کم‌خونی کمبود خون نیست

آنچه اهمیت دارد این که ابتدا باید علت بیماری کم‌خونی را تشخیص دهیم و در مرحله بعدی برای درمان اقدام کنیم.

در سال‌های اخیر تبلیغات روز افزون شرکت‌های دارویی برای جلب مشتری، این اشتباه را ایجاد کرده است که همه موارد کم‌خونی حتما دچار کمبود آهن هستند و متاسفانه بسیاری از بیماران دچار کم‌خونی بدون این که نوع کم‌خونی و وجود کمبود آهن در آنان اثبات شود به مصرف آهن روی می‌آورند.

روش استاندارد در این مورد این است که با یک آزمایش ساده ابتدا میزان آهن سرم بررسی شود و اگر کمبود آهن مشخص شد در آن صورت درمان مقتضی صورت گیرد و در صورتی که ذخایر آهن کافی بود، دلایل دیگر کم‌خونی بررسی شود.

کم‌خونی فقر آهن، شایع‌ترین نوع کم‌خونی است. سیستم دقیقی در بدن طراحی شده که سلول‌های قرمز خون و سلول‌های عضلانی که منابع اصلی آهن در بدن هستند به دنبال فرسودگی به شکلی از رده خارج می‌شوند که آهن موجود در آنان دوباره به چرخه طبیعی بدن برمی‌گردد و فقط بخش کوچکی از آن دفع شود و در حالت عادی یعنی تا زمانی که خونریزی وجود ندارد بدن نیازمند مصرف مواد حاوی آهن کمی است.

به این ترتیب ما انتظار نداریم که یک مرد یا خانم مسن دچار کمبود آهن شود و در این موارد حتما باید این بیماران برای پیدا شدن عامل کم‌خونی مورد بررسی دقیق مثل اندوسکوپی قرار گیرند.

در مجموع فقر آهن می‌تواند به دلیل فقر غذایی یا خونریزی‌های مکرر و آهسته مثل خونریزی‌های گوارشی یا خونریزهای ماهانه خانم‌ها رخ دهد.

خانم‌ها در دوره باروری یعنی سنین پانزده تا پنجاه سالگی به دلیل خونریزی‌های ماهانه مستعد کم شدن آهن هستند.

اگر فرض کنیم یک خانم به طور متوسط 80 سی‌سی خون را در یک سیکل ماهانه از دست دهد، این میزان خون معادل حدود 50 میلی‌گرم آهن است که باعث می‌شود نیاز او دو برابر فردی شود که خونریزی ماهانه ندارد.

به این ترتیب این دسته از خانم‌ها نیازمند مصرف غذاهای حاوی آهن بیشتری هستند. این غذاها شامل جگر سیاه، قلوه و نیز گوشت‌های قرمز می‌شود البته سبزیجاتی مثل جعفری، اسفناج و عدس نیز حاوی آهن است که چندان قابل توجه نیست.

از آنجایی که تعداد کمی از غذاهای مصرفی دارای آهن قابل توجه است، در موارد مواجه شدن به کمبود آهن روش درمان، استفاده از قرص‌های آهن است.

جالب است بیشتر داروهای مکمل حاوی آهن میزان آهن کمتری از قرص‌های ساده آهن یعنی فروس سولفات دارد، ولی به دلایل مختلف انواعی از مکمل‌های متنوع به بازار آمده که برای درمان کم‌خونی فقر آهن استفاده می‌شود.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد