اقتصاد و کاهش سود بانکی

1ـ اگر از منظر اقتصاد کلان به کاهش نرخ سود بانکی نگاه کنیم در خواهیم یافت این کاهش نه تنها موثر و مفید نیست، بلکه مضر نیز هست؛ چرا که دولت قبل از کاهش دادن نرخ سود بانکی بسته‌ای برای تقویت و راهبری سایر بازارها چون بازار سرمایه، بازار پول و بازار کالا در نظر نگرفته است.

بدین ترتیب این بخش‌ها در پی کاهش نرخ سود شاهد اتفاق ویژه‌ای نخواهند بود. مثلا بخش تولید نمی‌تواند امید چندانی به برخورداری بیشتر از تسهیلات بانکی داشته باشد زیرا قیمت واقعی پول در اقتصاد بالاتر از این ارقام فعلی است و نیز پرداخت وام بانک‌ها براساس اعتبارسنجی صورت نمی‌گیرد، پس رانت جدیدی پدید می‌آید و هر که رابطه دارد به منابع ارزان بانکی دسترسی پیدا می‌کند. در عین حال که خطر خروج پول از بانک‌ها و حرکت به سوی بازارهایی چون ارز، طلا، مسکن و امثالهم وجود دارد.

2ـ اما اگر از دریچه بانک‌ها به کاهش نرخ سود بانکی نگاه کنیم باز هم درخواهیم یافت این کاهش تاثیر چندانی بر بانک‌ها نیز ندارد؛ زیرا چون همپای کاهش نرخ سود سپرده‌ها، نرخ سود تسهیلات هم کاهش یافته، اثری در ترازنامه بانک‌ها بر جا نخواهد ماند. ضمن این که استنباط خروج مطلق سپرده‌ها از بانک‌ها نیز درست نیست، چون به هر حال حتی اگر سپرده‌ای تبدیل به ارز هم شود، باز هم در نهایت پول صراف را بانک نگهداری می‌کند، بنابراین ما با جابه‌جایی و تغییر سرفصل سپرده‌ها مواجه خواهیم بود. یعنی مثلا وجوه از سپرده یکساله به سپرده کوتاه مدت یا روزشمار تبدیل می‌شود؛ اما از بانک‌ها در نهایت خارج نخواهد شد.

3ـ موضوع بعدی تاثیر کاهش نرخ سود بر بورس است. به گمان من بازار سرمایه در حالت عادی می‌تواند پذیرای نقدینگی خارج شده از بانک‌ها باشد، چون هم امتیاز مالیاتی دارد و هم نرخ سود فعلی‌اش بالاتر از تورم است، اما با این بی‌اعتمادی که در بورس ایجاد شده و نوسان‌های پی‌درپی بعید به نظر می‌آید وجوه به سمت این بازار برود.

4ـ در نهایت درباره تاثیر کاهش نرخ سود بر مردم باید گفت باز هم برای آنها فرقی نمی‌کند، چون در هر حال دسترسی‌شان به منابع بانکی دشوارتر می‌شود و لذا احتمالا مجبور به مراجعه به موسسات غیرمجاز خواهند بود، چون بانک‌ها در غیاب برنامه‌های تحول‌زا برای بورس همان‌طور که گفته شد باز هم به عنوان تنها منبع تامین وام و نقدینگی اقتصاد مطرح بوده و با تقاضاهای فزاینده مواجه خواهند بود. با این حال کاهش نرخ سود باعث ناراحتی سپرده‌گذاران می‌شود. چون قدرت خرید و درآمد آنان تحت این موضوع کاهش می‌یابد. لذا به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از طرف‌های درگیر، خیری از کاهش نرخ سود بانکی نبینند و وضع به همان گونه‌ای که هست، تداوم یابد و اصولا بدتر شود.

دکتر حیدر مستخدمین حسینی - کارشناس پولی ـ بانکی