زر و زور نمی‌تواند شاهکار خلق کند

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح امروز با حضور در آیین پایانی دومین جشنواره تجسمی آیینه مطهر که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد شهادت شهید مرتضی مطهری در خانه هنرمندان برگزار شده بود، گفت: این جشنواره بسیار ارزشمند است زیرا که از یک سو با نام اندیشمند و فقیه معاصر و صاحب اثر، شهید والامقام مرتضی مطهری پیوند خورده است و از سویی دیگر میزبان هنرمندان متعهدی است که با فهم اصالت هنر، آثاری شایسته ستایش آفریده اند.

وی افزود: شهید مطهری ضرورت‌ها را خیلی خوب دریافته و در وجود خویش، شکاف میان حوزه و دانشگاه را از میان برداشته بود. او مقتضیات زمان را خوب می‌شناخت و می‌دانست که اسلام به مثابه راهنمای صلاح در زندگی انسان نمی‌تواند و نباید به این ضرورت‌های تاریخی بی‌اعتنا بماند. اگر اسلام، دین جاودانه و سعادت‌بخش است پس باید دین حکومت و سیاست نیز باشد و نیازهای بشری، پاسخ شایسته خویش را در آن باز یابند.

وی گفت: شهید مطهری حوزه فرهنگ و هنر را به خوبی می شناخت و در این حوزه نیز نظریات قابل استناد و اتکا بر جای نهاد و این همان چیزی است که امروز مهم ترین خلأ حوزه فرهنگ و هنر به شمار می آید؛ نبودن یا اندک بودن نظریه های متقن و قابل استنادی که بتوان بر مبنای آنها برای حوزه فرهنگ و هنر برنامه ریزی کرد.

جنتی افزود: یکی از مشکلات اساسی حوزه فرهنگ و هنر در کشور ما آن است که بسیاری از افرادی که بیرون از این دایره زیسته اند، خود را در این حوزه صاحب نظر و ایده می دانند و تصور می کنند و گاه متوهم می شوند که مدیریت و هدایت در اینجا بسیار سهل و آسان است اما وقتی مسئولیت می پذیرند اسباب خسران و خسارت به این حوزه را فراهم می آورند که مهم ترین دلیل این نکته نداشتن نظریه های محکم و مستند و کمیاب بودن نظریه پردازانی مثل شهید مطهری است.

عضو کابینه دولت یازدهم گفت: از نگاه شهید مطهری، هنر منشأ الهی دارد و جنبشی است از سوی انسان تا بتواند درد هجران را کاهش دهد. او معتقد است منشأ عشق در هجران است و هجران توأم با دردی است که جز با وصال معشوق پایان نمی‌گیرد. انسان، درد خدا دارد و عاشق کمال مطلق است و این درد و عشق او را از درون به سوی حق می‌کشاند. انسان در این خاکدان از وصل دور است و جز با عروج و آزاد شدن جان از قفس بدن، این هجران پایان نمی‌پذیرد.

جنتی افزود: در نظر مرحوم مطهری منشأ تمام زیبایی‌ها چه زیبایی‌های طبیعی یا زیبایی‌هایی که توسط انسان آفریده می‌شود، خداست و از این رو بر عکس فلاسفه یونان که هنرمند را منعکس کننده صرف زیبایی‌های طبیعت می‌دانستند، هنر را محصول و منعکس کننده درونیات و روح هنرمند می‌داند.

وی گفت: شهید مطهری به زیبایی‌های محسوس و معقول معتقد است و این نوع تقسیم‌بندی را از قرآن اخذ می‌کند و زیبایی‌های محسوس از منظر وی ، زیبایی‌های طبیعت اند که بیش‌تر مردم آن‌ها را می‌بینند و درک می‌کنند و از مشاهده آن‌ها لذّت می‌برند اما مربوط به صورتند و محدود به زمان که پس از مدتی از بین خواهند رفت.

جنتی افزود: از سوی دیگر ملکات اخلاقی چون صبر جمیل، گذشت، صداقت، ایثار، کمک به همنوع، خیرات و نظایر اینها را به عنوان زیبایی‌های معقول قلمداد می‌کند که با فطرت انسان‌ها مطابقت دارند و همیشگی و با دوام هستند. به نظر او گرایش آدمی به هنر نیازمند علتی خارج از وجود انسان نیست بلکه حس زیبایی‌شناسی در انسان وجود دارد و نیازمند تعلیم و تربیت است تا به ظهور برسد.

استاد در جایی می‌فرماید: «انسان اگر بخواهد انسان باشد و به خصلت‌های انسانی برسد باید احساس زیبایی را در خود تقویت کند.»

وزیر ارشاد افزود: شهید مطهری عرصه‌های هنر اسلامی را بسیار وسیع و گسترده و معماری اسلامی را یکی از کمال‌یافته‌ترین هنرها می‌داند. نوعی از معماری که انسان در آن احساس انبساط روحی می‌کند و علاقه برای نوعی ارتباط با یک مرکز نامتناهی در فرد متجلی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه آفرینش آثار هنری بسیار اهمیت دارد و ما تا کنون کمتر به آن توجه کرده ایم افزود: شهید مطهری می گوید: «زر و زور هرگز قادر نیست شاهکار خلق کند.» باید دقت داشت که جمله ای آگاهانه و همان نکته ظریفی است که در مدیریت هنری به طور کامل درک نشده است. وقتی هنرمند می گوید: آفرینش هنری جوششی است و نه کوششی و سفارشی، همین معنا را تداعی می کند. درک این نکته برای سیاست گذاران و برنامه ریزان حوزه فرهنگ و هنر بسیار ضروری است.

وی افزود: شاهکارهای ماندگار هنری در دوره اسلامی اعم از معماری‌، نقاشی‌، خوش‌نویسی‌، نگارگری و سایر هنرهای مستظرفه حاصل جوشش ذهن آفرینشگر هنرمندان چیره دست بوده است و هرجا این مسیر منحرف و به سمت سفارشی شدن پیش رفته از درجه اعتبار و اهمیت آن کاسته شده است. اصولاً ایمان به خدا، انس با قرآن و عشق به اهل‌بیت(ع) جوشش هنر را و خلق آثار ماندگار آیینی را همراه داشته است؛ نکته ای که تقریباً همه صاحبان هنر بدان معترفند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: گنجینه‌های قرآنی که در موزه‌های کشورهای اسلامی و احیاناً کشورهای غیر اسلامی است، ارزش هنر ایرانی را در زمینه‌های اسلامی و در حقیقت جوشش ذوق هنرمند ایرانی در پناه زیبایی های ظاهری و معنایی قرآن را نشان می‌دهد.

وی افزود: اگر هنر در خدمت دین و حقیقت قرار گیرد،‌‌ آثاری به‌جای خواهد گذاشت که هر بیننده ولو غیر مسلمان را به تحسین وامی‌دارد و کشورایران از منظر هنر، به‌مثابه تابلوی زیبایی است که در هر عصر و نسل، تابشی خیره‌کننده داشته که دست‌مایه اصلی آن ایمان به یکتای عالم و به عبارتی هنر توحیدی است. برخی از هنرها در این تابلو، تابشی خیره کننده تر داشته اند. خوشنویسی، نقاشی و نگارگری و از هنرهای نوپدید، گرافیک در کشور ما ساحتی متفاوت و بارزتر از دیگر هنرها یافته و علاقه مندان بسیاری را به خود جذب کرده اند.

جنتی گفت: خوشنویسی هنری مهذب است که تاریخ شکل گیری و تکامل آن در جوار قرآن و معارف اهل بیت(ع) شکل گرفته است. سایر هنرهای مرتبط با خوشنویسی چون تذهیب، تشعیر و جلدسازی نیز در کنار قرآن و برای قرآن پدید آمده اند. نقاشی و به ویژه نگارگری نیز در ایران تاریخی دیرینه دارد و هنرمندان بزرگی را به خود دیده است.

وی افزود: هنر نوپای گرافیک نیز عرصه ای وسیع و متنوع یافته و هنرمندان بسیاری را به خود مجذوب کرده است. ابتکار برخی از هنرمندان نوآور در ترکیب هنر خوشنویسی با نقاشی و گرافیک، تلفیق هوشمندانه ای از این سه هنر را پدید آورده است. نقاشیخط، تایپوگرافی و دیگر شاخه های تلفیقی و نوپدید، حاصل ذوق هنرمندان معاصری است که از کلیشه و تکرار گریزان بوده و موفق هم بوده اند.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید گفت: بی تردید آثار جذاب و دل‌انگیز شما در این جشنواره حاصل احساس لطیف و تجربه‌های عمیق و گران‌مایه شما در آفرینش نقش‌های فریباست و آثار فاخری که چون نسیم بر جان مشتاقان و هنردوستان وزید و آنان را به وجد و شگفتی آورد.

جنتی افزود: امیدوارم همواره با تکیه بر عنایات خاص نقش‌پرداز دایره مینایی برای ارتقا و اعتلای هنری که در وجودتان به ودیعت نهاده شده است گام‌های بلندتری بردارید.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بی‌گمان جان هنر، شهود بی‌حجاب حقیقت است و اشتغال به کار هنر، ذکرثنای حضرت حق و زهی ذکر که از زبان بگذرد و به دست آید و گوشه‌ای از جمالش را بر صفحه‌ای نقش کند و چشم‌ها را از فراموشی به ذکر آورد.

در این مراسم، «جعفری جلوه» قائم مقام بنیاد شهید مطهری، «محسن سلیمانی» دبیر دومین جشنواره تجسمی آیینه مطهر و جمعی از هنرمندان حضور داشتند.

در پایان ضمن معرفی و تقدیر برگزیدگان این دوره از جشنواره، نمایشگاه آثار برگزیده این جشنواره توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افتتاح شد.