می‌خواهیم تاثیرگذار باشیم

این گروه که سال 1997 به ابتکار نجم‌الدین اربکان، نخست‌وزیر وقت ترکیه تشکیل شد، با وجود پتانسیل‌های بسیار زیاد بویژه در حوزه مسائل اقتصادی هنوز نتوانسته، از این ظرفیت‌ها به شکل کارآمد بهره بگیرد، اما با انتخاب دبیرکل جدید ایرانی این سازمان به نظر می‌رسد اوضاع آن سروسامان بهتری گرفته است.

این‌که این کشورها چه فعالیت‌های اقتصادی انجام داده یا قرارست انجام دهند، موضوع گفت‌وگوی جام‌جم با دکتر سیدعلی‎محمد موسوی، دبیرکل این سازمان است. موسوی پس از یک دبیرکل ترک و دو دبیرکل اهل کشور اندونزی به این سمت منصوب شده است. وی علاوه بر ماموریت‌های بین‌المللی کشورمان در وین و لاهه، در سال‌های قبل از تصدی دبیرکلی 8-D، مدیرکلی همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی وزارت امور خارجه و مسئولیت نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در اکو را نیز در کارنامه‌اش دارد.

موسوی مبادلات تجاری در زمینه حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و انرژی را از اولویت‌های این سازمان عنوان می‌کند و می‌گوید: 8-D قصد دارد در این زمینه‌ها مبادلات را به‌شکل وسیعی گسترش دهد که در این خصوص برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده است. گفت‌وگوی جام‌جم با دبیرکل ایرانی گروه 8-D را می‌خوانید.

گروه 8 کشور اسلامی در حال توسعه یا همان 8-D بر اساس چه فلسفه‌ای تشکیل شد و زمینه‌ها و دلایل راه‌اندازی آن چه بود؟

ایده تشکیل 8-D از تفکرات بلند اربکان، نخست‌وزیر فقید ترکیه نشات گرفته که برای نخستین بار در کنفرانس توسعه ملل متحد که سال 1996 همزمان با نخست‌وزیری اربکان در استانبول برگزار می‌شد، مطرح شد. در خلال این کنفرانس، وی زمان و موقعیت را مغتنم شمرده و ایده‌ تشکیل چنین سازمانی را مطرح کرد. پس از این کنفرانس، آقای اربکان از این هفت کشور (بجز ترکیه) درخواست کرد نمایندگان تام‌الاختیاری را برای مذاکرات مربوط به تشکیل این سازمان معرفی کنند که کشورها هم از این طرح استقبال کرده و نمایندگان خود را معرفی کردند که از جمهوری اسلامی ایران در این مذاکرات آقای دکتر ظریف معرفی شد.

با سرعت زیاد و در مدت کمتر از یک‌سال مذاکرات فشرده‌ای صورت گرفت و در پانزدهم ژوئن 1997 این سازمان پا به عرصه وجود گذاشت. اما به دلیل تغییر دولت و کودتایی که علیه اربکان صورت گرفت، سازمان به محاق رفت و مدت ده سال فعالیت‌های اصلی سازمان بویژه در خصوص همکاری‌های اقتصادی متوقف شد. البته اجلاس‌های سیاسی سازمان برگزار می‌شد، اما جلسات محتوایی اقتصادی آن شکل نمی‌گرفت تا این‌که در اجلاس سران در بالی اندونزی سال 2006 مجددا با ابتکار رئیس‌جمهور اندونزی و حمایت دیگر کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران، سازمان حیات جدیدی پیدا کرد و در مدت چند سال گذشته اساسنامه سازمان تصویب و موافقت‌نامه گمرکی، موافقت‌نامه صدور ویزا برای تجار و بازرگانان، موافقت‌نامه همکاری‌های هوایی و موافقت‌نامه تعرفه ترجیحی بین اعضای سازمان منعقد شد.

آیا موافقت‌نامه تعرفه ترجیحی بین اعضا به عنوان یکی از مهم‌ترین موافقت‌نامه‌ها اجرایی شده است؟

مقدمات آن فراهم شده است. از نوامبر 2013 تاریخ اجرا مشخص بوده و ما هم‌اکنون منتظر فهرست نهایی کشورها هستیم.

این موافقت‌نامه را قاعدتا باید کشورها تصویب کنند. درست است؟

این موافقت‌نامه قبلا از سوی کشورهای عضو تصویب شده و اکنون منتظر کشورها هستیم تا فهرست روزآمد خود را بر اساس شکل جدید تعرفه‌های گمرکی ارائه کنند. باید بگویم اهداف عالیه تشکیل سازمان تا حدودی محقق شده، گرچه آنچه در نظر رهبران آن موقع بود که سازمان به‌صورت سازمانی تمام‌عیار در جهت همکاری‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی باشد تاکنون شکل نگرفته اما فعالیت‌های سازمان در حوزه همکاری‌های اقتصادی پیشرفت نسبتا قابل ملاحظه‌ای داشته است.

تعداد اعضا همین هشت عضو باقی خواهد ماند یا بستگی به شرایط تغییر خواهد کرد؟

در خصوص انتخاب هشت کشور باید بگویم تعمدی بوده و این هشت کشور با دقت تمام انتخاب شده‌اند. اگر قرار باشد از این تعداد بیشتر شود نقض غرض می‌شود، به این دلیل که ما اکنون سازمان همکاری اسلامی را داریم. الان این هشت کشور هم با توجه به ظرفیت‌های گسترده، جمعیت بالا، منابع غنی، موقعیت‌های ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک در مناطق خودشان و توان اقتصادی و پتانسیل فعالیت مورد نظر انتخاب شده‌اند.

مشکلی که در برخی سازمان‌ها وجود دارد و نمی‌خواهم نام ببرم این است که طیف اعضا بسیار گسترده است. وقتی یک کشور کوچک کم جمعیت و دارای منابع محدودی عضو سازمانی است همکاری‌های اقتصادی خیلی مشکل می‌شود. تصمیم‌گیری در بیشتر سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با اجماع صورت می‌گیرد و اگر قرار باشد مثلا ایران با توان و پتانسیل و جمعیت زیاد کنار یک کشور خیلی کوچک بنشیند و با هم برای مساله‌ای تصمیم بگیرند باید توانمندی‌های آن کشور را خیلی ملاحظه کند. از سوی دیگر، بعضی ملاحظات سیاسی نیز در آن زمان مطرح بود. از این‌رو، ابتدای امر بعضی کشورها را عمدا به دلیل ملاحظات سیاسی دعوت نکردند و برخی کشورها را به دلیل کوچک بودن و همچنین محدود بودن منابع و پتانسیل پایین کنار گذاشتند و در نهایت سازمان با این هشت کشور که بالای فهرست سازمان همکاری اسلامی هستند، شکل گرفت.

کشوری مانند عربستان با توجه به تولید نفتی که دارد از پتانسیل اقتصادی بالایی برخوردار است. این کشور چرا دعوت نشده است؟

فقط عربستان نیست و خیلی کشورهای دیگر که در آن زمان به همان دلایلی که عرض کردم دعوت نشدند اما درهای سازمان به روی کشورهای اسلامی باز است، ولی بر اساس مذاکراتی که با مقامات کشورهای عضو داشته‌ام آنها تمایلی به افزایش سریع و کمی اعضا بویژه از گروه کشورهای دارای پتانسیل محدود، ندارند. به هرحال در آن مقطع سازمان با حضور این هشت کشور به‌دلایل مختلف از جمله برآورده نشدن انتظارات جهان اسلام از ناحیه کشورهای اسلامی بویژه در زمینه همکاری‌های اقتصادی تاسیس شد این هفت کشور با تعمق و گزینش دقیق از سوی اربکان انتخاب و دعوت شدند. همان‌طور که قبلا نیز عرض کردم سازمان خیلی به گسترش کمی و بی حد و حصر اعضا اعتقادی ندارد.

آقای دکتر! مشترکاتی که در خصوص جمعیت و پتانسیل اقتصادی و موقعیت‌های استراتژیک اشاره کردید درست است، اما به لحاظ تجاری به نظر نمی‌رسد این کشورها خیلی قرابتی با هم داشته باشند. صرف نظر از روابط اقتصادی ایران و ترکیه که آن هم به دلل تحریم‌های اقتصادی غرب رو به افزایش گذاشته، با بقیه کشورهای عضو 8-D آنچنان مراودات قابل تاملی نداشتیم. درست است؟

من به عدد و آماری اشاره می‌کنم که شاید پاسخی اجمالی به پرسش شما باشد. زمانی که همکاری‌های ما آغاز شد تجارت درون منطقه‌ای ما 20 میلیارد دلار بود. بر اساس نقشه راهی که داشتیم باید تا پایان سال 2013 به 150 میلیارد دلار و سال 2018 به 500 میلیارد دلار برسیم. ما به هدفی که نقشه راه مشخص کرده بود تقریبا رسیده‌ایم، یعنی سال 2012 تجارت درون منطقه‌ای به 138 میلیارد دلار رسید، هر چند که سال 2013 به دلیل مشکلات اقتصادی جهانی کمی افت داشتیم.

از سوی دیگر، امروزه بحث نزدیکی جغرافیایی و ارتباط مرزی در خصوص تجارت خیلی مطرح نیست. شما کشور سنگاپور را در نظر بگیرید که علی‌رغم موقعیتش در شرق دور چگونه جهانی شده و به نقطه وصول یا عزیمت (هاب) تجارت منطقه‌ای تبدیل شده است. در جهان امروز بیشتر تجارت جهانی با کشتی صورت می‌گیرد. بحث ترانزیت زمینی بیشتر برای تجارت در سطح ملی یا کشورهایی مانند افغانستان و قرقیزستان و کشورهایی که دو سه لایه با آبهای آزاد فاصله دارند، مطرح است.

اما از زمان تاسیس سازمان حدود 17 سال گذشته است. در طول این مدت تجارت جهانی رشد بسیار زیادی کرده است. شاید نسبت اعداد و ارقام تجارت جهانی نیز در این 17 سال با مقداری اختلاف به همان میزان افزایش پیدا کرده باشد. بفرمایید نقش 8-D در این افزایش حجم تجارت از 20 به 150 میلیارد دلار چقدر بوده است؟

به عنوان نکته تکمله می‌خواستم عرض کنم همکاری‌های تجاری اعضای گروه در ارتقای حجم مبادلات موثر بوده است. ما در گروه، موافقت‌نامه تسهیلات گمرکی را داریم؛ موافقت‌نامه صدور ویزا اجرایی شده و موافقت‌نامه تعرفه ترجیحی که در آستانه اجراست. نمی‌خواهم منحصرا بگویم ارتقا پیدا کردن تجارت بین این هشت کشور منحصرا به‌دلیل همکاری‌های آنها در چارچوب سازمان 8-D است اما باید بیان کنم سازمان 8-D نیز سهم موثری در این زمینه داشته است. وقتی وزرای اقتصادی و کشاورزی و صنعت این سازمان هر ساله دور یک میز می‌نشینند خود به خود با توانمندی‌ها و پتانسیل‌های کشورهای عضو آشنا می‌شوند و با هم قول و قرارهایشان را می‌گذارند که این امر می‌تواند تسهیل‌کننده و ارتقادهنده تجارت درون منطقه‌ای باشد.

مهم‌ترین موافقت‌نامه یا تصمیمی که در 8-D گرفته شده و اثر گذار بوده کدام است؟ آیا می‌توانید اندازه اثرگذاری این موافقت‌نامه را به صورت عددی بیان کنید؟

شاید مهم‌ترین سند سیاسی که امضا کردیم همین سند تاسیس سازمان یا اساسنامه آن است، اما در زمینه اقتصادی سه سند مهم داریم. موافقت‌نامه گمرکی و موافقت‌نامه صدور ویزا برای تجار و موافقت‌نامه تعرفه ترجیحی. تجارت درون منطقه‌ای سازمان از 3.4 درصد در سال 1997 به 8.2 درصد در سال 2012 بالغ شده است.

به نظر می‌رسد اجرای این موافقت‌نامه‌ها خیلی پیچیده و زمان بر خواهد بود. درست است؟

بله. همین طور هم بوده. غیر از آن ده سال اول که سازمان به دلیل مسائل سیاسی در محاق بود در هفت سال گذشته موافقت‌نامه تعرفه ترجیحی را نهایی کردیم و اکنون در آستانه اجرا هستیم. ما اکنون منتظر برخی کشور‌ها از جمله جمهوری اسلامی ایران هستیم که فهرست خود را ارائه کند و موافقت‌نامه اجرایی شود که اگر این فهرست ارائه شود موافقت‌نامه با حضور شش کشور اجرا خواهد شد.

آیا در بحث تحریم توانستیم استفاده‌ای از 8-D بکنیم؟ آنچه مشخص است برخی کشورهای عضو این گروه در زمان تحریم نه تنها کمکی به ما نکردند بلکه از کشورهای غربی هم سختگیرتر شدند.

در تحریم‌ها تا آنجا که به مصوبات شورای امنیت برمی‌گردد سازمان‌های بین‌المللی خودشان را در چارچوب‌های چند جانبه دخیل نمی‌کنند که راه حلی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کنند، اما بسیاری از کشورها که بعضا عضو 8-D بودند در دوران سختی که کشور در حال گذار بود واقعا به صورت دو جانبه همراه و همیار بودند. از سوی دیگر، سازمان‌های منطقه‌ای مانند اکو و 8-D فرصت حضور را برای این‌که سران و وزرا بخش‌های صنعتی کشاورزی و انرژی کشورها در کنار هم بنشینند و صحبت کنند، تسهیل می‌کنند که خود به‌خود به راه‌حل‌هایی برای مشکلات منجر می‌شود.

زمانی که تحریم‌های یکجانبه از سوی آمریکا یا اروپا بود بسیاری از کشورها این جرات را داشتند که با ایران همکاری داشته باشند، اما وقتی این تحریم چند جانبه شد دست سازمان‌های بین‌المللی مثل 8-D هم بسته شد به این دلیل که سازمان‌های بین‌المللی برخلاف منشور عمل نمی‌کنند، اما کشورهای عضو 8-D در دوره تحریم‌های یکجانبه اکثرا کمک ایران بودند.

به نظر می‌رسد تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا علیه کشورمان بسیار بیشتر و سختگیرانه‌تر از تحریم‌های سازمان ملل بود و همان تحریم‌ها بود که اقتصاد کشور را به چالش کشاند. از این‌رو، باید این انتظار را از کشورهای عضو 8-D داشت که دست‌کم تا جایی که به تحریم‌های ویرانگر یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا مربوط می‌شود، با ایران همکاری کنند. شما دبیرکل یک سازمان مهم بین‌المللی هستید. این سوال را از شما دارم که ایران توانسته از این موقعیت برای بهره‌بردن از ظرفیت و پتانسیل کشورها و دور زدن تحریم‌های علیه ایران استفاده کند؟

همان‌طور که عرض کردم ما در سازمان این فرصت حضور و فرصت دیدارهای جمعی را فراهم کردیم. ببینید این که شما در یک روز وزرای هشت کشور را ملاقات کنید می‌توانید فرصت‌های اقتصادی زیادی برای کشور فراهم کنید. البته من متخصص تحریم نیستم. تحریم‌ها چند لایه و متفاوت است. برخی تحریم‌ها از سوی ریاست جمهوری آمریکاست و برخی دیگر مصوبات کنگره است. تحریم‌هایی هم است که مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد است. این تحریم‌ها باید تفکیک شود. در تحریم‌های یکجانبه بسیاری از کشورهای جهان سوم حمایت نکردند.

البته همان تحریم‌های بانکی هم یکجانبه و بین‌المللی بود. به نظر می‌رسد در این بخش هم تحریم‌های یکجانبه روی سیستم بانکی بسیار آزاردهنده است. به عنوان مثال فهرست بانک‌های ایرانی که از طرف سازمان ملل تحریم شدند خیلی کمتر از بانک‌هایی است که از سوی آمریکا تحریم شدند. در این خصوص نظرتان را بگویید.

بله. تحریم‌های یکجانبه گسترده بود و به همین دلیل برخی تصور می‌کنند مذاکرات 1+5 هم می‌تواند در حالت بسیار خوشبینانه به لغو تحریم‌های بین‌المللی منجر شود. اما آنچه در سال‌های اخیر به کشور آسیب رساند بحث تحریم‌های چندجانبه بود که همکاری‌ها را محدود می‌کند. در این زمینه غربی‌ها تا آنجا که می‌توانند پایه تحریم‌ها را در شورای امنیت می‌گذارند و مصوبات آن را می‌گیرند و بعد با سیستم‌های خودشان تحریم را تکمیل می‌کنند، یعنی بسیار هدفمند و هوشمند خواسته خود را عملیاتی می‌کنند. البته باید بگویم تحریم در حیطه فعالیت من نیست و در این خصوص نمی‌توانم نظر کارشناسی دهم. سازمان‌های منطقه‌ای معمولا بر اساس یک سری چارچوب‌ها و قوانین حرفه‌ای کار می‌کنند که توسط وزرا تصمیم‌گیری می‌شود و این موضوع فضای بسیار مناسبی را برای مراوده میان کشورها فراهم می‌کند که همکاران خود را ملاقات کنند تا بتوانند برای تصمیمات اقتصادی بهتر و سنجیده‌تر عمل کنند. این استفاده حداقلی از ظرفیت‌های سازمان‌هایی مانند 8-D است. حداکثری آن بستگی به چگونگی تصمیمات وزرای خودمان دارد که چگونه از این فرصت استفاده کنند و این فرصت را به حداکثر برسانند.

تاکنون ما از عضویت در 8-D چه بهره اقتصادی ملموسی برده‌ایم؟

ما در زمینه کشاورزی همکاری بسیار خوبی بین وزارتخانه کشورهای عضو در خصوص امنیت غذایی، تبادل بذر و تامین خوراک دام و طیور و استانداردسازی داشته‌ایم. در زمینه صنعت هم 12 کارگروه صنعتی داریم و طیف وسیعی از مسائل و همکاری‌های صنعتی را پوشش می‌دهیم و قرار است در آینده‌ای نزدیک اجلاس صنعت را در تهران داشته باشیم. در زمینه حمل و نقل به دلیل فاصله‌‌ای که کشورها با هم دارند و بین سه قاره قرار گرفته‌اند همکاری‌ها به هوایی و کشتیرانی منحصر شده که تاکنون در زمینه هوایی پیشرفت خیلی خوبی داشتیم. در کشتیرانی مدت کوتاهی است که کار آغاز شده است. در بخش انرژی همکاری‌ها صرفا به انرژی‌های تجدیدپذیر منحصر شده است. طبیعتا کشورهایی که دارای نفت و گاز گسترده هستند خیلی تمایل ندارند بحث و تصمیم‌گیری در خصوص منابعشان را با دیگران به اشتراک بگذارند، ضمن این که تصمیم‌گیری در خصوص نفت و بازار آن در اوپک و در خصوص گاز در سازمان کشورهای صادرکننده گاز که اصطلاحا به اشتباه اوپک گازی گفته می‌شود، قرار دارد. لذا همکاری‌ها در خصوص انرژی بسیار مشکل بوده است. زمانی که من به سازمان رفتم متوجه شدم تا آن موقع هنوز یک جلسه هم در این خصوص برگزار نشده ولی خوشبختانه نخستین اجلاس وزرا قرار است بزودی در ترکیه برگزار شود.

آقای دکتر! در حوزه بانکی همکاری ملموسی بین اعضای 8-D وجود دارد؟

همکاری در زمینه ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری مشترک در دستور کار سازمان است. در جلسه‌ای که اخیرا با آقای دکتر طیب‌نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی داشتم، از ایشان خواستم رهبری این‌گونه مباحث را برعهده بگیرند. تاکنون یک سمینار در این زمینه داشته‌ایم ولی در زمینه تاسیس بانک به دلیل این‌که همه اعضای سازمان، عضو سازمان همکاری اسلامی هستیم و آنجا بانک توسعه اسلامی وجود دارد، اعضا خیلی تمایل به تاسیس بانک ندارند.

در خصوص صندوق سرمایه‌گذاری که اخیرا مقدمات تشکیل آن فراهم شده، کار به کجا رسیده است؟

یک کارگروه مشترک اساسنامه این صندوق را نوشته و پیشنهادهای لازم را در این خصوص ارائه کرده‌اند که کشورها در حال بررسی هستند. ما منتظر این هستیم در اجلاس وزرای اقتصاد که بزودی برگزار خواهد شد اساسنامه صندوق مطرح شود. ولی در این خصوص باید عرض کنم سازمان 8-D خیلی تمایل به تشکیل نهادهای عریض و طویل و فاقد خاصیت ندارد. برخی سازمان‌ها طیف بسیاری از مسائل و موضوعات را شروع کردند اما پیشرفتی در همه زمینه‌ها حاصل نشده است. در 8-D و منشور کاری‌اش 21 حوزه کاری مشخص شده که بسیاری از مسائل اقتصادی را در بر می‌گرفت اما اعضا بسرعت متوجه شدند که آغاز همکاری‌ها در همه حوزه‌ها و به‌طور همزمان، نشدنی است. به همین دلیل همکاری‌ها را اولویت‌بندی کردند. تجارت، کشاورزی، صنعت، حمل و نقل و انرژی در صدر اولویت‌ها قرار گرفت ضمن این که اخیرا همکاری در زمینه گردشگری نیز جزو اولویت‌ها قرار گرفت. در فاز دوم فعالیت‌های سازمان ـ که از دسامبر جاری با تشکیل اجلاس سران در ترکیه شروع می‌شود ـ اعضا تمایل خود را برای این‌که به سمت ایجاد پروژه‌‎های بزرگ بروند، نشان داده‌اند. اجلاس وزرای صنعت هم قرار است به‌زودی تشکیل شود. در خصوص برخی موضوعات از جمله بحث تولید هواپیما، خودرو و ماهواره مشترک هم مباحثی مطرح شده، اما هنوز هیچکدام از آنها نهایی نشده و همه نگاه‌ها به سوی اجلاس وزرای صنعت است که پاییز امسال قرار است در تهران برگزار شود که وزرای صنعت پروژه‌ها و همکاری‌های صنعتی خود را دنبال کنند.

همکاری‌ها در بخش کشاورزی تاکنون خوب بوده است. همکاری برای تامین کود، دانه‌ها، خوراک دام و طیور صورت گرفته است.

برای تامین مالی پروژه‌های 8-D چند هفته قبل ملاقاتی با رئیس بانک توسعه اسلامی داشتم و قرار شد یادداشت تفاهمی با هم امضا کنیم که پروژه‌های ما را بانک توسعه اسلامی تامین مالی کند.

در زمینه پیمان‌های پولی بحثی مطرح نشده است؟

بحث‌هایی در خصوص مسائل پولی و مالی مطرح شده که بیشتر جنبه آکادمیک و پژوهشی دارد، اما اگر منظورتان این است که همکاری‌های پولی گسترده میان اعضا شکل بگیرد و مثلا به سمت پول واحد حرکت کنیم باید بگویم حتی در میان‌مدت به این دلیل که هشت کشور در سه قاره پراکنده‌اند و ساختارهای اقتصادی آنها متفاوت است، بعید است چنین مباحثی آغاز شود.

منظور من استفاده از پول‌های ملی کشورها در مبادلات دوجانبه و چندجانبه است. به عنوان مثال در مبادلات تجاری با اندونزی به جای این‌که از دلار استفاده کنید از واحدهای پولی دو طرف استفاده شود. با این کار هم از فشار تحریم رها می‌شویم و هم این‌که هیچ مصوبه بین‌المللی نقض نشده است. اگر دو طرف مایل باشند و آمادگی ایجاد ساز و کار آن را داشته باشند، فرصت مناسبی است که از ظرفیت 8-D برای چنین کارهایی استفاده شود.

به نظر من این مساله‌ای است که بانک‌های مرکزی کشورها باید در خصوص امکان‌سنجی آن بحث کنند که اجلاس آنها قرار است قبل از اجلاس سران برگزار شده و نتایج کار خود را به اجلاس سران عرضه کنند. اما طبیعت همکاری‌های پولی و مالی بسیار پیچیده و دشوار است. شما کشورهای حاشیه خلیج فارس را در نظر بگیرید که منابع اقتصادی مشابه و روابط تجاری خوب دارند و دارای فرهنگ و قرابت زیادی هستند، اما هنوز نتوانسته‌اند واحد پولی مشترک برای خود تعریف کنند. وضع یورو را هم که مشاهده می‌کنید. بحران‌های سنگین این واحد پولی را گاه تا آستانه فروپاشی جلو برده است.

فکر می‌کنید به لحاظ اثرگذاری 8-D موفق‌تر بوده یا اکو؟

من هم در 8-D و هم در اکو نمایندگی ایران را بر عهده داشته‌ام و شاید خیلی درست نباشد که قضاوت کنم و بگویم کدام سازمان بیشتر موفق بوده یا مورد توجه مقامات ایران است زیرا هر سازمانی اقتضائات خود را دارد. اما یکی دو نمونه از کدهایی را که وجود دارد می‌گویم. در چند سال گذشته که وزرای صنعت کشورهای 8-D خدمت رهبر معظم انقلاب بودند ایشان علاوه بر پذیرفتن وزرای صنعت، فرمایش‌های بسیار مهمی در این خصوص داشتند. در آنجا تعبیری قریب به این مضمون داشتند که تشکیل 8-D یکی از آرزوهای من بود که توسط مرحوم اربکان محقق شد. دولت‌های گذشته هم حامی 8-D بودند و در بالاترین سطح در جلسات سران شرکت کردند. بگذارید به این موضوع مهم اشاره کنم که فعال‌ترین عضو گروه 8-D ایران است و بیشتر جلسات گروه را میزبانی می‌کند و به همین دلیل می‌خواهم به عنوان دبیرکل 8-D از ایران بویژه وزارت امور خارجه که نقش مرجع ملی و هماهنگ‌کننده فعالیت‌ها با دیگر وزارتخانه‌ها را دارد برای این همکاری و فعالیت گسترده تشکر کنم. واقعا از پشتیبانی و حمایت مقامات ایرانی ممنون هستیم.

چندی پیش که سفیر ترکیه با آقای هاشمی رفسنجانی ملاقات کرده بود، ایشان در آن جلسه گفته بودند انتظارات ما از 8-D بیشتر بود. می‌خواهم بگویم که سازمان همواره مورد توجه مقامات جمهوری اسلامی ایران بوده است. کشورهای دیگر هم فعال بودن ایران بین اعضای 8-D را تائید می‌کنند و این نشان‌دهنده اهتمام ایران به 8-D است.

از سوی دیگر رابطه ایران با این کشورها بسیار گسترده و گرم است. با اندونزی که یک کشور پر جمعیت است، با مالزی که از نظر اقتصادی ظرفیت بسیار بالایی دارد، با ترکیه و پاکستان که همسایه ما هستند و مراودات زیادی داریم و همچنین دیگر کشورهای عضو 8-D رابطه خوبی داریم. ایران اهتمام ویژه‌ای برای 8-D دارد البته من نمی‌خواهم ارزشگذاری کنم و بگویم 8-D در صدر فهرست فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است گرچه اگر به این موضوع اشاره کنم گزاف نگفته‌ام ولی به دلیل این‌که دبیرخانه اکو در ایران است جمهوری اسلامی ایران توجه بسیار بالایی به اکو دارد.

لازم به ذکر است که در دهه‌های گذشته بسرعت سازمان‌های بین‌المللی تاسیس می‌شد اما تقریبا دو دهه است که پارادایم حاکم بر روابط بین‌الملل منطقه‌گرایی شده و توجه خاصی به منطقه‌گرایی می‌شود لذا شما دیگر شاهد تاسیس سازمان‌های عریض و طویل بین‌المللی نیستید زیرا کشورها منافع خودشان را در اطراف کشور خود و در سازمان‌های محدود با عضویت کشورهای دوست و همسایه جستجو می‌کنند.

می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و از دولت میزبان سازمان یعنی ترکیه نیز به‌دلیل حمایت‌های بی‌دریغشان از سازمان تشکر کنم. اجلاس سرانی که در آینده نزدیک یعنی ماه دسامبر قرار است در ترکیه برگزار شود می‌تواند نقطه عطفی برای سازمان باشد و مصمم هستیم حال و هوای سازمان را تغییر دهیم. هدف آن است که به سمت پروژه‌های اجرایی و انجام کارهای ملموس‌تر برای مردمان کشورهای عضو سازمان حرکت کنیم.

فکر نمی‌کنید برای اجلاسی که پیش‌رو است، اطلاع‌رسانی رسانه‌ای می‌تواند اهداف سازمان را بهتر معرفی کند؟

بله. در این خصوص با خبرگزاری‌های دولتی و تلویزیون‌های رسمی کشورهای عضو مذاکراتی شده تا این اجلاس را بخوبی پوشش دهند.

حمید اسدی / محمدحسین علی اکبری