سالمندان؛ درختان پیر پارک

برخلاف این‌که به نیازهای کودکان و جوانان در بوستان‌ها اندک توجهی شده، اما نیاز سالمندان درپارک‌ها به فراموشی سپرده شده است، زیرا چنانچه پای درد دل‌های سالمندانی که به اجبار چند ساعتی از روز را در این محیط‌ها می‌گذرانند، بنشینید، خواهید شنید که نارضایتی آنها از نیمکت‌هایی که در بوستان‌ها نصب شده آغاز شده و به نبود توجه مسئولان به نیازهای اصلی آنها ختم می‌شود، به یکی از بوستان‌های محلی شرق تهران رفتیم تا از مشکلات نیازمندان در فضاهای سبز شهری بیشتر بدانیم.

براساس آمارهای مرکز آمار، جمعیت سالمندان کشور حدود شش میلیون و یکصدهزار نفر برآورد می‌شود و هرچند پیش‌بینی‌ها از این حکایت دارد که تا 15 سال آینده جمعیت سالمندان کشور به ۱۲ میلیون نفر خواهد رسید، اما رسیدگی به نیازهای این افراد برای هیچ سازمانی در اولویت قرار ندارد و به همین دلیل بیشتر سالمندان خود را نسل فراموش شده می‌دانند.

چند نیمکت فلزی و چند مرد سالخورده که مشغول حرف زدن با یکدیگر هستند، در نگاه اول شاید به نظر برسد که آنها از شرایط پارک راضی هستند که این محل را برای سپری کردن اوقات فراغت خود انتخاب کرده‌اند، اما واقعیت چیز دیگری است.

«جایی بجز پارک وجود ندارد.» این را مرد سالخورده‌ای در پاسخ به این پرسش که چرا پارک را برای گذران اوقات فراغت انتخاب کرده می‌گوید، چند سالمند دیگر نیز که کنار او نشسته‌اند با تکان دادن سرهایشان این پاسخ را تائید می‌کنند.

پارک، غریبه با سالمندان

بیشتر سالمندان در این پارک کوچک با یکدیگر آشنا شده و اکنون جمعشان جمع شده است، اما جمعی که به نظر می‌رسد از شرایط موجود رضایت ندارند. یکی از آنها می‌گوید: اگر جای بهتری مانند کتابخانه بود به آنجا می‌رفتیم، اینجا را از سرناچاری انتخاب کرده‌ایم و هر روز چند ساعت را در این پارک کوچک می‌گذرانیم.

سالمندان زیادی هر روز به این پارک کوچک در شرق تهران می‌آیند، برخی از آنها را که ورزشکارند، می‌توان صبح زود اینجا دید، اما گروه دیگر که تعدادشان بیشتر است و باید آنها را عضو ثابت پارک دانست، ساعت‌های مشخصی را برای بودن در پارک انتخاب کرده‌اند به این شکل که صبح‌ها از ساعت 10 تا 13 و عصرها نیز از ساعت 17 تا 19 به پارک می‌آیند تا از خاطراتشان با یکدیگر صحبت کرده و وقت بگذرانند.

آن دسته از سالمندان که از فضاهای سبز برای ورزش استفاده می‌کنند، گلایه‌هاشان به مناسب نبودن این محیط‌ها برای ورزش مربوط می‌شود، یکی از آنها اظهار می‌کند: وسایل ورزشی که شهرداری در پارک‌ها نصب کرده مناسب سن و سال ما نیست و برخی پزشکان اعتقاد دارند که ما نباید از آنها استفاده کنیم. افزون بر این برخی پارک‌ها مانند این پارک کوچک ایستگاه دوچرخه‌سواری دارد، اما کمتر سالمندی پیدا می‌شود که خطر دوچرخه‌سواری را در پارک یا ترافیک تهران به جان بخرد.

او ادامه می‌دهد: بنابراین فقط دویدن و نرمش کردن برای سالمندان باقی می‌ماند، انجام این فعالیت‌های بدنی نیز برخی مواقع برای سالمندان مشکل می‌شود، چون دربرخی قسمت‌های پارک سنگفرش‌ها خراب شده و هنگام دویدن، اسباب زمین خوردن سالمندان را فراهم می‌کند.

بنویسید، سالمندان درختان خشکیده

توجه به نیاز سالمندان در کشورمان تاکنون از مقام حرف و وعده فراتر نرفته است، زیرا برخلاف این‌که مسئولان سخنرانی‌های پر آب و تابی در حمایت از سالمندان می‌کنند، مشکلات این گروه از جامعه تاکنون حل نشده و روز به روز نیز برتعداد آن افزوده می‌شود.شاید به همین دلیل است که زمانی که از سالمندان درباره مشکلات‌شان در فضاهای سبز شهری می‌پرسیم، آنها اصرار دارند که بیشتر از نبود توجه به این افراد در تمام بخش‌های جامعه و مشکلات اقتصادی خود حرف بزنند، در واقع آنها گفت‌وگو درباره کمبودهایشان در فضای سبز را مشروط به پرداختن به مسائل اقتصادی خود می‌کنند.

یکی از آنها می‌گوید: بنویسید سالمندان مانند درختان خشکیده پارک به حال خود رها شده‌اند،یکی دیگر از آنها می‌افزاید: ما نسل فراموش شده هستیم، تورم هم سبب شده پیش فرزند و نوه‌هایمان همیشه شرمنده باشیم، زیرا به نظر می‌رسد مسئولان در خانواده‌شان شخص سالمندی ندارند یا فراموش کرده‌اند که وقتی انسان پا به سن می‌گذارد مشکلاتش بیشتر می‌شود.برای نمونه اکنون ما صاحب فرزند و نوه شده‌ایم، اما حقوق مان کفاف مخارج دو نفر را نیز نمی‌دهد،چه برسد به این‌که بخواهیم با خرید هدیه دل نوه‌هایمان را شادکنیم.

سالمند دیگری در تائید حرف‌های دوستش ادامه می‌دهد: بنویسید در همین پارک سالمندی به خاطر مشکلات اقتصادی گریه کرده؛ اکنون تعداد زیادی از سالمندان مستاجر هستند، آنها دیگر توان کارکردن ندارند، پس چگونه باید از عهده مخارج زندگی برآیند. به گفته او نبود بیمه کارآمد و مناسب یکی دیگر از مشکلات سالمندان است.

نبود نیمکت مناسب، سایه‌بان و...

بعد از این‌که سالمندان چند دقیقه‌ای درباره مشکلات اقتصادی خود صحبت می‌کنند، راضی می‌شوند از مشکلات خود در پارک‌ها نیز حرف بزنند.یکی از آنها به تکه مقوایی که زیرش گذاشته اشاره و بیان می‌کند: این نیمکت‌های فلزی سبب بیماری سالمندان می‌شود، باید صندلی‌ها را از جنس چوب بسازند تا در زمستان سرد و تابستان نیز داغ نباشند. علاوه بر این نیمکت‌های پارک بیشتر مواقع کثیف بوده و خودمان باید آنها را تمیز کنیم.

مشکل دیگر سالمندان نبود سرویس بهداشتی در برخی پارک‌هاست؛ مرد سالخورده‌ای در این باره می‌گوید: به علت بالا رفتن سن تعداد افرادی که در بین ما عمل پروستات انجام داده‌اند، بالاست به همین دلیل نیاز دارند که سرویس بهداشتی در دسترسشان باشد، اما انگار مسئولان چنین چیزهایی را نیز نمی‌دانند، زیرا برخی از پارک‌ها با این‌که سرویس بهداشتی دارند، اما درهای آن همیشه بسته است.

سالمند دیگری توضیح می‌دهد: عجیب است شهرداری در کنار اتوبان‌ها آلاچیق درست می‌کند، اما در پارک‌های محلی هیچ آلاچیق یا سایه‌بانی درست نکرده‌اند تا مردم هنگام بارش باران یا فرار از تابش آفتاب به آن پناه ببرند.

یکی دیگر از سالمندان به نبود کتابخانه اشاره و ابراز می‌کند: باید شرایطی ایجاد شود تا سالمندان به کتابخانه دسترسی راحت داشته باشند، اکنون برای رفتن به کتابخانه ما باید مسافت زیادی را طی کنیم، اما پیمودن این فاصله‌ها از توان سالمندان خارج است.او به کیوسک روزنامه فروشی و ایستگاه دوچرخه‌ای که جلوی پارک وجود دارد اشاره کرده و ادامه می‌دهد: با توجه به آلودگی هوا و ترافیک کمتر شخصی پیدا می‌شود که از این ایستگاه دوچرخه استفاده کند، تنها خاصیت این ایستگاه این است که قسمتی از پارک را گرفته است. از این ایستگاه که بگذریم قرار گرفتن این کیوسک روزنامه‌فروشی یا بهتر بگوییم سیگارفروشی نیز سبب شده افراد زیادی از آن سیگار تهیه کرده و در پارک نشسته و سیگار دود کنند. شهرداری باید شرایطی ایجاد کند تا مصرف دخانیات در پارک‌ها کاهش پیدا کند، نه این‌که مقدمات مصرف آن بیشتر شود.سالمند دیگری به نبود روشنایی مناسب در پارک گله می‌کند.به گفته او با غروب آفتاب پارک در تاریکی فرومی‌رود و باید از آن خارج شد.

شهروندان و پارک

مشکلات فضاهای سبز کشور به سالمندان محدود نمی‌شود، مردم میانسالی که کودک خود را برای استفاده از تاب و سرسره کوچکی که در پارک کار گذاشته به این محل آورده، عنوان می‌کند: منطقه‌ای را که برای کار گذاشتن این تاب و سرسره در نظر گرفته اند بسیار کوچک است،زیرا اگر فرد بزرگسالی مراقب کودکانی که تاب‌سواری می‌کنند نباشد، آنها با کودکان دیگر برخورد می‌کنند.

زن میانسالی نیز درباره مشکلات پارک‌ها می‌گوید: شهرداری برای سمپاشی درختان پارک‌ها زمان‌بندی مشخصی ندارد، به همین دلیل سال گذشته مگس‌های سفید طغیان کرده و به دلیل تعداد زیاد آنها نمی‌شد از فضای سبز استفاده کرد و به همین دلیل شهرداری امسال باید از همین حالا به فکر جلوگیری از طغیان مگس‌های سفید باشد. شهروند دیگری به اسراف آب در پارک‌ها اشاره کرده و می‌افزاید: سیستم آبیاری بیشتر پارک‌ها بیشتر به شکل سنتی انجام می‌شود. این ماجرا سبب هدر رفتن آب می‌شود. این درحالی است که دربرخی از پارک‌ها از آب آشامیدنی برای آبیاری استفاده می‌شود. تردد موتورسیکلت‌ها در پارک‌های محلی یکی دیگر از مشکلات شهروندان است،به همین دلیل آنها از مسئولان شهرداری می‌خواهند نظارت خود را بر فضاهای سبز بیشتر کرده تا پارک‌ها به محل مناسبی برای گذران اوقات فراغت خانواده‌ها بدل شود.

مهدی آیینی ‌/ ‌گروه جامعه