سنت ‌ترجمه‌ آثار‌ فلسفی در ایران

میلانی در این کتاب تلاش دارد‌ مساله ترجمه متون فلسفی در ایران را واکاوی کند و در ادامه به ریشه‌یابی مشکلات ترجمه مکتوبات فلسفی در ایران بپردازد. زبان فارسی و ترجمه؛ گفت‌وگو با سیاوش جمادی‌‌‌/‌‌‌ ترجمه، راهی به سوی فرهنگسازی؛ گفت‌وگو با خشایار دیهیمی‌‌‌/‌‌‌ ترجمه متون فلسفی در ایران؛ گفت‌وگو با کامران فانی و فراز و نشیب‌ها در ترجمه آثار هگل (گفت‌وگو با زنده‌یاد محمود عبادیان) به همراه یک مقدمه مطالب این کتاب را در بر می‌گیرند.

چهار مترجم و محققی که طرف گفت‌وگوی میلانی قرار گرفته‌اند، از مترجمان حرفه‌ای، صاحب سبک و اثرگذار در جریان‌ مطالعات علوم انسانی ــ بویژه در حوزه فلسفه ــ در ایران هستند. سیاوش جمادی با ترجمه آثار مارتین هایدگر، محمود عبادیان با ترجمه آثار هگل، خشایار دیهیمی با ترجمه آثار آیزایا برلین، ریچارد رورتی و برخی از اهالی ادبیات چون داستایفسکی و کامران فانی با ترجمه‌ آثاری از آنتوان چخوف، کارل چاپک، گونتر گراس و نگارش و سرپرستی دایره‌المعارف‌های مختلف در حوزه علوم انسانی چون «دایره‌المعارف دموکراسی»، «دایره‌المعارف تشیع» و «دانشنامه دانش‌گستر» و همچنین ویراستاری بسیاری از متون فلسفی، نقشی مهم در تامین منابع مطالعاتی اهالی فلسفه و علوم انسانی در دهه اخیر داشته‌اند.

این گفت‌وگوها با توجه به سابقه فعالیت میلانی در مطبوعات، پیشتر در هیچ نشریه‌ای منتشر نشده بودند. این نکته نشان می‌دهد‌ میلانی ــ که خود نیز در حوزه ترجمه متون فلسفی فعالیت دارد ــ بر اساس دغدغه‌ فکری به سمت کار روی این کتاب رفته است. گفت‌وگوهای این کتاب از ابتدا برای «کتاب‌شدن» گرفته شده بودند. این در حالی است که بسیاری از کتاب‌های مترجمان و مدرسان حوزه فلسفه، بازنشر همان نوشتارها و مصاحبه‌هایی است که در مطبوعات کار کرده‌اند.

کتاب ‌سنت ترجمه آثار فلسفی در ایران‌ با وجود حجم اندک خود، تجربیاتی از یک عمر فعالیت چهار شخصیت برجسته در حوزه ترجمه علوم انسانی را فراروی خواننده می‌گذارد و پردازنده گفت و گو‌ها نیز سعی می‌کند معیارهایی برای سنجش کیفیت ترجمه فلسفی در ایران را فراروی مترجمان حاضر در کتاب و نیز خوانندگان کتاب قرار ‌دهد.

از منظر کیفی به گونه‌ای متفاوت به این قضیه نگریسته می‌شود. در بررسی کیفی نخست باید به این نکته توجه شود که آیا ضرورت دارد به آثاری که امروزه ترجمه می‌شوند یا فلاسفه جدیدی که نظریاتی مطرح می‌کنند، پرداخته شود یا نه؟ دوم این‌که باید بپذیریم زمانی می‌توانیم روی زبان فلسفی خود بحث کنیم که تفکری فاخر داشته باشیم. با توجه به این‌که در کشور ما اصل تفکر وجود دارد و تفکر سینایی، ارسطویی، افلاطونی، فلوطینی و دیگر فلاسفه پیش از سقراط از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند، می‌توان ادعا کرد که ما با زبان فلسفه بیگانه نیستیم و مترجمانی هم که آثار کلاسیک را ترجمه می‌کنند کارهای قابل قبولی را ارائه می‌دهند، اما در مباحث جدید فلسفی، هنوز زبان ما نارسایی‌های خاص خودش را دارد.‌ مولف کتاب بر این باور است که‌ اکنون زمان آن فرا رسیده‌ که نگاه جدیدی از منظر آسیب شناسی به مبحث ترجمه متون و علوم مختلف به زبان فارسی داشته باشیم تا بتوانیم کارنامه‌ای مناسب از یک قرن سنت‌های ترجمه متون علمی و متون حوزه علوم انسانی ارائه بدهیم. این کتاب اولین و در عین حال کوچک‌ترین کار در این خصوص است .