کشــور ارزن و جـان‌های ارزان

از نظر قومیتی، بیشترین قوم سارایی هستند و پس از آنها اعراب و از نظر دینی، بیشترین پیروان را اسلام دارد و پس از آن مسیحیت است. چاد مدت‌هاست درگیر جنگ داخلی است. مساله جنایت‌های رخ داده در این کشور حتی تا دادگاه بین‌المللی کیفری هم رفته است. مثل همه جنگ‌ها ظاهر مساله دینی و قومی است، اما در باطن مساله بر سر پول است.

چاد کشور کم درآمدی است. مجموع درآمد این کشور در سال 14 میلیارد دلار است؛ یعنی حدود یک بیستم میزان ثروت تولید شده در یک سال ایران. بیشترین ثروت در بخش کشاورزی تولید می‌شود و البته نفت و پتروشیمی هم نقش مهمی در درآمد کشور دارند. تورم نزدیک به 14 درصد است. نزدیک به 50 درصد مردم زیر خط فقر هستند. وضع در برخی شاخص‌های انسانی هم بسیار بد است. امید به زندگی 51 سال است و دسترسی به آب سالم حدود 50 درصد است. میزان زاد و ولد بیداد می‌کند و از این لحاظ چاد در رده شانزدهم جهان قرار دارد. 47 درصد جمعیت این کشور در سن صفر تا 14 سال قرار دارند و فاجعه آنجاست که نزدیک به 50 درصد این کودکان کار می‌کنند، اما به ندرت شاخص‌های خوبی هم وجود دارد. مثلا 95 درصد کودکان تحصیلات ابتدایی را می‌گذرانند.

مثل هر کشور فقیر دیگری در چاد هم اختلاف طبقاتی زیادی وجود دارد. 10 درصد ثروتمند جامعه به تنهایی بیش از 30 درصد ثروت را در اختیار دارند. به این ترتیب جامعه دچار یک طبقه بندی خاص شده که با نمادهای ثروت مانند اتومبیل و منزل، نوع تفریح و حتی لباس قابل مشاهده است.

• یک فرهنگ بومی و دست نخورده

فرهنگ چاد، فرهنگی متاثر از فضای طبیعی و البته سیاسی این کشور است. ادبیات تقریبا در رمان خلاصه شده اما نتوانسته خود را به جهان معرفی کند. موسیقی، مخلوطی است از سازهایی که برای موسیقیدانان جهان نامتعارف به‌شمار می‌آید، ولی در کنار همه اینها باید به سینمای آن دست مریزاد گفت که با توجه به کمبود سالن‌های سینما در سطح کشور (برخی منابع از یک سالن در همه کشور سخن می‌گویند!) توانسته به لطف محمد صالح هارون، کارگردان پنجاه‌ودو ساله چادی خود را به جهان معرفی کند و در سطح جشنواره‌هایی چون کن و برلین بدرخشد.

از نظر زبانی بیش از یکصد زبان در چاد صحبت می‌شود. با وجود این زبان‌های رسمی، فرانسوی و عربی است. زبان عربی که در چاد مورد استفاده قرار می‌گیرد با عربی مورد استفاده در عربستان متفاوت و نزدیک به عربی مصر بوده. مردم چاد برخورد دوستانه و آرامی دارند (ظاهرا باید حساب جنگ‌های داخلی را از اخلاق فردی مردم جدا کرد) اما روی آیین‌های مذهبی و قومی خود بسیار تعصب دارند. از این‌رو به گردشگران توصیه می‌شود این سنت‌ها و آیین‌ها را رعایت کنند. مثلا باید خانم‌ها در مناطق مسلمان‌نشین حجاب اسلامی داشته باشند یا این‌که هیچ‌گاه با دست چپ چیزی را به کسی تعارف نکنید یا از کسی قبول نکنید که بی‌احترامی حساب می‌شود.

• یک دنیا تفاوت در طبیعت جنوب و شمال

مثل باقی کشورهای آفریقایی، چاد هم طبیعت بکری دارد. تصور کنید که شمال کشور کاملا خشک و بیابانی باشد و آن وقت در جنوب فقط نواری سبز و قابل کشاورزی ببینید. این موضوع نه تنها با گشت‌و‌گذار در این کشور از روی نقشه‌های ماهواره‌ای هم کاملا معلوم است. چاد مثل بسیاری از کشورهای آفریقایی دیگر یک پارک ملی هم دارد که برای مشاهده حیات وحش این کشور جای مناسبی است.

از چنین طبیعتی باید انتظار غذاهای لذیذ و البته متفاوت داشت. درباره عادات غذایی مردم چاد گفته‌اند که بسیار گیاه ارزن را دوست دارند و غذاهای مختلفی با آن درست می‌کنند.

ارزن دانه‌ای است که در ایران بیشتر به‌عنوان نهاده غذایی پرندگان استفاده می‌شود. با وجود این گوشت و ماهی هم جزو غذاهای مورد علاقه مردم و گردشگران در این کشور است. دریاچه چاد در جنوب، محل مناسبی برای به‌دست آوردن ماهی است؛ جایی که نام کشور هم از آنجا گرفته شده است.

چطور برویم؟

ایران در چاد سفارتخانه ندارد. چاد هم همین‌طور. برای این‌که به این کشور بروید باید به نزدیک‌ترین دفتر کنسولی این کشور مثلا در امارات متحده عربی مراجعه کنید تا بتوانید با پرداخت 70 یورو ویزای این کشور را دریافت کنید. برای سفر به چاد، بهترین کار استفاده از مسیر هوایی است زیرا استفاده از مسیرهای زمینی کشورهای همسایه این کشور به دلیل بدبودن زیرساخت حمل‌ونقلی و نیز وضع بد امنیت مناسب نیست. استفاده از ترکیه به‌عنوان هاب این سفر توصیه می‌شود. البته خوب است بدانید علاوه بر ویزا نیاز دارید که کارت واکسیناسیون تب زرد را هم داشته باشید. ضمنا بد نیست بدانید که چاد کشور گرانی است. یک وعده غذایی در یک رستوران ارزان در چاد 18 دلار برای شما آب خواهد خورد و یک کیلو پنیر محلی نزدیک به 12 دلار قیمت دارد. برخی از شهرهای این کشور در سال‌هایی موفق شده‌اند در فهرست گران‌ترین شهرهای جهان قرار بگیرند! (ضمیمه چمدان)

مصطفی مسجدی‌آرانی