خشکی زاینده‌رود، زخم کهنه‌ای که سر باز کرده است

پرآبی یا کم‌آبی زاینده‌رود نقش بسیار مهمی در جغرافیای شهر اصفهان دارد. هر وقت این رود به‌واسطه کاهش نزولات جوی کم آب شده، اقتصاد اصفهان هم تحت‌تاثیر قرار گرفته است.

بطور مشخص حمزه اصفهانی در کتاب خود «سنی ملوک الارض و الانبیا» از قحطی و خشکسالی بزرگی در سال 323 هجری قمری در اصفهان خبر داد؛ وی در همان کتاب از کم‌آبی اصفهان در دوران مامون عباسی سخن به میان آورده است.

در دوره صفوی زاینده‌رود در طول تابستان خشک می‌شد و برای این‌که چاره‌ای برای این کار بیندیشند براساس طرح یکی از مهندسان فرانسوی به‌نام مسیو ژنه قرار شد بخشی از آب کارون را به زاینده‌رود منتقل کنند. کار اما پیش نرفت چون شیخ علی خان زنگنه وزیر وقت از ترس این‌که با پرشدن زاینده‌رود، دیگر محصولات او در کرمانشاه و همدان در بازار اصفهان به فروش نرسد، کارشکنی کرد.

زمانی که افغان‌ها به ایران حمله کردند، اصفهان پایتخت صفویه با قحطی روبه‌رو شد و روزگار آن قدر بر مردم سخت شد که به خوردن پوست درختان و ... رو آوردند. ظاهرا این قحطی علاوه بر هجوم قوم بیگانه علت دیگری هم داشته و مردم اصفهان تا پیش از این هفت سال بدون برف را پشت‌سر گذاشته بودند که باعث بروز خشکسالی و خشک شدن زاینده‌رود شده بود.

اتفاق دیگر خشکسالی مهم دوره ناصرالدین‌شاه بود که سراسر شهرهای ایران را فراگرفت و اصفهان هم از این مصیبت بی‌نصیب نماند.

در آن زمان ظل‌السلطان فرزند شاه حاکم اصفهان بود. منابع می‌گویند که در شهر هزاران نفر کشته شدند و دکان‌ها بسته شد و بازار رونقی نداشت. آب رودخانه هم خشک شده بود و مردم برای یافتن آب به زاینده‌رود رفتند و چاه کندند و به زحمت از دل زمین آب کشیدند.

خشکی آب زنده رود در سال‌های اخیر به صورت پیاپی ادامه پیدا کرده است. اولین روند خشکسالی این رود از سال 1379 رخ داد و تاکنون ادامه دارد.