یونسکو، فارسی را پاس می‌دارد؟

اما یکی از مهم‌ترین موانع این راه، کمبود 300 میلیون گویش‌ور است و از آنجا که رساندن تعداد سخنوران زبان فارسی به رقم 500 میلیون کمی بعید و دور از دسترس به نظر می‌رسد، حالا ایرانی‌ها در تلاشند با همکاری تاجیکستان و افغانستان معیارهای یونسکو را تغییر دهند.

به گزارش جام‌جم، بنیاد سعدی ده پیشنهاد را برای بازبینی در شاخص‌های بین‌المللی کردن زبان‌ها در یونسکو با هدف ثبت زبان فارسی به عنوان هشتمین زبان بین‌المللی جهان ارائه کرده است. محمدرضا دربندی، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی با اشاره به پیشنهاد این بنیاد به یونسکو برای ثبت زبان فارسی به عنوان هشتمین زبان بین‌المللی جهان، به تسنیم گفت:‌ اوایل اردیبهشت‌ در جریان سفر مدیرکل یونسکو به ایران و بازدید وی از میراث فرهنگی ایران‌، پیشنهاد ثبت زبان فارسی به عنوان هشتمین زبان بین‌المللی در یونسکو مطرح شد. اما از آن زمان تاکنون هنوز خبری از موافقت، استقبال یا عدم استقبال نشده است.او ادامه داد: بنیاد سعدی همچنان پیگیر این مسأله است و طرح‌هایی نیز در دست اجرا دارد،‌ برای نمونه تاکنون هفت زبان در کمیسیون ملی یونسکو به عنوان زبان بین‌المللی به ثبت رسیده است،‌ که برخی از آنها عبارتند از: انگلیسی‌، آلمانی‌، فرانسه و اسپانیایی. این هفت زبان بر مبنای شرط یونسکو مبنی بر این‌که هر زبانی که به عنوان زبان بین‌المللی به ثبت می‌رسد،‌ باید 500 میلیون گویش‌ور در سراسر جهان داشته باشد،‌ به ثبت رسیده‌اند.

دربندی تصریح کرد:‌ این در حالی است که تعداد گویش‌وران زبان فارسی در سراسر جهان به 200 میلیون نفر می‌رسد. به همین منظور مسئولان بنیاد سعدی در تلاش هستند طی مذاکراتی با یونسکو‌، شروط بین‌المللی کردن زبان را تغییر دهند.

او با اشاره به این پیشنهادها‌ تصریح کرد:‌ پیشنهاد بازبینی در شاخص‌ها به منظور بین‌المللی کردن زبان فارسی مبنی بر افزایش برخی معیارهای دیگر در کنار معیار قبلی است. در صورتی که این پیشنهاد، با مشارکت و همکاری نمایندگان افغانستان و تاجیکستان مطرح شود، به طور موثرتری می‌تواند پیگیری شود.

دربندی تصریح کرد: این پیشنهادها عبارتند از: داشتن تاریخ، فرهنگ و تمدنی بیش از پنج هزار ساله،‌ سابقه تاریخی گویش‌وری بیش از 500 میلیون نفر در گذشته،‌ گستره قلمرو نفوذ یک زبان در تاریخ تمدن ملل تحت‌پوشش،‌ سابقه گویش‌وری گسترده در منطقه جغرافیایی بزرگ‌، داشتن مشاهیر ادبی و آثار مکتوب بیش از عرف موجود‌، میزان و گستره ترجمه آثار مشاهیر این زبان به زبان‌های زنده دنیا،‌ تعداد دفعات ترجمه آثار مشاهیر ادبی.

او گفت:‌ متأثر بودن ادبیات جهان از ادبیات کلاسیک و معاصر آن زبان،‌ میزان مشارکت یک زبان در انتقال فرهنگ و شکل‌گیری فرهنگ جهانی در مقاطع مهم تاریخی و رسمی بودن آن زبان میان بیش از دو کشور عضو سازمان ملل از جمله دیگر پیشنهادهاست.

یک دهم جمعیت دنیا فارسی حرف می‌زدند

صحبت‌های دربندی در حالی است که ابراهیم خدایار، رئیس مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی نیز درباره تغییر معیارها به خبرنگار ما گفت: ما باید برای ثبت زبان فارسی روی موضوع سابقه تاریخی و گویش‌وری کار کنیم که موضوع مهمی است.

او ادامه داد: تا 150 سال پیش از حلب تا کاشغر چین (استان سین کیانگ) زبان فارسی یا زبان مادری یا زبان دانایی مردمان آن سرزمین‌ها بود. زبان فارسی، زبان شعر و ادب و فرهنگشان بود. تقریبا اگر به نسبت بنگریم در آن دوره یک دهم مردم جهان به آن زبان صحبت می‌کردند و شعر می‌گفتند و شعر می‌خواندند. نمونه بارز شبه‌قاره هندوستان شامل سه کشور هند و پاکستان و بنگلادش می‌شود. زبان رسمی اینها بین 600 تا 900 سال زبان فارسی بود. بنابراین سابقه گویش‌وری بسیار مهم است.

خدایار تاکید کرد: ضمن این‌که اکنون ده‌ها هزار سند ملی این کشورها از حلب تا کاشغر به زبان فارسی است، اگر این حوزه تمدن مشترک را در نظر بگیرید بوسنی هرزگوین، ترکیه، قفقاز (شامل کشورهای ارمنستان، گرجستان و آذربایجان) تمام آسیای میانی (شامل کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان) و چین و حتی استان‌های شرقی آن ده‌ها هزار سند ملی به زبان فارسی دارند.رئیس مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: پس سابقه گویش‌وری نکته مهمی است که باید بیشتر روی آن سرمایه‌گذاری کنیم و بتوانیم آن را در معیارهای یونسکو برای ثبت بین‌المللی زبان فارسی بگنجانیم. به گفته خدایار، نکته دیگر نقش زبان فارسی در شکل‌گیری زبان‌های بومی و ملی حوزه تمدنی مشترک از حلب تا کاشغر است.

او افزود: حدود 20 تا 70 درصد واژگان زبان فارسی این کشورها را یا لغات فارسی تشکیل می‌دهد یا لغات عربی پرکاربرد در زبان فارسی. سرود ملی پاکستان تنها یک کلمه‌اش غیرفارسی است. تمام شاخه‌های زبان ترکی از واژگان فارسی بهره برده‌اند. حتی زبان دینی بسیاری از این سرزمین‌ها فارسی است. به عنوان مثال حتی کلمات نماز‌های پنجگانه مردمان این سرزمین از کلمات فارسی است. ما اگر می‌گوییم وضو آنها می‌گویند دست نماز.

حال باید منتظر ماند و دید آیا یونسکو حاضر است معیارهای خود را برای ثبت بین‌المللی یک زبان تغییر دهد یا خیر و نهادهای فعال ما در زمینه زبان و ادبیات فارسی چقدر می‌توانند با پیشنهادهای خود نهادهای بین‌المللی را مجاب کنند که کام جهان نیز از این زبان شیرین شود.