13 تیر، درگذشت دکتر محمد معین

هجری شمسی

13 تیر 1303

۳۰ نفر ازعلما و مراجع وقت با پافشاری دولت انگلیس، از عراق به ایران تبعید شدند. حاج سیدابوالحسن اصفهانی‌، حاج میرزا‌حسین نائینی و حاج شیخ‌عبدالکریم حائری یزدی جزء تبعید شدگان بودند.

13 تیر 1316

ایران و عراق قرارداد جدیدی را امضاء کردند که در آن مرز آبی دو کشور از حدود قلمرو ساحل طرفین به عمیق‌ترین خط طولی اروند رود ـ خط القعرـ انتقال داده شد.

13 تیر 1332

به نوشته مطبوعات ایران، آیزنهاور در پاسخ به نامه مصدق تأکید کرد تا زمانی که رضایت دولت انگلیس جلب نشود، امریکا ازخرید نفت ایران خودداری خواهد کرد.

13 تیر 1335

در ادامه مذاکرات دولت با شرکت‌های نفتی و پس از اعلام توافق دولت ایران و اعضای کنسرسیوم در موضوع تولید نفت‌، نفت ایران به نسبت‌های زیر میان اعضای کنسرسیوم تقسیم شد: شرکت نفت انگلیس ـ بریتیش پترولیوم‌ 40% ـ شرکت نفتی رویال داچ شل 14% ـ شرکت نفت استاندارد نیوجرسی 8% ـ شرکت نفتی سوکونی ـ موبیل 8% ـ شرکت نفت استاندارد کالیفرنیا 8% ـ شرکت نفت تگزاس ـ تگزاکو 8% ـ شرکت نفت گالف 8% ـ شرکت نفت دولتی فرانسه 6% . عامل امضای این توافقنامه علی امینی ـ وزیر دارایی‌ـ بود.

13 تیر 1350

دکتر محمدمعین ادیب برجسته معاصر درگذشت. وی در سال 1297 ش در شهر رشت و در خانواده‏ای روحانی به دنیا آمد. او پس از اخذ دیپلم، لیسانس ادبیات و فلسفه و علوم تربیتی را از دارالفنون گرفت و به وسیله آموزش مکاتبه ‏ای، از آموزشگاه روانشناسی بروکسل (بلژیک) خطشناسی، قیافه ‏شناسی و مغزشناسی را فرا گرفت. این ادیب سرشناس اولین فرد دارای درجه دکترای ادبیات فارسی در ایران است. در سال 1336 که سازمان لغتنامه دهخدا به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران انتقال یافت، طبق اساسنامه شورای دانشگاه، ریاست آن سازمان به عهده دکتر معین محول شد. از این استاد بزرگ ادب فارسی تالیفات متعددی بر جای مانده که فرهنگ لغت و اعلام معین، مشهورترین آنهاست. وی علاوه بر اخذ نشان‏های متعدد علمی در داخل کشور، در پائیز 1340 ش نیز از طرف دولت فرانسه، نشان عالی هنر و ادب را دریافت کرد. دکتر معین در نهم آذر 1345 ش در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی دچار بی‏هوشی موقت شد و در بیمارستان بستری گردید. بر اثر همین عارضه وی به حالت اغماء افتاد و در مرداد 1346 با همان حال جهت معالجه به کانادا اعزام شد. معالجات سودی نبخشید و سرانجام پس از حدود 5 سال که در اغما بود در 13 تیرماه 1350 در 53 سالگی درگذشت.

هجری قمری

7 رمضان 463

حمزة بن عبدالعزیز دیلمی معروف به سلار فقیه بزرگ شیعی درگذشت. وی از شاگردان شیخ مفید و سید مرتضی علم الهدی است. شیخ ابوعلی طوسی فرزند شیخ الطائفه، ابوالمکرّم مبارک بن فاخرِ نحوی، ابوالصلاح حَلَبی و ابوالفتح کراجکی و دانشمندان دیگر، از جمله شاگردان این عالم بزرگ به شمار می ‏آیند. او از طرف سیدمرتضی، منصب حکومت شرعیه و فصل خصومات و مرافعات دینی در حَلَب داشت. الابواب و الفصول، التَّقریب، المَراسِمُ العَلَویّه و الاحکامُ النَّبویَّه از اوست. مدفن سلاّر دیلمی در نزدیکی تبریز واقع است.

میلادی

4 جولای 1776

استقلال "ایالات متحده امریکا" از انگلستان در این روز بود. پس از کشف این سرزمین در اواخر قرن پانزدهم، کشورهای مختلف اروپایی هر کدام قسمتی از امریکا را تصرف کردند. با مهاجرت بیشتر اروپاییان، میلیون‏ها برده افریقایی نیز برای کار در مزارع و کارخانه‏ ها به امریکا آورده شدند. از اوایل قرن هجدهم، نهضت استقلال‏ طلبی در امریکا آغاز شد و مهاجرنشینان با کمک نیروهای انگلیسی، سربازان فرانسوی را از امریکا بیرون راندند. پس از این پیروزی، مهاجران به مخالفت با انگلیسی‏ها برخاسته و در سال 1775م جنگ دو طرف آغاز شد. این جنگ علی رغم اعلام استقلال امریکا در 4 ژوئیه 1776م همچنان ادامه یافت تا این که در سال 1778 به شکست انگلیس و استقلال نهایی امریکا منجر شد.

4 جولای 1807

جوزف گاریبالدی میهن‏ پرست و آزادی‏خواه ایتالیایی به دنیا آمد. وی در جوانی وارد ارتش شد و در سال 1834م به جنبش سوسیالیستی ایتالیای جوان گروید و پس از مدتی به خاطر افکار انقلابیش محکوم به مرگ شد. در نتیجه به امریکای جنوبی گریخت و در آن‏جا در دو جنگ داخلی شرکت جست. در اوایل قرن نوزدهم، ایتالیا در گذر تهاجمات ناپلئون، مورد نزاع فرانسه بود و پس از ناپلئون نیز بخش‏هایی از این کشور جدا شد. در سال 1860م هنگامی که ملی ‏گرایان ایتالیایی به متحد کردن ایالات و حکومت‏های کوچک شمال ایتالیا سرگرم بودند، گاریبالدی بر آن شد تا در راه وحدت ایتالیا تلاش کند. از این رو برای این که زودتر به هدفش نائل شود، عقیده جمهوری خواهی را فدای وحدت مملکت خود ساخت و با تمام قوا به نفع ویکتور امانوئل، حاکم یکی از مناطق ایتالیا به نبرد پرداخت. در این زمان، گاریبالدی در رأس جنگجویان سرخ جامه‏ای که آن‏ها را هزار قهرمان می‏ خواندند عازم جنوب ایتالیا شد و پس از سه ماه نبرد، جزیره سیسیل را گشود. وی پس از ورود به جزیره و فتح شهر ناپل در این منطقه، ویکتور امانوئل را پادشاه کلّ ایتالیا اعلام کرد. گاریبالدی بعدها تلاش کرد تا رم را نیز تصرف کند که در این کار موفق نشد. گاریبالدی از آن پس تا آخر عمر به نگارش کتاب با عنوان "به خاطر ملت‏های ستم‏دیده" مشغول شد و دارای نقش مهم سیاسی نبود. گاریبالدی سرانجام در 2ژوئن سال 1882م در 75 سالگی درگذشت.

4 جولای1934

مادام کوری فیزیک‏دان برجسته فرانسوی درگذشت. بانو مانیا اسکولودوسْکا معروف به ماری کوری در هفتم نوامبر 1867م در ورشو پایتخت لهستان به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیل، مدتی به تدریس اشتغال یافت و سپس ساکن پاریس شد. ماری در 28 سالگی با پیِر کوری ازدواج کرد و در دانش‏سرای عالی دختران در شهر سور فرانسه به تدریس فیزیک پرداخت. او در سال 1896 با کمک هانری بکرل دانشمند فرانسوی، خواص رادیو اکتیویته را در اورانیوم و با یاری شوهرش، خواص رادیو اکتیویته توریوم و پولوتونیم را نیز کشف کرد. ماری کوری، در سال 1898 نیز فلز رادیوم را که بیش از تمام فلزات، خاصیت رادیواکتیویته دارد با کمک یکی از همکارانش کشف کرد و به سبب این کشف بزرگ در سال 1903، جایزه نوبل گرفت. پس از چندی در 19 آوریل 1906م، همسر دانشمندش پیرکوری، در اثر یک سانحه تصادف درگذشت و این واقعه تاسف آور، روح آرام مادام کوری را سخت منقلب و ناراحت ساخت. با این حال از فعالیت‏های علمی خود دست نکشید و به مدارج علمی بالاتری رسید. مادام کوری در سال 1911 نیز جایزه نوبل شیمی را به مناسبت تجزیه رادیوم دریافت کرد. ماری کوری با این کشف، دنیا را تکان داد اما هرگز حاضر نشد از آن بهره مالی ببرد. وی در این زمان به عنوان اولین زن، به استادی دانشگاه سوربُن فرانسه رسید و کارهای علمی خود را تا آخر عمر ادامه داد. سال‏های پایانی زندگانی ماری‏کوری که به سبب کار مداوم در آزمایشگاه، سلامتی‏اش به خطر افتاده بود، اگرچه با بیماری، اما همچنان به کار و فعالیت گذشت. او در این سال‏ها، مسئولیت ریاست انیستیتو پاستور پاریس و لابراتور رادیو اکتیویته را که دانشگاه پاریس مخصوص او ساخته بود، برعهده داشت. ماری‏کوری سرانجام در چهارم ژوئیه 1934م در حالی که سلول‏های بدنش بر اثر تماس با تابش رادیوم کاملاً فرسوده شده بود، در 67 سالگی درگذشت.