در پناه سکوت و عظمت کوهستان

کوه چیزی فراتر از یک محیط ورزشی برای کوهنوردان است. از آنجا که انسان خود نیز جزئی از ارکان طبیعت است بدون شک ارتباطی متقابل‌بین او، محیط طبیعی‌اش و بخصوص کوه و کوهستان برقرار است.

مجموعه‌ای غنی از علایق و نیازها را می‌توان در این ارتباط جستجو کرد. از یک طرف کوه انسان را به خود می‌خواند، از سوی دیگر جاذبه‌ای در درون انسان موج می‌زند و او را به کوه می‌کشاند. بی‌شک همگان سکوت و عظمت کوهستان را ستایش می‌کنند و در برابر این عظمت پرشکوه خود را بی‌واهمه در پناه او قرار می‌دهند و به پشتیبانی او اعتماد به نفس درون خود را بالا می‌برند. انسان پایداری و استقامت از او می‌آموزد، می‌آموزد چگونه با بحران و تلاطم ناخواسته روبه‌رو شود و مشکلات را دفع کند. می‌بیند و لمس می‌کند شکوه کوهستان را و بیرون می‌کشد حقارت، کوچکی، خودخواهی و غرور را.

ارتباط مردم و کوهستان

ماندگاری عناصر فرهنگی در هر جامعه‌ای دلیلی واضح و قانع‌کننده بر ضرورت نقش سازنده آنها دارد. به همین دلیل هم ارتباط مردم و کوهستان نتوانسته ضعیف شود بلکه از آنجا‌ که زندگی شهرنشینی ایجاب می‌کند به جبران آن دوری ناخواسته به شکل ورزش کوهنوردی و کوه‌پیمایی و اسکی و... به کوهستان برگشته‌ایم. کوهنوردی گرایش طولانی مدت، مستمر و پویا در گستره‌ای فراتر از مرزهای جغرافیایی، جنسیت، قومیت و... است.

کوهستان و کوه محیطی بسیار مناسب برای انواع ورزش‌های هوازی است. تنوع بسیاری از این فعالیت‌های ورزشی، عده زیادی از علاقه‌مندان را به خود جذب کرده و دائما درحال گسترش است؛ ورزش‌هایی نظیر کوهنوردی، کوه‌پیمایی، سنگ‌نوردی طبیعت، یخ‌نوردی، غارنوردی، صعودهای ورزشی و اسکی.

سال‌هاست که ورزش کوهنوردی یا بهتر بگوییم مجموعه ورزش‌های مرتبط با کوه از حالت سنتی تغییر کرده و بر پایه پیشرفت همه جانبه علوم (پزشکی و تکنولوژی) و شناخت علمی از این فعالیت ورزشی، آشنایی بیشتر با توانمندی‌های فیزیکی و روحی، ورزشکاران ورزش کوهنوردی را به شیوه علمی و تحت آموزش‌های مدون و کلاسیک در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است. هم اکنون مربیان آموزش دیده و با تجربه در همه جا مشغول آموزش هستند و دوره‌های مختلف آموزشی در مقاطع مقدماتی، پیشرفته و مربیگری دایر است. دوره‌هایی نظیر آموزش مقدماتی کوه‌پیمایی و سنگ‌نوردی و دوره‌های پیشرفته آنها، سنگ‌نوردی داخل سالن، بولدر، سنگ‌نوردی طبیعت، دوره‌های یخ و برف و مربیگری درجه یک و دو و سه.

ویژگی ورزش کوهنوردی

از آنجا‌ که ورزش کوهنوردی در محیطی کاملا طبیعی و بعضا شرایط غیرقابل پیش‌بینی انجام می‌شود تفاوت‌هایی با سایر فعالیت‌های ورزشی دارد. کوهنوردی عموما ورزش استقامتی است که ورزشکار باید توان و نیروی خود را برای مدت نسبتا طولانی به کار ببندد که این زمان عبارت است از قرارگیری در محیط (زمان رسیدن به دامنه کوهستان) و دیگر زمانی طولانی تا صعود و سپس فرودی زمانبر.

بنابراین می‌آموزیم که طی این مدت با افراد دیگر در کمال صمیمیت و همدلی و احترام متقابل، گذشته از سن و سال و جنسیت و ملیت لحظاتی شاد و خاطره‌انگیز را سپری کنیم.

با تفاوت اندک نسبت به سایر ورزش‌ها در می‌یابیم که در این ورزش رقابت جایش را به همکاری داده است. ضعیف‌ترین عضو گروه اولین کسی است که پا روی قله می‌گذارد. قله نمی‌تواند هدف باشد. هنگامی که حادثه‌ای برای عضوی از گروه اتفاق می‌افتد فرد در جمعی بزرگ‌تر هویتی ارزشمندتر پیدا می‌کند، جایگاه تجربه و افراد مجرب و پیشکسوت به شایستگی تمام می‌درخشد.

می‌توان به حقیقت گفت که کوهنوردی فقط یک فعالیت فیزیکی نیست. فقط بالا رفتن از کوه نیست، بلکه بالا بردن حقیقی خود است. در حضور معلمی بزرگ به وسعت کوهستان باید یاد گرفت و دانسته‌ها را به کار بست و تجربه اندوخت. چه زیباست چنین عامل پیونددهنده‌ای که در زیر یک چادر کسی را که قبلا ندیده‌ای و نمی‌شناخته‌ای بسرعت و سادگی آنچنان صمیمی و گرم، یکدل و یکرنگ در کنار خود می‌بینی که انگار ‌ سال‌هاست درکنار او زندگی کرده‌ای!

حقیقتی نهفته در پس این مطلب است که:

بنی آدم اعضای یکدیگرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

کوهنورد باشی در هر جای جهان دوستانی یکدل و یکرنگ داری. کوهنوردان راستین پیام‌آوران صفا و شادابی هستند.

ضرورت ورزش کوهنوردی

به لحاظ نقش پر اهمیتی که ورزش کوهنوردی در سلامت افراد و جامعه دارد، ورزشی که در آن محدودیتی برای سن و سال افراد قائل نیست، ورزشی که در آن می‌آموزیم به همه اجزای طبیعت احترام بگذاریم و قدر آب و خاک و هوا و گیاه و حیوان را بدانیم. ورزشی که در آن لمس می‌کنیم که ما متعلق به طبیعت هستیم و طبیعت مال ماست.

کوهنوردی سبب می‌شود چشم‌اندازی وسیع‌تر از محدوده‌ها را تجربه کنیم و در حفظ آن کوشا باشیم و برای تحقق خواسته‌های خودخواهانه طبیعت را نابود نسازیم.

چقدر حقیر است دنیای کسی که بخشی از طبیعت را دیوار می‌کشد و خود را مالک بی‌چون و چرای آن می‌داند در حالی که غافل از آن است که همه این طبیعت بدون حصار و دیوار می‌تواند از آن خودش باشد، زمانی که برای آن دل بسوزاند و در حفظ آن تلاش کند.

تخریب محیط‌های طبیعی و دامنه‌های کوهستان خساراتی جبران‌ناپذیر به حساب می‌آیند که باید از آن پرهیز کرد. کوهنوردی حس زیبای دوست داشتن طبیعت را تقویت می‌کند. البته در این میان برخی‌ موضوعات در این ورزش نقش برجسته‌تری نسبت به دیگر ورزش‌ها دارند که در ذیل به آن اشاره می‌کنیم:

1 ـ اهمیت داشتن آموزش مستمر و انتقال تجربیات مفید

2 ـ ضرورت به کار بستن تجهیزات و به‌روز رساندن آن در بین کوهنوردان

3 ـ آگاهی و شناخت از منطقه و ویژگی‌های آن

4 ـ جلوگیری از بروز سوانح و آمادگی گروه‌های کوهنوردی برای امداد و نجات

5 ـ پرهیز از خطاهای انسانی که منجر به بروز حوادث در این ورزش شوند

حوادث و امداد و نجات درکوهستان

گذشته از این‌که چه تعریفی از خطر داریم یا این پدیده را با چه معیاری می‌سنجیم، برای بیشتر افراد پذیرفته شده است که ما همیشه با خطر زندگی می‌کنیم و خطر همیشه در کمین ماست.

طبیعتا در کوهستان نیز با خطراتی مواجه هستیم. پس بهتر است برای در امان بودن قبل از هر چیز آگاهی و شناخت خود را افزایش دهیم. شناخت از محیط کوهستان، توانمندی‌ها و ضعف‌ها، امکانات، قابلیت‌ها و... پایه‌ای است تا بدانیم در شرایط بروز سانحه باید چگونه رفتار کرد. قبل از حادثه باید آموزش دید تا بتوان راهکار مناسب را به کار بست. دیگر این‌که از احساسات و بروز خطاهای انسانی باید کاست. کارها را تقسیم کرد، امکانات لازم را تهیه و از آن در جای مناسب خود استفاده کرد. رمز موفقیت در امر امداد و نجات کوهستان سرعت عمل، آگاهی و انجام فعالیت گروهی و هدفمند است. به‌کارگیری افراد آماده و آموزش دیده و آگاه به محیط با داشتن تجهیزات مناسب و مدیریت هوشمند، موفقیت برنامه را تضمین می‌کند.

محمدناصر کدخدایی / عضو گروه کوهنوردی پویا خرم آباد