قدم زدن نوجوانان روی‌ «فرش‌ سپید»

کافی است چند دقیقه پای حرف‌های یک نوجوان بنشینیم تا متوجه دنیای شلوغ و پر از هیجان او شویم، دنیایی که گاهی خواسته‌های غیرمعقول هم در آن جایی را اشغال می‌کند. یکی از دغدغه‌هایی که نوجوانان با آن رو‌به‌رو هستند، این است که نمی‌توانند راه درست مسیر زندگی‌شان را مشخص کنند و به همین دلیل بلاتکلیف هستند. بیشتر آنها نمی‌دانند در چه زمینه‌ای استعداد دارند و چطور می‌توانند آن را شکوفا کنند.

طبیعی است در این زمینه حضور اطرافیان و بویژه پدر و مادر نقش موثری دارد. البته در این باره نمی‌توان نقش رسانه‌ها را نادیده گرفت. بدون تردید تولید و پخش برنامه‌هایی در این خصوص می‌تواند نقش بسزایی در نوع انتخاب و آینده نوجوانان داشته باشد.

از وقتی شبکه دو به عنوان شبکه کودک، نوجوان و خانواده تعریف شده تا امروز تلاش کرده برنامه‌هایی با موضوعات متنوع برای نوجوانان تولید و پخش کند تا آنها را در مسیر درستی از زندگی هدایت کند. ساخت برنامه های خوب و کاربردی برای نوجوانان کار راحتی نیست و برنامه‌سازانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند باید دائم تحقیق کنند تا بتوانند به شکل درست و معقول پاسخگوی سئوالات نوجوانان در برنامه باشند.

«فرش سپید»، عنوان برنامه‌ای است که به نوجوانان کمک می‌کند استعدادهای خود را بشناسند و آنها را پرورش بدهند. این برنامه با طراحی و تهیه‌کنندگی مسعود ساکت اف از سه‌شنبه تا پنجشنبه ساعت 19 از شبکه دو پخش می‌شود. فاطیما بهارمست، کیوان ساکت‌اف و اشکان خیل‌نژاد اجرای این برنامه را به عهده دارند.

مسعود ساکت اف قبل از تولید برنامه فرش سپید برای شبکه دو، برنامه «دوستان» را برای شبکه جام جم تهیه کرده بود. او در برنامه فرش سپید تلاش کرده ‌ از زاویه جدید به مسائل نوجوانان نگاه کند، زاویه‌ای که برای نوجوانان طراوات داشته باشد و آنها را جذب برنامه کند.

تنوع ساختار

بدون تردید نوجوانان علاقه‌مند هستند برنامه‌های تلویزیونی برایشان جذابیت داشته باشد، چون خاصیت نوجوانی این است که خیلی زود از همه چیز خسته می‌شود. این نکته‌ای است که عوامل سازنده برنامه فرش سپید هم رعایت کرده و گهگاهی تلاش می‌کنند ساختار برنامه را تغییر بدهند.

ساکت اف در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: آن چیزی که برای نوجوانان امروزی اهمیت دارد، این است که علاقه‌مند به دیدن ساختارهای جدید در برنامه است. ساختار یکنواخت برنامه او را خیلی سریع و بشدت خسته می‌کند، به همین دلیل در برنامه‌های تلویزیون به دنبال ساختارهای جدید است و برنامه‌های متفاوت او را جذب می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر وقتی نوجوانان ساختار و زاویه طرح و بررسی برنامه‌ای را دوست داشته باشند، فقط تا شش ماه برایشان جذاب است و به مرور از آن دلزده می‌شوند و با ارسال پیامک و پیام‌های دیگر به برنامه خواستار تغییر ساختار می‌شوند.

البته باید یادآوری کنم ممکن است ساختار برنامه خیلی هم خوب باشد، اما از آنجا که نوجوانان به دنبال تنوع طلبی هستند، بعد از مدتی در پی چیز جدیدی در برنامه می‌گردند. به همین دلیل ما در سری جدید برنامه فرش سپید تلاش کردیم در ساختار برنامه تغییراتی به وجود بیاوریم تا مورد توجه و رضایت مخاطب قرار بگیرد.

در سری قبل برنامه فرش سپید، نوجوانان فیلم‌هایی را در ارتباط با موضوعات مختلف از خودشان تهیه می‌کردند و آنها را به برنامه می‌فرستادند و بعد از آنها دعوت می‌شد درباره فیلم‌ها صحبت کنند و آثار توسط نوجوانان داوری می‌شد، اما در سری جدید این بخش رقابت حذف شده است.

ساکت اف در این باره توضیح می‌دهد: بخش ارسال فیلم‌ها در سری جدید باقی مانده، اما قسمت رقابتی آن حذف شده است. دلیل حذف رقابت به این خاطر است که اوایل این کار برای نوجوانان جذابیت داشت تا به آثار رسیده رای بدهند، اما بعد از مدتی متوجه شدیم این کار فقط برای نوجوان و اطرافیانش جذابیت دارد؛ بنابراین بخش رقابتی حذف شد.

مسابقه و رقابت سالم

مسابقه یکی از بخش‌های سرگرم‌کننده است که همیشه طرفداران خاص خودش را دارد. به همین دلیل در سری جدید، یکی از بخش‌های برنامه فرش سپپید به مسابقه اختصاص یافته است. در این بخش نوجوانان دو تا سه هفته با یکدیگر رقابت خواهند کرد. مسابقه شامل اطلاعات عمومی، هوش، فیزیکال (توانایی بدنی) و توانایی مذاکره است.

ساکت اف درباره قرار دادن بخش مسابقه در سری جدید می‌گوید: مسابقه یکی از بخش‌های جذاب در برنامه سازی است که همیشه مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیرد. به همین دلیل بخش مسابقه را در سری جدید به برنامه اضافه کردیم تا تعامل بیشتری با مخاطبان برقرار کنیم. در سری قبل هم از مشارکت نوجوانان استفاده می‌کردیم، اما در سری جدید، تاکید بیشتر بر تعامل و مشارکت مخاطب است و سعی کرده‌ایم تعامل‌مان را گسترش بدهیم. در واقع فرش سپید یک برنامه تعاملی در فضای رقابتی است.

تهیه‌کننده برنامه فرش سپید در این باره عنوان می‌کند: از حضور چند کارشناس در اتاق فکر بهره می‌بریم و هفته‌ای یک جلسه برگزار کرده و درباره مباحث برنامه صحبت می‌کنیم. تلاش خواهیم کرد پرداخت درستی نسبت به موضوعات داشته باشیم تا برای نوجوانان جذابیت داشته باشد.

طراحی موضوعات در یک برنامه نقش بسزایی دارد. بنابراین تهیه‌کنندگان می‌توانند با مشارکت دادن مخاطبان در برنامه از ایده‌های آنها استفاده کنند. این کاری است که عوامل سازنده برنامه فرش سپید انجام می‌دهند.

ساکت اف در این باره می‌گوید: ما برای برنامه فرش سپید سایتی را طراحی کردیم و در این سایت نوجوانان حرف‌هایشان را بی‌واسطه به ما می‌گویند. اگر پیشنهاد یا نقدی داشته باشند خیلی صادقانه بیان می‌کنند. در واقع این سایت برای نوجوانان مثل شبکه اجتماعی شده و دغدغه‌هایشان را مطرح می‌کنند. از این طریق توانسته‌ایم ارتباط خوبی با نوجوانان برقرار کنیم. ما به عنوان برنامه‌ساز باید بکوشیم به نظر مخاطبان احترام بگذاریم و با جویا شدن نظرات آنها به بهبود برنامه کمک کنیم.

نشان‌دادن راه درست

نوجوانان دغدغه‌های مختلفی دارند و برنامه‌سازان برنامه‌های نوجوان باید سعی کنند اهداف برنامه را درست مشخص کنند تا آنها بدرستی هدایت شوند. برنامه فرش سپید هم سعی دارد به نوجوانان یاد بدهد چگونه استعدادهای خودشان را شکوفا کنند.

تهیه‌کننده برنامه فرش سپید در پاسخ به این سوال که شما چطور سعی می کنید در این برنامه نوجوانان را درست هدایت کنید، توضیح می دهد: ما ابتدا به این مساله نگاه می کنیم که نوجوانان چه چیزی را دوست دارند و بعد این مساله را بررسی می‌کنیم که به نفع مخاطب است یا نه که در صورت منفی بودن جواب، او را در جهت مسیر جدید سوق بدهیم. به عنوان مثال یکی از مسائلی که این روزها نوجوانان با آن درگیر هستند این است که دوست دارند مجری شوند. ما به آنها می‌گوییم به جای این‌که از ابتدا به فکر اجرا باشند بهتر است گزارشگر افتخاری برنامه باشند تا با راه و رسم حضور در تلویزیون آشنا شوند.

وی ادامه می‌دهد: در واقع ما از او می‌خواهیم به جای داشتن نگاه سطحی، تفکر عمیقی داشته باشد تا بعد از خبره شدن در کار گزارشگری به اجرا فکر کند. این یکی از شیوه‌هایی است که ما از آن استفاده می‌کنیم و سعی خواهیم کرد با نشان دادن راه به نوجوانان به آنها کمک کنیم ‌‌استعدادشان را شناسایی و آن را ‌تقویت کنند.

ساکت اف درباره اجرای مجریان این برنامه که ترکیب نوجوان و جوان است، توضیح می‌دهد: قبل از برنامه فرش سپید، برنامه‌ دوستان‌ را برای شبکه جام‌جم تهیه می‌کردم و سه نفر از مجریان این برنامه را برای اجرای برنامه فرش سپید آوردم. به نظرم بهترین ترکیب برای اجرای برنامه‌ای برای نوجوانان، ترکیب نوجوانان و جوانان است، چون گاهی در برنامه حرف‌هایی مطرح می‌شود که بهتر است مجری جوان در کنار مجری نوجوان باشد.

خودم هستم

فاطیما بهارمست، یکی از مجریان برنامه فرش سپید است. او خودش روزهای نوجوانی را سپری می‌کند و به دنبال این است که ارتباط صمیمانه‌ای با مخاطبان برنامه برقرار کند. یکی از ویژگی او در برنامه این است که سعی می‌کند خودش باشد تا این‌که بخواهد نقش یک مجری را در برنامه بازی کند.

بهارمست در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: من در روزهای پایانی نوجوانی قرار دارم، اما هنوز رفتار و روحیه‌ام رنگ و بوی نوجوانی دارد و خیلی راحت حرف نوجوانان را متوجه می‌شوم و با آنها همذات‌پنداری می‌کنم. معتقدم مجری باید ارتباط خوب و صمیمانه‌ای با مخاطبانش برقرار کند، چرا که در این صورت بیننده، مجری را پس می‌زند.

وی اشاره می‌کند: نوجوانان شور و شوق خاصی دارند. من هم سعی می‌کنم مثل ‌‌نوجوانان باشم. برایشان بازی نمی کنم تا اجرایم رنگ و بوی تصنعی نگیرد. مثل آنها لباس می‌پوشم و از تکیه‌کلام هایی که بین آنها رایج است و می‌توان در تلویزیون مطرح کرد، استفاده می‌کنم.

این مجری برنامه در ارتباط با استفاده از نظر نوجوانان در برنامه توضیح می‌دهد: من از نظرات نوجوانان خیلی استفاده می‌کنم. برخی مواقع نقد دارند و بعضی وقت‌ها هم پیشنهاد خوبی می‌دهند. در روزهای اول به نوجوانان کمک می‌کردیم استعدادهایشان را شناسایی و آن را تقویت کنند، اما بعد از مدتی آنها از ما خواستند نکات علمی هم در برنامه به آنها یاد بدهیم.

بهارمست تصریح می‌کند: من تصور می‌کردم برنامه باید جنبه سرگرم‌کنندگی داشته باشد و تفاوتی با کلاس درس کند، اما از بچه‌ها یاد گرفتم آنها علاقه‌مند به یادگیری هستند. ما تلاش می‌کنیم برنامه جنبه کاربردی برای نوجوانان داشته باشد.

یکی از ویژگی‌های برنامه فرش سپید این است که سازندگان آن، کار عجیب و غریبی انجام نمی‌دهند تا بچه‌ها را به هر ترتیبی جذب کنند. این مجری در این باره می‌گوید: ما به فرم و محتوا توجه زیادی می‌کنیم. سعی می‌کنیم مثل نوجوانان فکر کنیم. کار خارق‌العاده‌ای انجام نمی‌دهیم که برای نوجوانان شکل اغراق‌آمیز داشته باشد و آنها را از برنامه دلزده کند.

فارغ از پند و نصیحت

استفاده از ادبیات مناسب نقش عمده‌ای در یک برنامه دارد و اشکان خیل‌نژاد، یکی از مجریان برنامه فرش سپید تلاش می‌کند در برنامه از ادبیاتی بهره ببرد تا نوجوانان بتوانند مجری را یکی از خودشان بدانند. خیل‌نژاد در این باره به «جام‌جم» می‌گوید: من زبان پند و اندرز را دوست ندارم و همیشه از این مساله فاصله می‌گیرم. نوجوانان علاقه‌ای به شنیدن نصیحت ندارند؛ بنابراین یک مجری باید در لایه‌های زیرین یک برنامه حرف‌هایش را بزند. در این صورت مخاطبان هم ارتباط بهتری با برنامه ‌برقرار می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: تلاش می‌کنم از کلیشه ها فاصله بگیرم. همچنین تا جایی که تلویزیون اجازه بدهد و این‌که بتوانم از تکیه‌کلام‌هایی مناسب استفاده می‌کنم. هر روز در اجرا به دنبال چیز تازه‌ای هستم. خودم را محدود نمی‌کنم و با صحبت‌کردن با نوجوانان سعی می‌کنم تا جایی که می‌توانم درباره دغدغه‌هایشان در برنامه حرف بزنم. با این‌که جوان هستم اما از روحیات نوجوانان فاصله نگرفته‌ام.

خیل‌نژاد در پاسخ به این پرسش که با توجه به علاقه‌ای که نوجوانان به مجری شدن دارند، چگونه آنها را راهنمایی می‌کنید که از کجا شروع کنند، می‌گوید: من خودم درس بازیگری خوانده‌ام و به آنها می‌گویم در چه کلاس‌های آموزشی می‌توانند ثبت‌نام کنند تا بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی دریابند آیا ظرفیت مجری شدن دارند یا نه؟ اگر این ظرفیت را دارند، روی آن سرمایه‌گذاری کنند. سعی می‌کنیم بچه ها را بدرستی راهنمایی کنیم.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون