تو قهرمانی، آیا می‌دانی؟

هر چند پیش‌بینی موفقیت، کار بسیار پیچیده‌ای است، اما متغیرهای بسیاری در موفقیت یک فرد موثر است. این‌که فرد بخواهد موفقیت آینده را براساس موقعیت کنونی پیش‌بینی کند به دانش تئوریکی زیادی نیاز است بنابراین درباره برخی شاخص‌ها می‌توان توضیح مختصری داد.

هنوز برای بردن بچه‌ها به باشگاه‌ ورزش‌هایی مانند وزنه‌برداری بحث زیاد است. یک باور کلی وجود دارد که وزنه‌برداری قد بچه را می‌سوزاند و مانع رشد بچه‌ها در سنین پایین می‌شود. انتقاد به تمرین قدرتی کودکان فراوان است و نویسندگان مختلف تمرین‌های ورزشی اعتقاد دارند افزایش قدرت باعث کاهش انعطاف‌پذیری می‌شود. در مقابل کسانی هم هستند که می‌گویند افزایش قدرت روی انعطاف‌پذیری تاثیرمنفی ندارد حتی اینها با هم تمرین می‌شوند و توسعه می‌یابند.

براساس برخی یافته‌ها، افزایش تمرینات قدرتی در کودکان جنبش‌پذیری آنها را کاهش نمی‌دهد چرا که قدرت و نیروی انگیزشی با هم کامل می‌شوند.

از دیگر نکات منفی در پیشرفت وزنه‌برداری رده‌های سنی این که تمرین قدرتی رشد طولی بچه را محدود می‌کند. در حالی که هیچ یک از کارهای پژوهشی انجام شده تائید نمی‌کند وزنه‌برداران از افراد معمولی جامعه یا آنهایی که در ورزش‌های دیگر فعالیت می‌کنند قامت کوتاه‌تری داشته باشند.

شاخص سرعت در کنار قدرت از ویژگی‌های مهمی‌است که مربیان در طراحی تمرینات خود به آن توجه می‌کنند. این بچه چقدر سریع می‌دود. این نخستین واکنشی است که معمولا مربیان با مشاهده نوآموز در تمرینات دارند. با این حال آموزش سرعت در ورزشکاران رده‌های سنی برای رسیدن به سطح نخبگی، باید حداقل بعد از ده سالگی باشد.

مربی باید مواظب باشد بیش از حد متعارف و فقط روی یک یا دو متغیر تاکید نداشته باشد. بلکه باید همه عوامل جسمانی و روانشناختی را ارزیابی کند. ورزشکاران جوان قبل از آن که بتوانند ورزشکاری با استعداد قلمداد شوند، باید ویژگی‌های دیگر مانند فیزیولوژیکی، روانشناختی و مهارتی داشته باشند.

حرکت از دامنه تا صعود به قله افتخار

برای ورزشکاران موفق امروز چه پروسه‌ای طی شد که اکنون آنها به‌عنوان نخبه مطرح هستند؟ چرا آنها را مردم به‌عنوان قهرمانان ورزشی خود در جامعه دوست دارند و چرا ورزشکاران الگوهای موفقی برای ورزشکاران بعد از خود می‌شوند؟ پاسخ به این پرسش‌ها را این بار در گفت‌وگو با تعدادی ورزشکار نخبه ورزش ایران جستجو کردیم؛ ورزشکارانی که خود صاحب عنوان بوده اما برای ما می‌گویند دیروز دنیای ورزشی‌شان به چه ترتیبی گذشته است؟ چگونه راه سخت قهرمانی را - روزهایی که رها شده بودند و کسی استعدادشان را نشناخته بود - پیدا کردند؟

اشکان شکوفی ملی‌پوش تنیس ایران است. او سال‌هاست که تنیس بازی می‌کند و وقتی می‌خواهد از شروع ورزش خود حرف بزند، می‌گوید به‌طور اتفاقی جذب این ورزش شده است. ملی‌پوش تنیس ادامه می‌دهد: من و انوشا شاهقلی خیلی سختی کشیدیم تا تنیسور تیم ملی شدیم. خانه ما در محله‌ای نزدیک به ورزشگاه شهید شیرودی بود و من به اتفاق شوهر عمه‌ام برای بازی تنیس به این ورزشگاه می‌رفتیم. گاهی وقت‌ها هم او مرا همراه خود به باشگاه تنیس استقلال می‌برد. هشت ساله بودم که با این ورزش آشنا شدم. بعد از مسابقه آدم‌بزرگ‌های آن موقع، نوبت به ما آدم‌کوچیک‌ها می‌رسید. این لقبی بود که آنها به ما داده بودند و می‌گفتند بچه‌کوچیک‌ها بیایید بازی کنید. همان چند دقیقه پایان تمرین بزرگ‌ترها کافی بود تا به تنیس علاقه‌مند شوم.

شکوفی از ورزشکارانی است که از طریق مشاهده استعدادهایش را بارور کرد. او می‌گوید: استعدادیابی به این شکل امروزی اصلا وجود نداشت. مربی نداشتم و فقط با دیدن بازی جعفر توکلی، درفشی جوان و رامین رضیانی تنیس خودم را ارتقا دادم. بعد‌ها که مربی گرفتم شرایط تکنیکی‌ام بهتر شد. اما هر چه بود در دوره نوجوانی با سختی راه تنیس را تا تیم ملی پشت سر گذاشتم. مثل نادال نبودم که در کمپ سانچز تنیس را آغاز کرد و همان روزی که دست به راکت شد استعدادش را شناختند و تمامی هزینه‌های آموزشی او را تقبل کردند تا یک روز قهرمان دنیا شود که شد.

شروع بدون علاقه

قهرمان رقابت‌های کاراته بازی‌های آسیایی اینچئون کره‌جنوبی اصلا به کاراته علاقه نداشت که جذب این ورزش شد. حمیده عباسعلی می‌گوید: علاقه‌ام به کاراته بعد از ورود به این رشته ورزشی به‌وجود آمد، آن هم وقتی با انگیزه رقابت، رقبایم را شکست می‌دادم و مورد تشویق اطرافیان قرار می‌گرفتم. من ابتدا با کاتا آغاز کردم و در مبارزه نبودم اما بعد‌ها علاقه‌ام به مبارزه بیشتر شد.

بانوی کاراته‌کای ایران ادامه می‌دهد: یادم نمی‌آید استعدادیابی شده باشد و من بر اساس یافته‌های استعدادیابی در ورزش سمت کاراته رفته باشم. مادرم به این ورزش بیشتر از من علاقه‌مند بود و من به توصیه او وارد کاراته شدم. عباسعلی درباره شاخص قدی در کاراته با توجه به این‌که خودش قد مناسبی دارد، می‌گوید: قد بلند در فراگرفتن مهارت‌های کاراته تاثیر دارد. مبارز بلندقد ارزیابی بهتری از شرایط حریف حین مبارزه دارد.

وقتی حریف نزدیک می‌شود تا فاصله مناسبی داشته باشد کاراته‌کای قدبلند می‌تواند مانع این کار شود و مبارزه را خودش کنترل کند.

عباسعلی، صفات زیادی را برای کاراته‌کا در نظر می‌گیرد که نداشتن هر کدام آنها مانع پیشرفت کاراته‌کا خواهد شد. او می‌گوید: جنگندگی، شجاعت، جسارت و مبارزه‌طلبی ویژگی‌های یک کاراته‌کاست که بدون آنها نمی‌تواند در این ورزش دوام پیدا کند.

محسن شادی از قهرمانان رویینگ است که در فاصله کمتر از سه ماه مدال طلای بازی‌های آسیایی را گرفت. او در اردوهای استعدادیابی فدراسیون قایقرانی شرکت کرده بود. شادی می‌گوید: اواخر سال 1385 بود که فدراسیون قایقرانی با ریاست احمد دنیامالی استعدادیابی در بخش رویینگ را که تازه به خانواده قایقرانی آمده بود آغاز کرد. همان روزها من در شهرستان نقده همراه پنج نفر دیگر برای این رشته انتخاب شدیم. مربی خارجی از نحوه فعالیت‌هایمان خوشش آمد و گفت استعداد این ورزش را داریم. سه ماه بعد در بازی‌های آسیایی دوحه قطر طلا گرفتم.

قهرمان رویینگ آسیا ادامه می‌دهد: آن روز من 19 سال داشتم. مربی خارجی گفت قدم خوب است و بالاتنه مناسبی برای ورزش رویینگ دارم. بنابراین روی سرعت، قدرت و استقامت بدنی‌ام کار کرد.

ورزشکار اهل شهرستان نقده درباره موقعیت جغرافیایی این منطقه برای ورزش‌هایی مانند قایقرانی می‌گوید: ما تا سد حسنلو ده کیلومتر فاصله داریم و تمریناتمان در این سد برگزار می‌شود. هم‌اینک استعدادهای زیادی در رویینگ ایران تمرین می‌کنند و موفقیت‌های ما در تیم ملی به رشد این ورزش کمک کرده است.

همه با موفقیت‌های والیبال فقط نسل کنونی را می‌شناسند اما بازیکنان یک نسل پیش والیبال ایران نیز برای جا افتادن این ورزش در ایران زحمات زیادی کشیدند. محمد ترکاشوند متعلق به نسلی از برترین‌های والیبال ایران است. ترکاشوند می‌گوید زمان بازی او استعدادیابی که بعد‌ها با ورود مربیان خارجی و به‌کارگیری مربیان ایرانی در کانون‌های والیبال آغاز شد به راه نیفتاده بود. او می‌گوید: من توسط یکی از والیبالیست‌های قدیمی به این ورزش معرفی شدم. او وقتی بازی مرا که در مدرسه با معلم‌ها بازی می‌کردم مشاهده کرد، مرا به یک باشگاه فرستاد.

ملی‌پوش سابق والیبال ادامه می‌دهد: منزل ما در کرج بود اما آقای احمد اخیرانی مرا در تهران به حمید موحدی معرفی کرد و از آنجا دیگر سرنوشت والیبال من نوشته شد.

ترکاشوند می‌گوید دست و پای بلند و هیکل درشتش او را از دیگر همکلاسی‌ها متمایز کرده بود، از این رو توی چشم معلمان ورزش بود. او اضافه می‌کند: علاوه بر معرفی‌ام به باشگاه خود من هم پرش خوبی داشتم و انگیزه‌ام برای پیشرفت زیاد بود.

موهبتی به نام قد بلند

حامد حدادی می‌گوید به‌طور خیلی اتفاقی توسط ناظم سلامی با بسکتبال آشنا شد و بعد در اردوی تیم جوانان ایران تمرین کرد.

بی‌شک با داشتن دو متر و 18 سانتی‌متر قد خیلی سخت است پشت میز اداره بنشینید، بنابراین چنین استعداد فیزیکی‌ای را باید در سالن‌های بسکتبال پیدا کرد. می‌گوید: از همان اول قدم بلند بود. همیشه اطرافیانم با تعجب به من نگاه می‌کردند. بین هم‌سن و سال‌هایم از همه بلندتر بودم. سر کلاس‌های درس همیشه جایم ته کلاس‌ها بود، چون اگر یک کمی جلو می‌نشستم دید همه را به تخته سیاه کور می‌کردم! یک چیزهایی مثل بابا لنگ‌دراز صدایم می‌زدند. اما الان دیگر برایم مهم نیست. عادت کرده‌ام. این قد بلند نشانه لطفی است که خدا به من داشت و خیلی راضی‌ام.

ملی‌پوش بسکتبال ایران داستان بسکتبالیست شدن خود را این‌گونه تعریف می‌کند: اصلا قرار نبود بسکتبالیست شوم. راستش خیلی خجالتی بودم، چون قدم بلند بود نمی‌خواستم زیاد دیده شوم. با وجود این اولین ورزشی که انتخاب کردم فوتبال بود و دروازه‌بانی در فوتبال.

حامد حدادی بارها اعلام کرده علاقه‌اش به فوتبال مانند همه جوانان خوزستانی است که وقتی خودشان را می‌شناسند به‌دنبال توپ فوتبال می‌دوند. با مشاهده یک جلسه تمرین بسکتبال و احساس این‌که می‌تواند با قامت بلندش در بسکتبال مثمرثمر باشد، سرنوشت زندگی ورزشی حدادی تغییر می‌کند و او دستکش دروازه‌بانی فوتبال را زمین می‌گذارد و توپ بسکتبال را به‌دست می‌گیرد. او با این توپ پرتابی به آسیا و به بلندای رقابت‌های NBA داشت.

محمد رضاپور / گروه ورزش