بدرقه نوروز با آرزوهایی که به آب می سپاریم

زمزمه آرزوها در دامن دشت و صحرا و قدم زدن در کنار جریان دلنواز آب، سایبان آرامش مردمان این سرزمین است و به اعتقاد اهالی خراسان در روز سیزده بدر نگریستن به سیمای طبیعت شگون دارد و خوش یمن است.

بدرقه نوروز یکی از آیین ها و رسومی است که با رفتن به دل طبیعت و سپردن سبزه به دل آب گره خورده است و این رسم هر ساله پس از پایان یافتن تعطیلات دوازده روز نوروز و در روز سیزدهم فروردین ماه هر سال انجام می شود.

گذاشتن سبزه در پشت ماشین

در میان خراسانی در روز سیزدهم نوروز کمتر کسی منزل می‌ماند و اغلب افراد با گذاشتن سبزه در پشت ماشین به پارکها و فضاهای سبز می روند و این روز برای اهالی خراسانی از رسم سبزه گره زدن تا طبخ آش رشته در دامن طبیعت آغاز می شود و در میان مردم این خطه مرسوم است که برای از بین بردن نحسی این روز صبحانه را در دل سبزه زار میل کنند.

یک پژوهشگر و محقق مسائل فرهنگی در رابطه با آداب و رسوم خراسانی در روز سیزدهم نوروز گفت: سیزده بدر روزی است که در آن هریک از خانواده‌ها به صورت گروهی و گاه چند خانواده با نشستن در کنارهم، بازیهای محلی این خطه را انجام می دهند و سپس سبزه را گره زده و به دل آب می سپارند البته برای انجام این رسم ابتدا دختران جوان و کسانی که آرزوهای بیشتری دارند پیش قدم می شوند.

آیین کهن سبزه گره زدن

رسول خسروی افزود: بسیاری اعتقاد دارند که رسم سبزه گره زدن برای دختران دم بخت انجام می شود در حالی که این موضوع تفکری غلط است و این آیین کهن شامل همه افراد آرزومند است

وی اظهار کرد: در کنار رسم سبزه گره زدن باید به غذاهای محلی که در دامن طبیعت طبخ می شود نیز اشاره کرد زیرا اغلب بانوان خراسانی در چنین روزی آش رشته، آش جوشواره، آش بلغور شیر و خورش ریواس یا کوکوی سبزی به بار می گذارند.

غذای «شولی پتو» و «کال جوش»

این پژوهشگر و محقق گفت: در کنار انواع آش، آبگوشت، اشکنه، کال جوش، شولی پتو و کوفته نیز از دیگر غذاهایی است که در این استان در روز سیزده فروردین طبخ می شود.

وی با اشاره به نحسی این روز، افزود: برخی این روز را نحس و بدشگون می دانند و به همین خاطر به دل دشت و کوه می زنند و نوروز را به پایان می رسانند و بیشتر در زمان های قدیم مردمان خراسان نیز همانند بسیاری از مردم دیگر شهرها این روز را بدشگون می‌دانستند و بسیاری از آنان معتقد بودند که باید برای بیرون کردن بدشگونی ها از خانه و کاشانه خود به دامان طبیعت بروند و به شادی بپردازند؛ اما این گونه اعتقادات خرافاتی است و ریشه و دلیل خاصی پشت آن نیست.

خسروی اظهار کرد: در هیچ یک از متون کهن از این روز به بدی و شومی یاد نشده بلکه در بیشتر نوشتارها و کتاب ها، از سیزدهم نوروز با عنوان روزی فرخنده و خجسته نام برده اند بنابراین باید دست از خرافات برداشت و دیگر به این فکر نکرد که در روز سیزده پا قدم بد وجود دارد و باید از خانه بیرون رفت.

پهن کردن سفره نوروز در دشت

یک کارشناس تاریخ نیز در رابطه با فلسفه نوروز گفت: در سالیان دور مردم در روز سیزده فروردین سفره نوروز را با خود به دشت می بردند و آن را به نشانه‌ ‌پیشکش دادن به ایزد بانوی آب ها و با آرزوی داشتن سالی پر باران و پر برکت به آب روان می سپردند و امروز نیز این رسم همچنان تکرار می شود زیرا نشانه و نمادی برای صلح و آشتی با طبیعت و سرسبزی است.

«جمشید» خیمه و خرگاه در طبیعت برپا می کرد

احمد مقبلی افزود: فلسفه سیزده بدر یا روز طبیعت از آنجا نشات گرفته که در «سیزدهمین روز از هر ماهی در گاهنامه‌ ایرانی تیر یا تیشتر نام دارد و روز سیزده ماه فروردین به جشن سیزده بد‌ر و روز طبیعت نام گذاری شده است. جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می کرد و چندین سال متوالی این کار را انجام می داد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین درمی آمد».

وی با اشاره به سرگرمی هایی که در این روز در گذشته انجام می گرفته است، اظهار کرد: در قدیم سرگرمی هایی مانند فال گوش ایستادن، فال گیری، گره زدن سبزه و گشودن آن و بخت گشایی انجام می گرفته است و امروزه تقریبا تمامی این سرگرمی ها به فراموشی و به دست باد سپرده شده است.

رسومی که هیچ گاه قدیمی نمی شود

وی افزود: تمامی مردم ایران با چهارشنبه ‌سوری به استقبال نوروز و با سیزده به ‌در نوروز را بدرقه می‌کنند و این رسوم هیچ گاه کهنه و قدیمی نمی شوند و هر سال تازگی خاص خود را دارند.

رسم ویژه سیزده بدر یکی از آن آیین هایی است که هیچ گاه در قاب زمان کهنه و فراموش نمی شود و هر سال رنگ و بوی نو و تازه ای دارد.(مهر)