نقش سازمان سیا در حملات پهپادی

اما آنچه بیش از هر نکته دیگری کلیت این‌گونه عملیات بشدت سری را بحث‌برانگیز کرده، نخست افرادی هستند که طرح‌ریزی و نظارت بر آنها را به عهده دارند، سپس اختیار تام سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) در اجرایی‌کردن این عملیات حتی بدون هماهنگی و تائید کاخ سفید و در نهایت حمایت همه‌جانبه کنگره و در راس آن کمیته اطلاعاتی سنا از عملیات پهپادی است.

روزنامه نیویورک تایمز آمریکا یکشنبه هفته گذشته با اشاره به گزارش 527 صفحه‌ای سنا در رابطه با رسوایی سازمان اطلاعاتی سیا در جریان شکنجه زندانیان مظنون به اقدامات تروریستی در زندان‌های سیاه نوشت: بسیاری از مقامات اطلاعاتی آمریکا که در این گزارش بدون اشاره به نام آنها (برای جلوگیری از بی‌اعتباری) بر نفش مستقیم‌شان در راه‌اندازی زندان‌های سیاه، ابداع شیوه‌های جدید شکنجه و نظارت بر آنها تاکید شده است، با دریافت «ترفیع» و استقرار در مرکز ضد تروریسم اکنون به‌عنوان مسئولان مستقیم عملیات‌های پهپادی در سیا مشغول به کارند!

مقاله‌نویس تایمزنیز با نام بردن از دو مقام برجسته سیا که در این گزارش از اشاره مستقیم به اسامی‌شان اجتناب شده، نوشت: مایکل دی آندرا - که سال‌ها به‌عنوان مدیر مرکز ضد تروریسم سیا فعالیت داشت - بنیانگذار زندان «سالت پیت» یکی از مخوف ترین و بدنام ترین زندان‌های وابسته به این مرکز است. کریس وود هم که اخیرا جانشین دی آندرا شده است در همان زمان مسئولیت برنامه بازجویی‌های این مرکز را عهده‌دار بود. هر دو نفر اکنون در سیا و در بخش عملیات‌های پهپادی مسئولیت‌هایی کلیدی به عهده دارند.

اما این‌که چرا فقط روزنامه نیویورک تایمز به اسامی افراد مسئول و متهم در گزارش سنا اشاره می‌کند و حتی خود گزارش نیز از کسی اسم نمی‌برد تنها یک دلیل می‌تواند داشته باشد؛ درخواست و فشار سیا با هدف فاش نشدن هویت کارمندان درگیر در این پرونده! چون تصمیم بر این بوده که از این افراد و تجربیاتشان در برنامه‌ای مهم‌تر و فوق سری (عملیات‌های پهپادی) استفاده شود.

روزنامه گاردین چاپ انگلیس نیز با انتشار مقاله‌ای ذیل عنوان «به‌کارگیری تجربیات تیم شکنجه سیا در عملیات پهپادی» می‌نویسد: صرف نظر از ماهیت ترسناک سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) یعنی کشتن مخفیانه افراد به بهانه‌های امنیتی، اعطای اختیار تام به این سازمان برای طرح‌ریزی و عملیاتی کردن حملات پهپادی حتی بدون هماهنگی و دریافت تائید از کاخ سفید، فاجعه‌ای است که نمی‌توان براحتی از آن عبور کرد.

در گزارشی که نشریه پولتیکو هفته گذشته با عنوان «آنچه در گزارش شکنجه سنا نیامده است...» منتشر کرد نیز به این نکته اشاره شده است: باراک اوباما به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و فرمانده کل قوا دیگر شخصا برای عملیات پهپادی مجوز صادر نمی‌کند، بلکه دست سیا را برای کشتن مظنونین و بهتر بگوییم مردم بطور کامل بازگذاشته است.

پولتیکو می‌افزاید، اوباما انجام یکجانبه هر عملیات پهپادی را «مادامی که منطبق بر چارچوب‌ها» باشد، مجاز دانسته است، اما با توجه به فوق سری بودن تمامی جنبه‌های این‌گونه عملیات بواقع هیچ‌کس بدرستی نمی‌داند این چارچوب‌ها، چه مواردی بوده و بنابراین هیچ‌گاه نمی‌توان نظارتی دقیق روی آنها داشت.

اما در حالی که بارک اوباما در سال 2013 پس از آخرین اعتراض‌های گسترده داخلی و بین‌المللی درباره عملیات پهپادی در جریان یک سخنرانی عمومی به صراحت اعلام کرد: «این عملیات پس از این با رعایت استانداردهایی خاص با هدف اطمینان از کشته نشدن غیرنظامیان» صورت خواهد گرفت، بسیاری از مردم نمی‌دانند که اوباما بطور مخفیانه عملیات پهپادی در پاکستان را از این قاعده مستثنا کرده است! مضحک‌ترین بخش ماجرا، جایی است که به نوشته وال استریت جورنال تقریبا اکثریت عملیات‌های پهپادی سیا در یک دهه گذشته در خاک پاکستان صورت گرفته است.

یکی دیگر از قابل تامل‌ترین ابهامات درباره این پرونده، امتناع کاخ سفید از به‌کار بردن عبارت «حملات پهپادی» در جریان کشته‌شدن غیرنظامیان بویژه دو گروگان آمریکایی و ایتالیایی اخیر است. باوجود گزارش‌های رسانه‌ای گسترده و بین‌المللی از جزئیات کشته‌شدن این دو گروگان و همچنین اطلاعات درز کرده توسط یکی از مقامات اطلاعاتی سیا، بازهم کاخ سفید تاکید دارد این دو قربانی بر اثر «عملیات ضد تروریستی» کشته شده‌اند و نه «حملات پهپادی».

پایگاه اینترنتی ویرد آمریکا با درج تحلیلی جامع درباره این تلاش جهت‌دار کاخ سفید می‌نویسد: اجتناب از اشاره به عملیات‌های پهپادی هیچ ارتباطی به حفظ حریم اطلاعات فوق سری ندارد. تنها یک دلیل وجود دارد و آن جلوگیری از ورود دادگاه فدرال به این پرونده و در نهایت غیرقانونی اعلام شدن آن است. تا زمانی که پهپاد‌ها مسئول کشته‌شدن انسان‌ها معرفی نشوند، نمی‌توان پرونده‌ای علیه این‌گونه عملیات‌ها و مسئولان آن تشکیل داد و این دقیقا کاری است که کاخ سفید انجام می‌دهد؛ فرار از نظارت قانونی.

با نگاهی دوباره به ماجرا صحنه روشن‌تر می‌شود: باراک اوباما وعده شفافیت بیشتر درباره این‌گونه عملیات‌ها را به مردم می‌دهد، اما از سوی دیگر حتی حاضر نیست پس از عذرخواهی رسمی بابت اشتباهات به وقوع پیوسته، از کلمه «حملات پهپادی» استفاده کند. چرا؟ پاسخ این است که با تائید و اشاره به عبارت حملات پهپادی، اشتباهات صورت گرفته می‌تواند در دادگاه فدرال مورد پیگرد قرار گیرد و کاخ سفید را درگیر چالش‌های حقوقی کند و این دقیقا راهبردی است که سال‌ها درباره برنامه بازجویی‌ها و شکنجه از مظنونین به اقدامات تروریستی در دستور کار قرار داشته است.

دو سال پیش همزمان با انتشار گزارش سنا درباره زندان‌های سیاه و اعمال شکنجه‌های غیرقانونی، یکی از خبرنگاران از دایان فینستین ـ رئیس کمیته اطلاعاتی سنا ـ پرسید: در حالی که مشخص شده است سیا درباره ماهیت این زندان‌ها و شکنجه‌های انجام شده در آنها بکرات به سنا دروغ گفته است، چطور می‌توان انتظار داشت هر آنچه سیا درباره «عملیات‌های پهپادی» می‌گوید، درست باشد. فینستین در حالی که در مواجهه با این پرسش اندکی شوک شده بود، پاسخ داد: پرسش بسیار خوبی است!

اکنون با گذشت بیش از دو سال هنوز پاسخی منطقی و دقیق برای این پرسش بسیار خوب و البته مهم ارائه نشده است.

جواد حمیدی ‌‌‌‌‌/‌‌‌ جام‌جم