تاثیر باروری ابرها در کاهش خشکسالی

دانشمندان با استفاده از این روش، نه‌تنها میزان بلکه حتی نوع نزولات جوی آسمانی را تغییر داده‌اند. البته پروسه بارورسازی به واسطه تاثیرگذاری غیرطبیعی بر ابرها، کماکان موافقان و مخالفان زیادی دارد. بسیاری از تحقیقات حاکی از تاثیربخشی مثبت این روش در بیشتر مناطق است، اما در عین حال تاثیر بارورسازی بر محیط زیست و سلامت همواره یکی از موارد مناقشه‌برانگیز بوده که سبب شده این روش چندان که باید مورد تائید برخی متخصصان قرار نگیرد.

روش‌های گوناگون و برخی ابهامات

باروری ابرها در مجموع به سه شکل انجام می‌شود: استاتیک، دینامیک و در نهایت باروری هیگروسکوپیک. روش اول تلاش دارد میزان بارندگی را از طریق اضافه‌کردن کریستال‌های یخ (معمولا به شکل یدید نقره یا یخ خشک) به ابرهای سرد افزایش دهد. در روش دوم، میزان بارندگی از طریق افزایش جریان‌های هوای عمودی در ابرها تقویت می‌شود. این روش نسبت به روش استاتیک تعداد کریستال‌های یخ بزرگ‌تری را به ابرها اضافه می‌کند، اما در روش باروری هیگروسکوپیک، این کریستال‌های نمک است که داخل ابرها رها می‌شوند. ذرات مذکور در ابرها به حدی رشد می‌کند که بتواند زمینه مناسب بارندگی را فراهم کند، اما ابهام این قضیه کجاست؟ به واقع یکی از مسائل تردیدبرانگیز در مورد بارورسازی ابرها، استفاده از ترکیباتی همچون یدید نقره است. کمپانی دیپ‌واتر ـ که یکی از عرضه‌کنندگان بین‌المللی مشتقات ید در جهان است ـ در تحقیقاتی که چندی پیش منتشر کرد به این مساله اشاره کرد که در هر صورت تزریق زیاد این ترکیب شیمیایی می‌تواند به یدیسم منجر شود. این عارضه می‌تواند به شکل خارش‌های پوستی، آبریزش بینی، سردرد و تحریک غشای مخاطی در افراد مختلف بروز کند. علاوه بر این ضعف، کم‌خونی‌، کاهش وزن و افسردگی نیز ازجمله تبعات احتمالی یدیسم است. یکی دیگر از تبعات احتمالی تزریق زیاد ترکیب شیمیایی یدید نقره به ابرها می‌تواند افزایش احتمال ابتلا به آرگیریا باشد. این بیماری معمولا به واسطه افراط در کار کردن یا تماس نامتعارف با املاح نقره حاصل می‌شود و نتیجه آن نیز بد رنگ شدن پوست و مخاط بدن است. از دیگر عوارض این بیماری نیز می‌توان به تغییر رنگ چشم‌ها به آبی خاکستری اشاره کرد که البته در صورت تداوم تماس با این ترکیب عوارض از حالت موقت به دائمی تبدیل خواهد شد، اما بسیاری از متخصصان عرصه بارورسازی ابرها به این مساله تاکید دارند که مقادیر ناچیز نقره‌ای که طی این پروسه به ابرها تزریق می‌شود، حداقل صد بار کمتر از میزان انتشار همین آلاینده از سوی کارخانجات در سراسر دنیا یا حتی استفاده از این ماده هنگام پرکردن دندان است.

کاربرد اصولی برابر موفقیت

براساس آخرین تحقیقاتی که موسسه تحقیقات سلامت در اسفند‌ 92 منتشر کرد، بارورسازی ابرها کماکان یکی از روش‌های علمی مبارزه با خشکسالی است. بنا به گفته متخصصان این موسسه، این روش بسته به شرایط جغرافیایی و اقلیمی، مزایا و معایب خاص خود را دارد. یکی از مزایای قابل ذکر، تامین آب کافی برای مناطقی است که بشدت با کمبود آب مواجه هستند. این مساله با توجه به آمار سازمان جهانی هواشناسی مبنی بر مواجهه دوسوم مردم جهان با شرایط کم‌آبی فوق‌حاد تا سال 2025 میلادی، یک فاکتور بسیار مهم تلقی شده و طبیعتا کفه ترازو را نیز به سود باروری ابرها پایین خواهد آورد. دکتر آیمن باتیشا از آکادمی پایداری زیست‌محیطی عرب یکی از متخصصانی است که سال‌هاست در این زمینه در کشورهای خاورمیانه و ازجمله مصر فعالیت کرده است. وی باور دارد این روش تنها در صورت کاربرد درست بخصوص در زمینه کنترل ترکیبات شیمیایی تزریق‌شده به ابرها ازجمله یدید نقره، کلسیم کلرید یخزده، پروپان و کربن‌دی‌اکسید می‌تواند تاثیر بسزایی در افزایش محصولات کشاورزی، توسعه اقتصادی و درنهایت مبارزه با خشکسالی داشته باشد. به گفته این متخصص، مواردی که باید پیش از کاربرد این روش به دقت مورد مطالعه قرار گیرد، عبارت است از: مطالعه وضع آلودگی هوای منطقه، انجام آنالیزهای هزینه و سود، انجام مطالعات امکان‌سنجی به همراه ارزیابی‌های زیست‌محیطی و تعیین معیاری برای سنجش موفقیت.

فرناز حیدری / کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست