«بدمن» دربی کیست؟

نمایش ملال‌آور سرخابی‌ها و کیفیت نازلی که دو تیم بزرگ پایتخت در شهرآورد 78 بروز دادند، پاسخ محکمی بود به تمام کسانی که سرمای هوا و گران شدن بلیت استادیوم‌ها را دلیل اصلی کاهش تعداد تماشاگر در فوتبال ایران قلمداد می‌کردند.

آنچه دو تیم پرستاره فوتبال ایران در قالب دربی پایتخت به تماشاگران عرضه کردند نشان داد رفتن مربیان و مدیران به سمت و سوی نتیجه‌گرایی و در نهایت فرو رفتن تیم‌ها در پیله احتیاط در قهر تماشاگران با فوتبال بی‌تاثیر نیست. اما لبخندهای امیر قلعه‌نویی و رضایت نسبی علی دایی پس از به صدا درآمدن سوت پایان شهرآورد اخیر از بی‌اهمیت بودن ذائقه تماشاگر نزد مربیانی که صرفا به حفظ رکوردها و محبوبیت‌شان فکر می‌کنند حکایت دارد. همان‌طور که انتظار می‌رفت سرانجام برای چهارمین بار متوالی این بازی با تساوی بدون گل به پایان رسید و حالا عده‌ای با ذره‌بین در جستجوی یافتن مقصر اصلی چنین روند نگران‌کننده‌ای به سر می‌برند. با مرور اتفاقات شهرآورد 78 یافتن مقصر اصلی چندان هم کار مشکلی به نظر نمی‌رسد.

تز دایی و آنتی‌تز قلعه‌نویی

قبل از شروع دربی، عموم اهالی فوتبال بر این باور بودند با توجه به فاصله چهار امتیازی استقلال با پرسپولیس در جدول لیگ برتر و تساوی سپاهان و فولاد در هفته بیست و سوم، آبی‌ها با احتیاط پا به میدان مسابقه خواهند گذاشت و حتی تماشاگران دو آتشه استقلال هم بر اساس چنین ذهنیتی نگاه خوشبینانه‌ای به نتیجه بازی نداشتند. ترکیب اولیه استقلال اما در نگاه اول چنین تصوری را باطل می‌کرد.امیر قلعه‌نویی قبل از این بازی مدعی شد با روش 3-3-4 به مصاف حریف سنتی می‌رود، اما در همان دقایق ابتدایی مشخص شد که تیم قلعه‌نویی در زمین مسابقه بشدت تغییر شیوه داده و ارائه یک بازی بسته و گرفتن فضا از حریف را در دستور کار قرار داده است.

به این ترتیب اولین نشانه‌ها مبنی بر رقم خوردن یک تساوی بدون گل دیگر در دربی آشکار شد؛ جایی که امیر قلعه‌نویی از خسرو حیدری به جای گوش راست در دفاع راست بازی گرفت و هاشم بیک زاده در دفاع چپ گماشته شد تا در کناره‌ها فضایی در اختیار حریف قرار نگیرد.

آندرانیک تیموریان، جی لوید ساموئل و پژمان نوری هم کمربند خط میانی را تشکیل می‌دادند و قرار بود قاضی، اولادی و اکبرپور سه بازیکن استقلال در خط حمله باشند اما مشخص بود قاضی و اکبرپور عملا چسبیده به خط میانی بازی می‌کردند و مهرداد اولادی عملا نقش تک مهاجم را ایفا می‌کرد. با این حساب شیوه استقلال از 3ـ3ـ4 که روی کاغذ بود به 1ـ6 ـ3 در داخل میدان تغییر پیدا کرد و به این ترتیب مشخص شد امیر قلعه‌نویی با اتخاذ یک شیوه صرفا تدافعی و دل بستن به ضد حملات می‌خواهد یک بار دیگر نقش بدمن دربی را ایفا کند؛ همو که در سه دربی قبلی هم مسبب رد و بدل نشدن پرتماشاگرترین بازی لیگ برتر لقب گرفته بود.

همان‌طور که انتظار می‌رفت دایی برای باز کردن دروازه استقلال به نیروی جوانی و سرعت قابل ملاحظه ستاره‌های جوانش چشم دوخته بود و به همین دلیل پیام صادقیان را در گوش راست و امید عالیشاه را در گوش چپ به میدان فرستاد؛ اما امیر قلعه نویی با حبس کردن خسرو حیدری و هاشم بیک زاده در زمین خودی عملا راه را بر اندیشه‌های نسبتا تهاجمی دایی بست و مدافعان کناری استقلال در نیمه اول مسابقه حتی یک بار هم به قصد ارسال توپ روی دروازه حریف از جناحین نفوذ نکردند.

شاید دایی با آگاهی از این موضوع که استقلال با ارسال از جناحین هشت بار در نیم فصل دوم لیگ برتر و جام حذفی به گل رسیده، قصد داشت با گماردن بازیکنان پا به توپی مثل صادقیان و عالیشاه در جناحین از فضایی هنگام حملات استقلال از کناره‌ها ایجاد می‌شود بهره ببرد، اما قلعه نویی پیش از به صدا درآمدن سوت دربی دست دایی را خوانده بود و برای نباختن در این بازی، دستور حبس شدن مدافعان کناری تیمش در زمین خودی را صادر کرد. استقلال با متوسل شدن به چنین شیوه‌ای اگر چه قید تاکتیک ویژه‌اش برای رسیدن به گل را زد، اما موقعیتی هم به حریف نداد.

حسن روشن، مهاجم سال‌های دور استقلال، اتخاذ شیوه دفاعی از سوی قلعه‌نویی را یک امر طبیعی جلوه می‌دهد و درباره دلایل رقم خوردن نتیجه تساوی در دربی می‌گوید: «قابل پیش‌بینی بود استقلال با یک شیوه دفاعی در دربی حاضر شده و بازی بسته‌ای ارائه بدهد. با توجه به حاشیه امنیت مناسبی که استقلال و پرسپولیس در جدول لیگ برتر داشتند، انتظار عموم این بود که دو تیم این بار بازی با کیفیت‌تری را ارائه دهند و احتیاط را کنار بگذارند، اما استقلال ریسک نکرد و قلعه‌نویی به آنچه می‌خواست، رسید. البته به نظرم شیوه درست و منطقی را استقلال در پیش گرفت، اما اگر بازیکنان کناری پرسپولیس جوانی نمی‌کردند شاید نتیجه تساوی رقم نمی‌خورد. تصور من این است که بی‌تجربگی بازیکنان پرسپولیس باعث شد تاکتیک دایی برای بازکردن دروازه استقلال به نتیجه نرسد.»

تعویض دفاعی

بدون تردید علی دایی را نمی‌توان بابت برنده نشدن پرسپولیس و رقم خوردن نتیجه بدون گل در دربی بزرگ پایتخت شماتت کرد، زیرا او با متمایل کردن حمید علی عسر به جناح راست و قرار دادن نوک حملات تیمش از جناح چپ استقلال نشان داد در تب و تاب آب کردن یخ دربی به سر می‌برد، اما آنتی‌تز قلعه‌نویی برای تز دایی در نیمه دوم، گسیل کردن پژمان نوری به جناح چپ تیمش بود. این اما نقطه پایان نقشه‌های قلعه‌نویی برای به تساوی کشاندن دربی نبود و او در دقیقه 58 مسابقه مجید غلام‌نژاد را جایگزین مهرداد اولادی کرد و خسرو حیدری را که قدرت حفظ توپ دارد به خط میانی تیمش فرستاد و به این ترتیب با توجه به حضور محمد قاضی در میانه میدان، استقلال تا پایان بازی عملا بدون مهاجم بازی کرد. خسرو حیدری هم نه به قصد ارسال‌های تند و تیز روی دروازه پرسپولیس، بلکه برای افزایش تراکم بازیکن در خط میانی استقلال به یک خط جلوتر منتقل شد و همین جابه‌جایی‌ها یک بار دیگر تلاش قلعه‌نویی برای به بن بست رساندن تاکتیک‌هایی را که احتمالا به رد و بدل شدن گل در دربی منجر می‌شود، آشکار کرد. در این فعل و انفعال علی دایی هم ارائه بازی انتحاری را در دستور کار قرار نداد و پرسپولیس با ارائه یک بازی نسبتا هجومی در نیمه دوم برای باز کردن دروازه حریف سنتی به آب و آتش نمی‌زد.

دایی هم می‌توانست با خارج کردن یکی از عناصر دفاعی تیمش و به میدان فرستادن بازیکنی مثل محسن مسلمان عرصه را بر استقلال تنگ کند اما مطابق انتظار و مثل اغلب بازی‌های پرسپولیس در این فصل، ریسک نکرد تا دربی 78 هم قربانی احتیاط مفرط دایی و اندیشه‌های دفاعی قلعه‌نویی شود. حمید درخشان، سرمربی سابق پرسپولیس با انتقاد از آنچه سرخابی‌ها در دربی روی صحنه بردند، می‌گوید: «نام 15 بازیکن ملی‌پوش در ترکیب دو تیم به چشم می‌خورد، اما جای تاسف دارد که دو تیم با حضور این بازیکنان چنین بازی بی‌کیفیتی را ارائه دادند. متاسفانه این بازی اصلا بار فنی نداشت که بخواهیم درباره آن صحبت کنیم. استرس بازیکنان به حدی بالا بود که هر وقت داور به نشانه خطا سوت می‌زد در محاصره بازیکنان قرار می‌گرفت و مشخص بود حتی بازیکنان باتجربه دو تیم هم تمرکز و کنترل ذهنی لازم را نداشتند. استقلال حتی یک موقعیت هم خلق نکرد و به خواسته‌اش هم رسید، اما پرسپولیس هم تاکتیک ویژه‌ای برای رسیدن به گل نداشت و از بازیکنان خوبی که روی نیمکت داشت استفاده نکرد.»

***

امیر قلعه‌نویی پس از سومین بازگشتش به استقلال بشدت تغییر رویه داده و دیگر آن مربی جسوری نیست که تیمش را برای برنده شدن در دربی و راضی کردن تماشاگر به میدان می‌فرستاد. طی دو فصل اخیر که قلعه‌نویی روی نیمکت پرماجرای استقلال نشسته، تساوی بدون گل به سرنوشت محتوم چهار دربی اخیر تبدیل شده اما رویه او چندان هم غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد. فراموش نکنیم پرویز مظلومی چهار بار متوالی دربی را فتح کرد اما فقط به‌واسطه باخت تراژیک استقلال در دربی 74 که با گل‌های به یادماندنی ایمون زاید رقم خورد، فرسنگ‌ها از نیمکت آبی‌ها دور شد و جای خودش را به قلعه‌نویی که رکورد شکست‌ناپذیری در دربی را یدک می‌کشد، داد. پس از رقم خوردن چهارمین تساوی در دربی، اکنون انگشت اتهام به سوی قلعه نویی نشانه رفته اما او همچنان با واقعیت زندگی می‌کند؛ برای او واقعیت مربیگری در استقلال نباختن در دربی و ربودن جام از رقبا، بدون توجه به اصل کیفیت است.

حمیدرضا رسولی ‌/‌ جام‌جم