دمی بیندیشیم

با این حال برخی رسانه‌ها و از جمله جام‌جم از همان ابتدا به دلایل روشنی که سراغ داشتند، از پوشش خبر و دامن زدن به آن خودداری کردند و جریانات روز بعد یعنی دیروز نیز نشان داد که این خودداری تا چه حد ضروری بوده است بنابراین اکنون که بانک مرکزی در این باره موضع گرفته و ابعاد ماجرا با عقب‌نشینی نماینده مذکور و همچنین رسانه‌های نقل‌کننده، به نظر بد نیست برای جلوگیری از تکرار موارد مشابه، مروری بر دلایل یاد شده داشته باشیم:

1ـ به فرض که ما به عنوان یک منبع مطلع از یک ماجرای محرمانه خبر داشته باشیم آیا نباید پیش از اعلام، به تبعات آن بیندیشیم؟ این گفته هم درباره اعلام‌کننده خبر یاد شده و هم درباره رسانه‌های دامن‌زننده به آن صدق می‌کند. در این مورد خاص باید دمی بیندیشیم که معنای «انحلال» یک بانک خصوصی ولو متخلف چیست و چه تاثیری در جامعه دارد. بدیهی است با انحلال یک بانک باید سپرده‌های تمام مردم بازگردانده شود که با توجه به قواعد بانکداری این کار بسرعت امکان‌پذیر نیست؛ زیرا باید اموال و دارایی‌های بانک و بخصوص وام‌های پرداختی آن وصول شده سپس وجوه تمام سپرده‌گذاران پرداخت شود.

روشن است که این فرآیند زمان می‌برد، اما ممکن است این منطق در جو آشفته‌ای که این خبر در ذهن سپرده‌گذاران آن بانک ایجاد می‌کند و نگرانی حاصله، اثرگذار نبوده در نتیجه در تهران و شهرستان‌ها افراد زیادی به بانک مراجعه کرده و یک بحران اقتصادی و حتی امنیتی ایجاد شود و به دیگر بانک‌ها نیز تسری یابد. حال سوال این است که اعلام‌کننده و منتشرکننده این خبر به یک چنین معادله حساسی فکر نکرده‌اند؟

2ـ در قوانین اسلام، ریختن آبروی مسلمان‌گناهی بزرگ شناخته شده است. زیرا آبرو و اعتبار قطره قطره و بسختی و در طول سال‌ها جمع شده و بر باد رفتن یکشبه آن شاید تا انتها قابل جبران نباشد.

حال به نظر، این قاعده درباره منافع مسلمان و کار و زندگی‌اش و در نمای نزدیک‌تر، برندی که آن را ساخته و از قبل آن ارتزاق می‌کند نیز صدق می‌کند.

بنابراین اینجا نیز باید از منتشرکننده خبر پرسید چرا بدون تحقیق و ابراز اطمینان از صحت یک خبر درباره یک برند بانکی، به آن خدشه وارد کرده‌اند؟ تازه خبری که صحت آن درباره یک بانک از سوی خود اعلام‌کننده اصلی تکذیب شد! با این حال باید از برخی رسانه‌ها سوال کرد آیا مثلا نباید کمی تامل کرده و از منابع مختلف تحقیق و سپس خبر را تازه نه به‌طور قطعی و حتمی، بلکه با اما و اگر و دیگر آرایش‌های کلامی که روزنامه‌نگاران در آن استادند، منتشر می‌کردند تا روز بعد ابعاد آن آشکار شود؟ روشن است که در اینجا هدف نگارنده، دفاع از برند بانکی خاصی نیست، اما مراد، یادآوری این قاعده کمرنگ شده است که رعایت اخلاق حرفه‌ای و حساسیت‌های کار خبری درباره سیستم بانکی که مستقیما با پول و دارایی و معیشت مردم سروکار دارد، به طور دوچندان ضروری است.

اینجاست که سخن یک کارشناس فقید بانک و بورس به کار می‌آید که زمانی به نگارنده می‌گفت در عرف اقتصاد، حساسیت بانک را با موشک‌های کروز که حامل کلاهک هسته‌ای هستند، مقایسه می‌کنند. هر قدر بازی با دکمه‌های پرتاب این موشک خطرناک است، بازی با حیثیت یک بانک یا موسسه ـ ولو متخلف و در حال انحلال ـ به امنیت عمومی آسیب می‌رساند.

سید علی دوستی موسوی - دبیر گروه اقتصاد