دستمزدهای پایین، شأن داوران را پایین آورده است

در هیاهوی تدارک تیم ملی برای حضور در جام جهانی برزیل و در روزهایی که تیترهای روزنامه‌ها و سایت‌های خبری پر است از حاشیه‌های مربوط به اردوهای آفریقای جنوبی، پلنگ بی‌کیفیت روی پیراهن یا دعوای کرش با اسپانسر آلمانی تیم ملی، تیم دو نفره داوری ایران بدون آن که در کانون توجه باشند مشغول آماده‌سازی برای حضور در برزیل هستند. از این بی‌توجهی، همان شب که فغانی و کامرانی‌فر مهمان برنامه نود بودند و علی کفاشیان نام فامیل کمک‌داور بین‌المللی کشورمان را اشتباه به زبان آورد پرده‌برداری شد؛ همان شب که این دو داور گفتند کفاشیان اصلا نمی‌داند ما هم قرار است به جام جهانی برویم! فارغ از همه این بی‌توجهی‌ها سوت آغاز جام جهانی 2014 که به صدا دربیاید، نام حسن کامرانی‌فر به عنوان اولین و تنها کمک‌داور ایرانی که در دو دوره متوالی جام جهانی حضور داشته، در تاریخ فوتبال ایران ثبت خواهد شد. کامرانی‌فر را با پرچم‌های ماندگاری که در جام جهانی 2010 زد به یاد داریم و حالا باید امیدوار باشیم تا شاید شانس قضاوت دوباره در جام جهانی به او برسد.

کمتر از 25 روز دیگر شما به همراه علیرضا فغانی راهی برزیل می‌شوید تا به عنوان یکی از هشت تیم داوری ذخیره در این تورنمنت بزرگ حضور داشته باشید. از آخرین شرایط آماده‌سازی خود بگویید.

دو سال است داوران جام جهانی زیر نظر فیفا و با برنامه‌های تمرینی کمیته داوران فدراسیون جهانی دوره‌های آماده‌سازی را سپری می‌کنند؛ البته الان مدتی است تمرینات سبک‌تر شده تا داوران با خستگی کمتر و آمادگی بیشتر خودشان را برای حضور در جام جهانی آماده کنند. ما هر هفته با کمیته داوران فیفا در ارتباط هستیم و اطلاعات مربوط به شرایط بدنی‌مان را برای آنها ارسال می‌کنیم تا آنها هم در جریان آخرین شرایط داورانشان قرار بگیرند.

چه احساسی داشتید وقتی متوجه شدید به عنوان تیم ذخیره به جام جهانی برزیل اعزام می‌شوید؛ خوشحال بودید یا ناراحت؟

راستش زمانی که اسامی اعلام شد هرکاری کردم نتوانستم خوشحالی کنم. اول این که برای دوست و همشهری خوبم رضا سخندان ناراحت شدم. ما داوری را با هم آغاز کردیم و در این دو سال اخیر هم در تمام تست‌های فیفا و تورنمنت‌ها در کنار هم بودیم. به همین خاطر من خیلی ناراحت شدم وقتی شنیدم او نمی‌تواند تیم داوری کشورمان را در جام جهانی همراهی کند. از طرفی نمی‌توانستم به خاطر لطفی که خدا به من داشته بنده ناشکری باشم.

شما اولین کمک‌داور ایرانی هستید که در دو دوره از رقابت‌های جام‌جهانی حضور خواهید داشت. از این که نامتان در تاریخ داوری ایران با این عنوان به ثبت می‌رسد، چه احساسی دارید؟

حضور در جام جهانی انتهای آمال و آرزوهای هر داوری در فوتبال است و من خداوند را شکر می‌کنم که برای دومین بار شرایطی را برای من رقم زد که بتوانم در این رویداد بزرگ حضور داشته باشم. مطمئنا دعای کسانی پشت سرم بوده که چنین اتفاقی برایم افتاده است؛ مخصوصا دعای مادرم. من فقط می‌توانم بگویم خوشحالم از این بابت و خداوند را به خاطر این اتفاق مهم شکر می‌کنم.

در جام جهانی آفریقای جنوبی دو بازی خوب و درخشان را پرچم زدید، اما بعد از چهار سال باید به عنوان داور ذخیره به جام جهانی بروید. این موضوع ناراحت‌کننده نیست؟

به هر حال این انتخاب فیفاست و باید به آن احترام گذاشت. چیزی که اهمیت دارد این است که ما تلاش خودمان را کردیم و در تمام تست‌های فیفا نمره قبولی گرفتیم. به عبارتی در آن قسمتی که دست ما بود و باید خودمان تلاش می‌کردیم هیچ کوتاهی نکردیم، اما این انتخاب فیفا بود.

ناراحت نیستید از این انتخاب؟

حضور در جام جهانی فاکتورهای مهمی دارد که یکی از آن قضاوت کردن است. ما در خیلی از بازیهای حساس این تورنمنت در کنار داوران بزرگ هستیم و بسیاری از بازی‌های بزرگ را از نزدیک می‌بینیم. ضمن این که در کلاس‌های توجیهی فیفا هم شرکت می‌کنیم و با جدیدترین متدها و مطالب داوری آشنا می‌شویم. در مورد قضاوت کردن یا نکردن‌مان هم هنوز چیزی مشخص نیست و امیدواریم شرایطی پیش بیاید که شانس قضاوت کردن را هم پیدا کنیم.

فیفا با چه معیارهایی داورانش را برای حضور در تورنمنتی به بزرگی جام جهانی انتخاب می‌کند. در واقع چقدر لابی‌ها تاثیرگذار است و چقدر این انتخاب‌ها به صلاحیت خود داوران برمی‌گردد. می‌خواهم بصراحت بگویید آیا کمیته داوران یا فدراسیون فوتبال در انتخاب تیم داوری ایران به عنوان تیم ذخیره کوتاهی کرده یا خیر... .

این موضوع که چرا یک تیم به عنوان ذخیره انتخاب می‌شود و یک تیم به عنوان تیم اصلی گاهی اوقات برای خود داوران هم قابل لمس نیست، اما قطعا فدراسیون‌ها صاحب‌نظر هستند و لابی‌های آنها بی‌تاثیر نیست. از طرفی فیفا هم برای این که مسابقاتش با بهترین کیفیت داوری برگزار شود همیشه به عملکرد داوران توجه داشته و این طور نبوده که فقط تحت تاثیر لابی‌ها قرار داشته باشد، اما من معتقدم با توجه به دوره‌هایی که سپری کردیم و تورنمنت‌هایی که در آن حضور داشتیم، لیاقت تیم داوری ایران حضور در جام جهانی به عنوان تیم اصلی بود.

شما یکی از باسابقه‌ترین داوران ایران هستید. اتفاقاتی که در این سه، چهار سال اخیر در تشکیلات داوری ایران رقم خورد چقدر تاثیرگذار بود در این که داوری ایران در جام جهانی 2014 نتواند در میان تیم‌های اصلی قضاوت نماینده داشته باشد.

به لحاظ حرفه‌ای نمی‌توان برخی دلایل را رسانه‌ای نکرد، اما در مجموع اختلاف‌نظرهای داخلی خیلی در انتخاب‌های نهایی فیفا تاثیرگذار نیست.

اما قبول دارید همین اختلاف‌ها در روند پیشرفت داوری ما تاثیر منفی گذاشته است؟

صددرصد! شما نمونه بارز این تاثیر منفی را می‌توانید در کاهش داوران الیت فوتبال ایران در AFC و فیفا ببینید. همین موضوع باعث شده از تعداد قضاوت‌های بین‌المللی داوران ایرانی در رقابت‌های قاره‌ای به شکل قابل ملاحظه‌ای کاسته شود؛ اتفاقی که نتیجه برخی تصمیمات اشتباه در تشکیلات داوری کشورمان بود و برای رفع آن باید فکری اساسی کرد.

شما در شرایطی برای حضور در جام جهانی 2014 آماده می‌شوید که جامعه داوری ایران یکی از پرتنش‌ترین فصل‌های خود را سپری کرد و با اتهامات ریز و درشت بسیاری مواجه شد. این اتفاقا در کیفیت قضاوت‌های شما و دیگر همکارانتان تاثیرگذار نبود؟

قبل از هر چیز باید خسته نباشید بگویم به همکاران عزیزم که فصل گذشته را با تمام ناملایماتی که در حق جامعه داوری شد به بهترین شکل به پایان رساندند. شما در هفته‌های پایانی لیگ دیدید داوران کمترین اشتباهات را داشتند، آن هم در شرایطی که هیچ‌گاه رقابت در بالا و پایین جدول لیگ به این اندازه نزدیک و فشرده نبود. این فقط صحبت من نیست. همه کارشناسان اذعان کردند داوران در فصل گذشته قضاوت‌های کم‌نقصی داشتند و اجازه ندادند حاشیه‌ها تمرکز آنها را به‌هم بزند. آن هم در شرایطی که انصافا فصل گذشته برای داوران یکی از سخت‌ترین فصول فوتبالی بود. به خاطر همین قضاوت‌های خوب و بی‌غرض است که می‌گویم باید به این داوران بی‌ادعا بیشتر توجه شود. ما داوران خوب و سالمی داریم، فقط کافی است توجه خاص‌تری به آنها شود.

اما این مستلزم این است که در خود تشکیلات داوری هم شاهد انسجام و همدلی بیشتری باشیم تا نگاه مسئولان هم تغییر کند. شرایط الان کمیته داوران و دپارتمان داوری کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟

بعد از مدتی که ارتباطات میان کمیته داوران و دپارتمان داوری خوب نبود و اتفاقاتی رقم خورد که به ضرر کل جامعه داوری هم تمام شد، الان مدتی است که شرایط بهتر شده است و دیگر همه به این باور رسیده‌اند که باید با انسجام بیشتری حرکت کرد. برای ارتقای سطح داوری کشور و رشد توانمندی داوران باید یک برنامه‌ریزی اصولی داشت. ما داوران آینده‌دار و خوبی داریم. فقط کافی است برای این داوران برنامه داشت و با برگزاری کلاس‌ها و دوره مختلف، آنها را برای حضور در تورنمنت‌های بین‌المللی آماده کرد.

در سالی که همه نگاه‌ها به تیم ملی فوتبال و صعود این تیم به جام جهانی بود، نسبت به برخی بی‌توجهی‌ها گله‌مند بودید. عمده‌ترین خواسته شما از فدراسیون چیست؟

نگاه فدراسیون فوتبال نسبت به داوری نگاه خوبی نیست. نمی‌دانم علت اصلی‌اش چیست. شاید آقایان داوری را جزئی از بدنه فوتبال کشور نمی‌دانند، اما در هر صورت نسبت به رشد و ارتقای سطح کیفی داوری توجه چندانی نمی‌شود. من بارها در سمینارها و تورنمنت‌های بزرگ فیفا حضور داشته‌ام. سپ‌بلاتر همیشه به عنوان نفر اول فوتبال دنیا مطالبی را در مورد داوری مطرح می‌کند که جای تعمق دارد. وقتی رئیس فیفا این‌گونه به داوران اهمیت می‌دهد، طبیعتا فدراسیون‌های قاره‌ای هم باید به همین اندازه برای داوران کشورهای خودشان اهمیت قائل باشند. وقتی تیم داوری فوتبال ایران می‌توانست با ترکیبی سه نفره و کامل به جام جهانی برود، اما حالا مجبور است ناقص و به عنوان تیم ذخیره به برزیل برود، قطعا همه به نگاه فدراسیون فوتبال برمی‌گردد. همین موضوع به ما می‌گوید فدراسیون‌نشین‌ها باید دیدگاهشان را نسبت به داوری تغییر دهند و داوری را جزئی از فوتبال بدانند.

شما فصل گذشته را با چه دستمزدهایی سپری کردید؟

شما بنویسید رایگان. کمک‌داوران برای هر بازی که پرچم زدند به‌طور متوسط 350 هزار تومان دریافت کردند که این رقم برای من که در 15 بازی قضاوت کردم، چیزی حدود پنج‌میلیون تومان در سال می‌شود. حال اگر شما این مبلغ را تقسیم بر 12 ماه سال بکنید، متوجه خواهید شد حقوق کامرانی‌فر در هر ماه به 450 هزار تومان هم نمی‌رسد. تازه از این مبلغ شما باید هزینه‌های داوری را هم کم کنید. یک داور در طول هفته باید چند جلسه تمرین داشته باشد، فیزیوتراپی بکند و به امر تغذیه‌اش هم توجه داشته باشد. به همین خاطر من هزینه داوری را در ایران رایگان می‌بینم.

یعنی شما برای هر بازی 350 هزار تومان دریافت می‌کنید؟

بله! البته در بهترین حالت. دستمزد کمک‌داوران در نیم‌فصل اول فصل گذشته 320 هزار تومان بود که در نیم‌فصل دوم به 390 هزار تومان افزایش پیدا کرد که البته با کسر 10 درصد مالیات، همان 350 هزار تومان می‌شود. این دستمزد‌ها به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه نیست با ارقامی که داوران و کمک‌داوران در کشورهای همجوار یا کشورهای شرق آسیا دریافت می‌کنند. بالاترین سطح فوتبال هر کشور ویترین فوتبال آن کشور است. حرف ما این است که باید به داورانی که در سطح لیگ برتر قضاوت می‌کنند، بیشتر توجه شود. طبیعتا وقتی داوران به لحاظ مالی تامین شوند خیلی از شبهات هم برطرف می‌شود. من می‌گویم نباید نسبت به همه چیز نگاه اقتصادی داشت. این مبالغ پایین‌ شأن داوران را هم پایین آورده است.

هم‌اکنون چند کمک‌داور ایرانی در فهرست کمک‌داوران الیت آسیا و فیفا هستند؟

کمک‌داوران الیت فوتبال ایران همیشه براساس تعداد داوران الیت مشخص می‌شوند و تابعی از آنها هستند. ما تا همین چهار سال پیش شش داور الیت داشتیم، اما امسال متاسفانه با توجه به کناره‌گیری مظفری‌زاده و دور ماندن ترکی از قضاوت، فقط نام فغانی در فهرست داوران الیت قرار دارد و به همین خاطر ما فقط یک تیم داوری در تورنمنت‌های مختلف داریم. البته ما داوران جوان خوبی داریم و امیدوارم بتوانند با گذر از آزمون‌های موردنظر AFC به فهرست داوران الیت اضافه شوند تا تعداد داوران و کمک‌داوران ایران همچون گذشته افزایش پیدا کند.

اگر بخواهید به پنج بازی شاخص دوران قضاوت خود اشاره کنید از کدام بازی‌ها نام می‌برید؟

بدون شک دو تا از خاطره‌انگیزترین بازی‌های من فرانسه ـ مکزیک و سوئیس ـ شیلی در جام جهانی 2010 بودند. در همان جام جهانی در بازی برزیل و هلند هم به حذف برزیل منجر شد، گرچه به عنوان داور چهارم حضور داشتم، اما برایم افتخار بزرگی بود که آن بازی را از نزدیک تماشا کردم. از دیگر بازی‌های شاخص باید به دیدار سوریه و ژاپن در جام‌ملت‌های آسیا اشاره کنم. در داخل کشور هم بازی‌های خوب زیاد داشتم، ولی بهترین قضاوتم در بازی استقلال و سپاهان هشت فصل پیش بود؛ دیداری که در ورزشگاه آزادی و در حضور تماشاگران استقلال برگزار می‌شد و من با اعلام خطای هند محمود فکری در دقیقه 90، یک پنالتی به ضرر تیم میزبان گرفتم. آن تصمیم درست کمک زیادی به رشد من در داوری کرد. در کل من شخصیت آرامی دارم و این آرامش همیشه کمکم می‌کند بهترین عملکرد را داشته باشم. برخلاف خیلی از داوران برای من هرچه بازی حساس‌تر و پرتماشاگرتر باشد قضاوتش آسان‌تر است.

فکر می‌کنید فرصت قضاوت کردن در جام جهانی برزیل نصیب شما بشود؟

ما به عنوان تیم حمایت‌کننده به برزیل می‌رویم و تمام فکرمان این است که بتوانیم تمرینات خوبی را سپری کنیم. توکل به خدا اگر شرایط قضاوت برای من پیش آمد، قطعا قضاوت‌های خوبی هم خواهم داشت، اما اگر هم نشد سعی می‌کنم از تجربیات داورانی که آنجا هستند بهترین استفاده را ببرم.

جام جهانی 2014، آخرین جام جهانی حسن کامرانی‌فرد به شمار می‌رود. درست است؟

بله!

حضور در دو جام جهانی تجربیات ارزشمندی را برای شما به یادگار خواهد گذاشت. چقدر دنبال این هستید که این تجربیات ارزشمند را به نسل‌های بعدی داوران ایرانی انتقال دهید؟

من چیزی حدود 24 سال است مشغول داوری هستم و 13سال است که در بالاترین سطح داوری کشور قضاوت کرده‌ام. در شش تورنمنت بزرگ فیفا حضور داشتم و نزدیک به‌ده سال است مشغول آموزش تربیت‌بدنی هستم. بدون‌شک تلفیق همه اینها به من انگیزه می‌دهد پس از خداحافظی از داوری بتوانم در خدمت داوران جوان باشم و با انتقال تجربیاتم به داوران جوان‌تر به رشد و ارتقای داوری کشورم کمک کنم.

رضا پورعالی / جام جم