چرا انگشت داخل بینی‌مان می‌کنیم؟

خیلی از آدم‌ها عادت دارند‌ انگشت داخل بینی‌‌شان کنند، اما تعداد کمی به انجام این کار اعتراف می‌کنند! اگر همان موقع که انگشت داخل بینی‌تان کرده‌اید کسی شما را ببیند، بدون شک خجالت می‌کشید و از کارتان پشیمان می‌شوید، اما اگر خودتان هم کسی را سر بزنگاه حین انجام این کار غافلگیر کنید، حتما او را به خاطر رفتار ناپسندی که مرتکب شده سرزنش خواهید کرد.

کد خبر: ۷۸۰۷۰۲

منظور از انگشت کردن داخل بینی فروبردن انگشت به درون حفره بینی و خاراندن یا خارج کردن ترشحات آن است، اما آیا انگشت کردن داخل بینی واقعا این‌قدر زشت و زننده است؟ چند درصد مردم عادت به این کار دارند و اصلا چرا؟

بررسی علمی این پدیده ناپسند

از انگشت کردن داخل بینی در علم پزشکی با اصطلاح رینوتیلکسومانیا (Rhinotillexomania) یاد می‌شود. بررسی علمی این پدیده برای نخستین بار در سال ۱۹۹۵ از سوی دو محقق آمریکایی مورد مطالعه قرار گرفت. آنها یک پرسشنامه تنظیم کردند که به ۱۰۰۰ نفر از ساکنان بخشی از ایالت ویسکانسین در ایالات متحده ارسال شد. دریافت‌‌کنندگان پرسشنامه همه بزرگسال بودند. از این تعداد فقط ۲۵۴ نفر به پرسشنامه پاسخ دادند و ۹۱ درصد آنها به انجام این کار اعتراف کردند. 1.2 درصد نیز گفتند که حداقل هر یک ساعت یکبار انگشت داخل بینی‌شان می‌کنند. دو نفر از پاسخ‌دهندگان ذکر کردند که این عادت روی زندگی روزمره آنها تأثیر گذاشته است و در کمال تعجب دو نفر دیگر هم اعلام کردند که این‌قدر زیاد انگشت داخل بینی‌شان کرده‌اند که تیغه بینی آنها، یعنی جداره نازکی که دو حفره چپ و راست بینی را از هم جدا می‌کند، آسیب‌دیده است! از آنجا‌ که فقط پاسخ‌های یک‌چهارم کسانی که پرسشنامه را دریافت کرده بودند در دست بود، نتایج به دست آمده چندان قابل استناد در نظر گرفته نشد. این احتمال وجود دارد که بیشتر پاسخ‌های دریافتی از سوی کسانی باشد که به انجام این کار مصر بودند و در مقابل کسانی که چنین عادتی نداشتند پرسشنامه را پر نکرده باشند. با این حال واضح است که انگشت کردن داخل بینی با ‌ این که یک تابوی فرهنگی است موضوع رایجی میان مردم است.

پنج سال بعد، پژوهشگران موسسه ملی سلامت اعصاب و روان در بنگلور هند تصمیم گرفتند تا این موضوع را با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار دهند. آنها استدلال کردند که عادت‌های رفتاری شایع بیشتر در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند تا در جمعیت‌های سالخورده‌تر. از این رو، مطالعات حاضر روی جمعیت‌های جوان‌تر انجام شد. به علاوه، پژوهشگران احتمال می‌دادند که بیشتر پاسخ‌ها در مطالعات قبلی جانبدارانه بوده است، به همین علت پرسشنامه‌ها را در کلاس‌های مدارس توزیع کردند تا نتایج به دست آمده بیشتر به واقعیت نزدیک باشد. آنها چهار مدرسه را در بنگلور انتخاب کردند. در یکی از این مدارس دانش‌آموزانی مشغول به تحصیل بودند که خانواده‌های آنها به لحاظ اجتماعی و اقتصادی در سطح پایینی قرار داشتند. دو مدرسه دیگر محل تحصیل فرزندان خانواده‌های متوسط بود و مدرسه چهارم به طبقات مرفه اختصاص داشت. پژوهشگران در نهایت توانستند از ۲۰۰ نفر از نوجوانان پرسش‌شونده نمونه تهیه کنند. تقریبا همه آنها گزارش کردند که به طور میانگین روزی چهار بار انگشت داخل بینی‌شان می‌کنند. چیزی که قابل توجه است الگوی مشاهده شده در این اطلاعات است. 7.6 درصد از دانش‌آموزان اعلام کردند که بیشتر از ۲۰ بار در روز انگشت داخل بینی‌شان می‌کنند و تقریبا ۲۰ درصد دیگر اظهار کردند که این عادت برای آنها به یک مشکل جدی تبدیل شده است. بیشتر آنها این کار را برای رفع خارش یا تمیز کردن بینی انجام می‌دادند، اما ۲۴ نفر یعنی 12 درصد اعتراف کردند که این کار را انجام می‌دهند چون احساس خوشایندی به آنها دست می‌دهد. جالب‌تر این که فقط انگشتان دست نیست که داخل بینی می‌شود. ۱۳ نفر از دانش‌آموزان گفتند که از موچین استفاده می‌کنند و 9 نفر دیگر از مداد. در کمال تاسف حتی چند نفری هم اعتراف کردند که محتویات خارج شده از بینی خود را می‌خورند! مطالعات نشان داد که این رفتار در همه طبقات اجتماعی به چشم می‌خورد و مختص قشر خاصی نیست، اما میزان بروز آن در پسرها و دخترها متفاوت است. پسرها بیشتر از دخترها به انجام این رفتار زشت عادت دارند و حتی عادات بد دیگر مثل جویدن ناخن (اونیکوفاژیا) یا کندن موی سر (تریکوتیلومانیا) نیز در آنها رایج‌تر است.

مشکلات ناشی از این کار

انگشت کردن داخل بینی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی شود. اگر کسانی که بینی آنها جراحی شده به این رفتار ادامه دهند، محل جراحی بهبود نخواهد یافت. در یک مورد، پزشکان با مرد بیست و نه ساله‌ای مواجه شدند که نه‌تنها عادت داشت انگشت داخل بینی‌اش کند، بلکه به عادت کندن موی بینی نیز مبتلا بود. موقعی که به دفعات این کار را تکرار می‌کرد، بینی او متورم می‌شد و بعد برای این که شدت تورم را کم کند از دارویی استفاده می‌کرد که عوارض جانبی آن باعث شده بود بینی او به بنفش تغییر رنگ دهد. رنگ بنفش بینی باعث شد که موهای آن دید کمتری داشته باشد و همین به او احساس آرامش می‌داد. پزشکان معالج توانستند بیماری او را که نوعی اختلال خود زشت‌انگاری تشخیص داده شده بود با تجویز دارو درمان کنند.

عوارض جانبی انگشت کردن داخل بینی

می‌دانیم که جویدن ناخن یا کندن موی بینی ازجمله نمونه‌های شناخته شده اختلال وسواس فکری یا عملی به شمار می‌رود، اما انگشت کردن داخل بینی از این قضیه مستثناست و باعث بروز مشکلات آسیب‌شناختی می‌شود. گروهی از پژوهشگران هلندی سال ۲۰۰۶ دریافتند که عفونت‌های باکتریایی به کمک انگشت کردن داخل بینی در قسمت‌های مختلف بدن پخش می‌شود. بررسی مراجعه‌کنندگان به یک کلینیک گوش، حلق و بینی نشانی داد بیشتر کسانی که عادت داشتند انگشت داخل بینی‌شان کنند ناقل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس بودند.

علت این رفتار چیست؟

با توجه به خطراتی که ذکر شد هنوز علت بروز این رفتار مشخص نیست. عده‌ای از کارشناسان معتقدند که تمیز کردن بینی باعث ایجاد احساس رضایت می‌شود و از طرفی این عضو بدن همیشه در دسترس ماست. شاید هم انگشت کردن داخل بینی یکی از نشانه‌های تنبلی باشد، چون استفاده از انگشتان دست در تمیز کردن بینی مسلما راحت‌تر از جستجوی جعبه دستمال کاغذی است. این موضوع آن‌قدر جذابیت دارد که پژوهشگران دیگری نیز در حال حاضر درصدد توضیح علت و پیامدهای آن هستند. آنچه گفته شد شاید ابتدای امر باعث خنده‌تان شده باشد، اما توصیه می‌شود که عمیق‌تر به آن فکر کنید.