هنر و ادبیات کودک و نوجوان را ندیدیم

صرفا مفهوم این دفاع، رزم درمیدان و تحرکات فیزیکی نیست ـ هرچند یکی از شقوق آن می‌تواند باشد ـ بلکه تمرکز اندیشه‌های عدالتخواه و متعهد به جامعه بشری بر فاجعه‌ای که مدتی است در افکار عمومی رونمایی شده، خود می‌تواند به منزله حمایتی عملی و موثر قلمداد شود و به تعبیری، کاری کارستان کند.

«همصدایی کودکان ایران با غزه» که اخیرا در قالب جشنواره‌ای شاهد آن بودیم، در نوع خود حرکتی لازم بود و در جهت تمرکز اندیشه‌های جهانی بر فاجعه‌ای که همگان شاهد آن هستیم و دردناک‌تر از خود فاجعه، غفلتی تعمدی از سوی قدرت‌ها و کسانی که کاری از دستشان بر می‌آید و نمی‌کنند​.

براستی چه باید کرد تا با رقم خوردن اتفاقی بزرگ با ابعاد فرهنگی، هنری با زبانی دیگر مردم جهان را متوجه عمق فاجعه‌ای دردناک کرد ؟ آیا اگر از پوسته تبلیغاتی این نوع حرکت‌های نمادین ـ که از جنبه‌های مثبت آنها هم نمی‌توان چشم پوشید ـ بگذریم، به جوهره و اصالتی معنادار نیز می‌توانیم برسیم و اصولا چه تدبیری باید اندیشیده شود تا تاثیر متفکرانه قدم‌هایی از این قبیل، در جامعه جهانی بویژه برجامعه هدف که کودکان جهان بویژه کودکان ایران خودمان هستند، ماندگار شود؟

در تمام جهان، رسانه‌ها از نمادهایی که خودشان می‌سازند و به مخاطبان معرفی می‌کنند، بهره‌های تبلیغاتی متعددی می‌گیرند، در عرصه‌های سیاسی، تجاری و...، اما در حرکت‌ها و برنامه‌هایی که قرار است خیزشی‌اندیشمندانه و عاطفی نسبت به رویدادی وسیع و تلخ نظیر فاجعه غزه اتفاق بیفتد، رویدادی که رسانه‌ها و قدرت‌های خاصی سعی درکوچک نمایی آن دارند، نباید موضوع، صرفا تبلیغاتی دیده شود و از ظرفیت‌های موجود دیگر غفلت گردد، زیرا حضور مجریان تلویزیونی فقط به‌عنوان یک بخش می‌تواند جذاب باشد و بس.

از سویی انتخاب عنوان جشنواره برای این اقدام، چندان پسندیده نیست و می‌شد با قدری مداقه و مشورت با صاحب‌نظران، در نامگذاری دقت بیشتری کرد ، در عین این که از زحمات و نیت مثبت برگزارکنندگان نیز بی‌خبر نیستم. هنر و ادبیات کودک و نوجوان که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ما اعلام موجودیت کرده و آثاری را در حوزه موضوعی فلسطین اشغالی و رنجی که سال‌هاست بر ساکنان مظلوم آن روا داشته می‌شود، عرضه کرده است، چرا باید نادیده گرفته شود؟ آیا از تاثیرطولانی مدت شعر و فیلم و داستان و تئاتر و رمان کودک و نوجوان بر مخاطبان و حتی بزرگ‌ترها و محبوبیتی که خانواده بزرگ هنر و ادبیات کودک و نوجوان بر مردم دارند، بی‌اطلاعیم؟!

آیا نگارش طوماری به قلم کودکان ایران و با امضای حداقل 500 فعال هنر و ادبیات کودک و نوجوان در این سرزمین که سال‌هاست با اشارت هوشمندانه امام، دفاع از مظلومان فلسطین را به‌عنوان وظیفه‌ای شرعی و انسانی دنبال می‌کند، تاثیرگذار نیست؟

قطعا اگر در تدارک و تصمیم‌سازی حرکت‌هایی از این نوع، فعالان هنری و ادبی به کار گرفته شوند، ابعاد کار وسیع‌تر و جلوه بخش‌تر خواهد بود و از محدوده اقدامی سیاسی و شتابزده عبور خواهد کرد، زیرا جنس رفتارها و گفتارها در حوزه فرهنگ، با آنچه در کوچه سیاست اتفاق می‌افتد متفاوت است.

تمام تلاش نخبگان علم و فرهنگ و هنردر همصدایی با کودکان مظلوم غزه این است که بگویند کودک‌کشی و نسل‌سوزی بیرحمانه‌ای که در حال وقوع است، فراتر از حادثه‌ای سیاسی و منازعه‌ای مقطعی است و فاجعه‌ای انسانی است، آیا زبان سیاست در بیان این واقعیت قوی‌تر و تاثیرگذارتر است یا زبان هنر و ادبیات کودک؟! در ثانی وقتی از کار اثرگذار چشم می‌پوشیم، نباید انتظار روشن شدن موتور تولید اندیشه و اثر در حوزه‌ای را داشته باشیم که نه تنها کودکان و نوجوانان، بلکه بسیاری از بزرگ‌ترها، خانواده‌ها و مربیان آموزشی و پرورشی را نیز تحت پوشش دارد​.

حالا هم دیر نشده است. دست سران قوا هم درد نکند که پیام‌های همدردی به کودکان غزه دادند، لکن یادمان باشد که ظرفیت و سرمایه‌ای بزرگ و تمام نشدنی در این سرزمین داریم که عبارت است از هنر و ادبیات کودک و نوجوان و همه اعضای این خانواده خلاق و مردمی، دلتنگ کبوتران خونین بالی هستند که آسمان غزه برایشان تیره و تار شده است ... و اگر با مدیریتی فرهنگی و غیرسیاسی همه آنها را به میدان بیاوریم، کاری می‌شود کارستان! و سود امتحان آن بر ضررهایش غلبه دارد.

حمید هنرجو / شاعر و پژوهشگر