جاده ترانزیتی، میل نادری را تهدید می کند

میل نادری، برجی راهنماست که در ناحیه‌ای کویری و خشک، در میانه‌های راه بم به زاهدان قرار دارد. این میل که به میل «قاوردی» هم معروف است در زمان سلجوقیان ساخته شده، اما چون در زمان نادرشاه تعمیر و بازسازی شده، به میل نادری مشهور است.

میل نادری فهرج برای راهنمایی کاروان‌ها که در گذشته از بم و فهرج می‌گذشتند، ساخته شده بود. این میل تاریخی بیش از 20 متر (40 گز) ارتفاع دارد و 45 پله در درون آن وجود دارد که به بالای میل منتهی می‌شوند. برای ساخت این بنا از تزیینات زیبای آجرکاری استفاده شده است.

میل نادری در خطر نابودی

به‌تازگی در چارچوب پروژه‌ احداث جاده‌ ترانزیتی جنوب شرق کشور، جاده‌ یاد شده از نزدیکی این اثر منحصربه‌فرد تاریخی عبور داده شده، به‌گونه‌ای که با گذراندن دو راه رفت و برگشت این جاده، میل نادری و یک کوره‌ آجرپزی تاریخی در وسط آن‌ها قرار گرفته است.

به گفته‌ برخی کارشناسان، با عبور ماشین‌های سنگین در این جاده‌ ترانزیتی، تخریب این آثار تاریخی قریب‌الوقوع خواهد بود. این در حالی است که اطراف میل نادری خالی از سکنه و آزاد است و جاده‌ یاد شده می‌تواند در فاصله‌ مناسبی از آثار تاریخی ساخته شود. در صورت ایجاد انحنایی محدود در مسیر جاده، امکان ایجاد فاصله‌ لازم از برج و کوره‌ آجر فراهم می‌شود.

تعدادی از کارشناسان معتقدند، با ایجاد جاده جدید بی‌شک جاده‌ قدیم کمتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت و برای رفت‌وآمدهای محلی و محدودتر و بخصوص دسترسی به آثار تاریخی استفاده خواهد داشت بنابراین انتظار می‌رود مسئولان عمرانی، پیمانکاران و نیز مسئولان استانی و سازمان میراث فرهنگی اقدام لازم و عاجل را برای نجات این اثر تاریخی انجام دهند، بویژه این‌که میل نادری یکی از آثار مهم گردشگری کشور نیز محسوب می‌شود.

در سال 1389 به‌خاطر آبگرفتگی و جریان سیل در منطقه‌ فهرج، به این اثر تاریخی خسارت‌هایی وارد شد. همچنین این اثر به‌ علت وزش طوفان‌های شن همواره در معرض فرسایش قرار دارد. پیش از این، زین‌الصالحین - فرماندار سابق فهرج - از مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواسته بود، با تخصیص اعتبار زمینه حفظ و نگهداری این بنای منحصربه‌فرد تاریخی فراهم شود.

همچنین بهنام فراقی - معاون فرماندار فهرج - فروردین 1392 نسبت به خطر سقوط میل نادری هشدار داده و گفته بود: جاری شدن سیل در فهرج به این بنای منحصربه‌فرد تاریخی ‌خسارت زده و موجب سست شدن پایه‌ها و در نتیجه، انحراف این بنای تاریخی به سمت جنوب شده است.

او همچنین خواستار مرمت این بنای تاریخی شده و افزوده بود: برای حفظ و نجات میل نادری اقدام به‌موقع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

یک کارشناس میراث فرهنگی نیز گفت: اصلاح مسیر جاده‌های امروزی برای محافظت از آثار تاریخی نه‌تنها ضروری، بلکه مسبوق به سابقه است. از جمله، در سال‌های پیش از انقلاب در استان سمنان وقتی جاده‌ جدید آسفالته ایجاد می‌شد، برای آن‌که به «کاروانسرای آهوان» آسیب وارد نشود، جاده‌ آسفالته را دو کیلومتر از آن اثر تاریخی دور کردند.

کاروانسرای آهوان مانند میل نادری مربوط به سده‌های میانه‌ دوره‌ اسلامی است و هر دو اثر در پیوند با راههای کهن ایران و بسیار مهم هستند.(ایسنا)