتیم که در دریا و آب‌های آزاد شنا می‌کرد. او می‌دید که به‌تدریج انگیزه‌ام برای شنا در استخر کمتر می‌شود و یک روز پرسید دوست دارم در سد یا دریا شنا کنم یا نه. وقتی جواب مثبت دادم مرا با خود به خلیج‌فارس برد که یک تیم از افراد ضایعه نخاعی، قطع دوپا و ... همراه هم شنا می‌کردند، اما من تنها نابینای گروه بودم. من در خلیج‌فارس 5 کیلومتر شنا کردم، بعد این مسافت را رساندم به 7 کیلومتر، سپس در دریای خزر و آب‌های بندرعباس شنا کردم و هر کدام به مسافت 5 کیلومتر.

اولین بار که تن به آب‌های خلیج‌فارس زدید و در یک پهنه آبی عظیم غوطه‌ور شدید چه حسی داشتید؟

برای خودم هم جالب بود که هیچ مشکلی نداشتم، نه ترسیدم و نه کم آوردم. روال کار به این صورت است که یک قایق شناگر را تا 5 کیلومتر به درون آب می‌برد و بعد شناگر باید این مسیر را برگردد. اگر دریا مواج باشد دائم به عقب پرت می‌شوی، اما با این حال من راحت شنا کردم و انرژی به اندازه کافی داشتم.

چطور در حالی که نمی‌بینید، مسیر را پیدا می‌کنید؟

من همیشه با یک جانباز ضایعه نخاعی شنا می‌کنم که کشی را به خود می‌بندیم، او شنا می‌کند و من از اندازه کش می‌فهمم که زیاد به او نزدیک شده‌ام یا از او زیادی فاصله گرفته‌ام. در واقع او هدایتم می‌کند .

سالی چند بار به آب‌های آزاد می‌روید؟

سال‌های قبل بیشتر می‌رفتم، اما حالا مدتی است که مجبور به ترک آن شده‌ام. شنای یک نابینا در آب‌های آزاد امکانات زیادی می‌خواهد بخصوص اگر بخواهد مسافت شنای خود را افزایش دهد .

چه جور امکاناتی؟

حتما باید یک قایق راهنما داشته باشیم، برای تامین امنیت باید با نیروی انتظامی هم هماهنگ باشیم، تهیه محل اقامت و هزینه‌های رفت وآمد هم هست،‌ اما بجز یک بار که منطقه آزاد به مناسبت روز خلیج‌فارس ما را حمایت کرد تا به حال کوچک‌ترین امکاناتی به من داده نشده است .

فدراسیون جانبازان و معلولان چه می‌کند؟

فدراسیون هیچ کاری نمی‌کند، چون می‌گوید ما رشته‌ای به نام آب‌های آزاد نداریم و اگر می‌خواهید در این رشته کار کنید خودتان رایزنی کنید. با نهادهای نظامی نیز تا به حال صحبت‌هایی کرده‌ و خواسته‌ایم برای مناسبت‌های مختلف برای انجام برنامه‌های شنا به ما کمک کنند که تا به حال کمک نکرده‌اند .

یک شناگر چقدر باید تمرین کند تا توان شنا در دریا را داشته باشد؟

برای شرکت در مسابقات شنای داخل سالن اگر روزی یک تا 2 ساعت تمرین کنی کافی است، اما برای این که بتوانی 5 کیلومتر در دریا شنا کنی باید حداقل 10 کیلومتر در استخر شنا کرده باشی. جور کردن استخر شنا ولی به این راحتی نیست، امسال می‌خواستند استخری را که در اختیار جانبازان نابینا می‌گذارند از ما بگیرند، اما با اصرار ما و با اکراه استخر را به ما اجاره دادند .

می‌دانم مدتی برای درمان به خارج از کشور رفته بودید، آنجا چه ‌ امکاناتی در اختیار معلولان می‌گذاشتند؟

آنجا سیستمی وجود دارد که مسئول حمایت از ورزش معلولان است. من از نزدیک با خانواده دارای فرزندی معلول آشنا بودم که هر روز خودرویی دنبالش می‌آمد و او را به باشگاه ورزشی می‌برد، بعد هم برش می‌گرداند به خانه، یعنی هم وسیله ایاب و ذهاب را مهیا می‌کرد و هم همه امکاناتی که یک معلول برای ورزش و تحرک نیاز دارد؛ البته در تمام بخش‌ها این تفاوت‌ها وجود دارد حتی در مورد خدمات پزشکی .

در کشوری که برای درمان رفته بودم یک پزشک همه تلاش خود را برای کاهش آلام بیمار انجام می‌داد و اگر کاری از دستش ساخته نبود از بیمار عذرخواهی می‌کرد که دانش کافی ندارد یا این که سعی می‌کرد پزشکی متبحرتر از خود را معرفی کند که این موضوع در مورد جراحی گوش من اتفاق افتاد که پزشک اول قادر به جراحی موفق نبود اما پزشک دیگری را که معرفی کرد شنوایی را به یکی از گوش‌های من برگرداند .

با این حال جانبازان می‌دانند که دیگر مثل قبل سالم نمی‌شوند، برای همین حرفم این است که مسئولان لااقل کاری کنند که جانبازان تحرک داشته باشند و خانه‌نشین نشوند. اگر یک جانباز ورزش کند هم از بیماری‌های جسمی در امان می‌ماند و هم از افسردگی و ناامیدی رها می‌شود و این برای دولت هم خوب است چون ‌به‌جای خرج کردن برای درمان افراد، این هزینه‌ها را صرف شادکردن و رفاه زندگی آنها می‌کند که مبلغش از هزینه‌های درمان کمتر است.

مریم خباز / گروه جامعه