چوب حراج به عمر قهرمانی

هرچند در فوتبال ایران مشت پرویز برومند به صورت پایان رافت یا درگیری مجتبی محرمی و امیر قلعه‌نویی برای خیلی‌ها بهترین مثال برای این دست ناهنجاری‌ها باشد، اما آنچه بیشتر مسبوق به سابقه بوده، برخورد بازیکنان با داور مسابقه است.

یک سوت اشتباه داور یا یک پرچم اشتباه، شاید در نتیجه یک بازی تاثیرگذار باشد اما تصمیم اشتباه یک بازیکن در برخورد با داور، گاهی اوقات به تباه شدن عمر قهرمانی آن ورزشکار می‌انجامد. این درست مصداق همان ضرب‌المثل قدیمی است که می‌گوید، یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانی.

کسی چه می‌داند، شاید اگر عزیز اصلی آن دو سیلی معروف را به گوش داوران شهرآورد نمی‌زد، الان به اندازه مرحوم ناصر حجازی محبوبیت داشت و شهرت. مجتبی محرمی هم از این دست محرومیت‌های ورزشی کم نداشت؛ محرومیت‌هایی که به هر حال نمی‌توان منکر تاثیرگذاری آنها بر سرنوشت این فوتبالیست برجسته کشور شد.

آنچه در ادامه می‌آید، مروری است بر مهم‌ترین درگیری‌های بازیکنان فوتبال ایران با مردان سیاه‌پوش مستطیل سبز فوتبال:

اولین محرومیت

اولین بار که یک بازیکن فوتبال در ایران به دلیل بی‌احترامی به داور با محرومیت مواجه شد، به 86 سال قبل برمی‌گردد؛ زمانی که مجمع ترقی و ترویج فوتبال به عنوان متولی آن روزهای امور فوتبال کشور، از کنار بی‌احترامی بازیکن تیم شعاع تهران به داور بسادگی عبور نکرد و حکم به محرومیت آن بازیکن داد. در آن حکم که روز بیستم دی 1307 برای علی‌اصغر کوثری صادر شد، آمده بود وی یک سال از حضور در میادین مختلف محروم است و هیچ باشگاهی حق به خدمت گرفتن او را ندارد. اثربخشی آن حکم آنقدر زیاد بود که تا 40 سال بعد از آن، هیچ بازیکنی در میادین فوتبال ایران نسبت به داور بی‌احترامی نکرد.

اولین شهرآورد ناتمام

با برگزاری نخستین بازی استقلال و پرسپولیس در روز جمعه شانزدهم فروردین ۱۳۴۷، هواداران فوتبال هم شرایطی متفاوت و جدید را تجربه کردند. هیاهوی کاذب شهرآورد، سوای همه صحنه‌‌های خاطره‌انگیزش زشتی‌هایی هم داشت که کم‌کم خود را نمایان کرد.

اولین جرقه این زشتی‌ها در شهرآورد چهارم ایجاد شد؛ زمانی که عزیز اصلی با دست به صورت داور بازی، ابوالقاسم حاج‌ابوالحسن کوبید و از زمین مسابقه اخراج شد. آن بازی با گل دقیقه 9 غلامحسین مظلومی به سود استقلال در جریان بود که پرسپولیسی‌ها در دقیقه 82 و پس از آن درگیری، در اعتراض به نحوه قضاوت داور، زمین مسابقه را ترک کردند.

به این ترتیب، دیداری که جمعه هفدهم بهمن ۱۳۴۸ در ورزشگاه شیرودی برگزار شد، نخستین شهرآورد ناتمام استقلال و پرسپولیس لقب گرفت و نتیجه آن نیز با حکم کمیته انضباطی 3 بر صفر به سود استقلال اعلام شد. سوای این حکم، عزیز اصلی هم یک سال از همراهی پرسپولیس محروم شد که البته سه ماه بعد، در فروردین 1349 به مناسبت قهرمانی استقلال در آسیا، همه محرومیت‌های فوتبالی بخشیده شد.

حکم 2 ساله محرومیت 6 ماهه

پرونده دیدارهای مهم فوتبال باشگاهی ایران که به دلیل بی احترامی بازیکنان به داوران ناتمام ماند، بعد از پیروزی انقلاب از سال 1361 دوباره گشوده شد. این بار بازیکن خاطی رضا نعلچگر بود و داوری هم که سیلی خورد مرتضی زاهدی. دیدار استقلال و تهران جوان در جام باشگاه‌های تهران به دلیل همین حرکت غیرورزشی نعلچگر در دقیقه 89 ناتمام ماند و بازیکن استقلال با محرومیت سه ماهه از سوی هیات فوتبال تهران و محرومیتی دوساله از سوی فدراسیون فوتبال مواجه شد. نکته جالب این بود که هیات فوتبال حداکثر می‌توانست سه ماه بازیکنی را محروم کند و محرومیت بیشتر در اختیار فدراسیون فوتبال بود. البته نعلچگر فقط شش ماه از میادین فوتبال دور ماند و 22 بهمن همان سال، به بهانه فرا رسیدن سومین سالگرد پیروزی انقلاب بخشیده شد.

دومین سیلی عزیز

همین بخشش بی‌جا باعث شد، عزیز اصلی به فاصله کمتر از یک سال برای دومین بار متوالی به صورت داور مسابقه سیلی بزند. در ششمین شهرآورد استقلال و پرسپولیس ـ که یکشنبه بیست و هفتم دی 1349 برگزار شد ـ بازی تا دقیقه 80 با تساوی یک ـ یک در جریان بود که ارشد برازنده، داور مسابقه، گل محمود خوردبین را به نشانه خطای این بازیکن مردود اعلام کرد. به دنبال این تصمیم و اعتراض پرسپولیسی‌ها، ناگهان عزیز اصلی کاپیتان این تیم در حالی که خشم و عصبانیت چهره‌اش را در خود فرو برده بود، به داور نزدیک شد و پس از آن‌که سیلی محکمی به او زد، زمین را ترک گفت. مشاجره و جنجال مدتی ادامه یافت و سرانجام پرسپولیسی‌ها حاضر به ادامه بازی شدند، ولی وقتی اصلی دوباره به زمین بازگشت، داور از پذیرفتن او خودداری کرد و حکم به اخراج او داد و در اینجا بود که پرسپولیسی‌ها حاضر به پذیرش رای داور نشدند و میدان را ترک کردند. این بار هم نتیجه 3 بر صفر به سود استقلال اعلام شد و عزیز اصلی همچون دفعه قبل با محرومیت یک ساله از حضور در میادین فوتبال روبه‌رو شد، اما جالب آن‌که بار دیگر پس از چند ماه این حکم محرومیت نیز لغو شد.

روز سیاه فوتبال ایران

هر چند بعد از اتفاق سال 61 کمتر در سطح باشگاهی فوتبال کشور، شاهد برخورد فیزیکی بازیکنان با داوران بودیم، اما ده سال بعد از آن در عرصه رقابت‌های بین‌المللی، یک اتفاق تلخ، سنگین‌ترین محرومیت را برای برخی بازیکنان سطح اول آن روزهای فوتبال ایران رقم زد.

از جام ملت‌های ۱۹۹۲ در ژاپن تقریبا سیاهه‌ای از ناکامی با چاشنی ناداوری در ذهن‌ها مانده است؛ سالی که با شکست دقایق آخر برابر ژاپن در بازی آخر و جار و جنجالی که با اخراج دو بازیکن و محرومیت یک ساله مجتبی محرمی، مرتضی کرمانی مقدم و فرشاد پیوس همراه شد. برای صعود به مرحله بعد باید مقابل ژاپن میزبان مساوی می‌کردیم اما آنها با گلی که مشکوک به آفساید بود، پیروز شدند. همین موضوع اعتراض گسترده بازیکنان تیم ملی را به همراه داشت.

بازیکنان تیم ملی پس از دریافت آن گل داور سوری را احاطه کردند و طی آن محرمی با لگد به جمال شریف ضربه زد و او هم به اشتباه فرشاد پیوس را اخراج کرد. کرمانی‌مقدم بعد از مسابقه با داور درگیر شد، اما در نهایت هر سه با محرومیت یک ساله مواجه شدند؛ حکمی سفت و سخت که هیچ بخششی در آن نبود.

آبی‌ها هم زمین را ترک کردند

پنج سال بعد سومین سیلی به گوش داوران بازی هم در دیداری زده شد که یک پای آن استقلال یا همان تاج سابق بود. البته این بار استقلالی‌ها به تصمیم داور معترض بودند. بازی برگشت استقلال و ابومسلم در لیگ تخت جمشید سال 54 در مشهد فقط 14 دقیقه طول کشید، چراکه آبی‌ها در اعتراض به گل تیم میزبان زمین مسابقه را ترک کردند. البته قبل از ترک زمین، سعید باغوردانی مدافع استقلال به صورت داوود حیدری، داور مسابقه سیلی زد تا به خاطر ارتکاب این حرکت غیرورزشی به مدت یک سال از حضور در میادین ورزشی محروم شود.

پدیده محروم شد

شش سال بعد از اتفاق تلخی که روز دوازدهم آبان 1371 در هیروشیما برای فوتبال ما افتاد، باز هم درگیری با داور، یکی دیگر از اسطوره‌های فوتبال ما را با محرومیت بین‌المللی مواجه کرد؛ این بازیکن علی کریمی بود. کریمی پس از درخشش در بازی‌های آسیایی ۱۹۹۸ بانکوک که با گلزنی او در بازی فینال همراه بود، در بیست سالگی به ستاره جدید فوتبال ایران بدل شده بود اما یک اشتباه بچگانه باعث شد تا وی یک سال تمام خانه‌نشین شود و فوتبال را فقط از طریق تلویزیون دنبال کند.

کریمی که از سوی ایوان کوردس آلمانی به تیم امید دعوت شده بود، بهمن ماه 1377 در تورنمنت تدارکاتی جام دانهیل ویتنام که هیچ اهمیتی هم نداشت با دست به سینه داور ژاپنی کوبید و او را نقش زمین کرد. کریمی که به دلیل نیمکت‌نشینی‌ مکرر رابطه خوبی با کوردس نداشت، در بازی مقابل ویتنام، پس از آن که اواسط بازی به میدان آمد، باوجود آن‌که بازوبند کاپیتانی بر بازو داشت، در اعتراض به اخراج علی انصاریان، با کف دست به سینه داور ژاپنی، تورو کامیکاوا زد و باعث سرنگونی او شد.

علی کریمی اخراج شد، اما این تنها تنبیه او نبود و کریمی از سوی AFC به مدت دو سال از حضور در تمامی مسابقات محروم شد که البته پس از مدتی این محرومیت به یک سال کاهش یافت. به این ترتیب کریمی که می‌توانست خیلی زود به عنوان یک استعداد در دنیای فوتبال مطرح شود پیشرفتش را چند سالی به تاخیر انداخت.

رضا پورعالی / گروه ورزش