سوتی‌های ضایع در کتاب درسی! +عکس

بر اساس مطالبی که دکتر محمدرضا چیت‌ساز استاد گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس در اختیار ایسنا قرار داده است، کتاب «مطالعات اجتماعی» دارای اشکالات جزیی، ویرایشی و تاریخی است که ضمن یادداشت‌برداری، دلایل اشکالات آن نیز ذکر شده است؛ ایراداتی که علیرغم پیگیری‌ها و ارسال مطالب به آموزش و پرورش، مسوولی از این وزارتخانه حاضر به پاسخگویی نشد. بخش‌هایی از این اشکالات منتشر می‌شود.

صفحه 101، سطر سوم کاوش‌های تاریخی ← کاوش‌های باستان‌شناسی: اصولا استفاده از این اصطلاح در این‌جا نادرست است. این نادرستی هنگامی دوچندان می‌شود که در ادامه واژه‌های کاوش‌های تاریخی، از سکونت‌گاه‌های هفت هزار سال پیش، یعنی دوران پیش از تاریخ، سخن گفته شده است، لذا چنانچه بخواهیم از واژه تاریخی استفاده کنیم باید بنویسیم "کاوش‌های پیش از تاریخی" و نه کاوش‌های تاریخی که البته پیشنهاد می‌شود از همان اصطلاح متداول، یعنی کاوش‌های باستان‌شناسی استفاده شود. 

سطرچهارم، صفحه 101 حدود هفت هزار سال پیش ← حدود 10 هزار سال پیش: بر اساس نتایج علمی حفریات چُغابُنوت Chogha Bonut که یکی از کهن‌ترین استقرارگاه‌های ساکنین ایران در آن دوره است و در اطراف دزفول و در فاصله شش کیلومتری غرب چُغامیش، قرار دارد و با کمک آزمایشات کربن 14، قدمت آثار به دست آمده از این مکان، مربوط به میانه هزاره هشتم پیش از میلاد می‌باشد. پس حدود هفت هزار سال پیش، نادرست بوده و صحیح آن حدود 10 هزار سال پیش است. البته آثار بسیار قدیمی‌تری از حضور انسان در ایران بر جای مانده است اما در اینجا، منظور و توجه اصلی، تنها به دوره استقرار در روستاهاست.

سطر چهارم، صفحه 101 سکونت‌گاه‌ ← روستاهای اولیه‌ای: «سکونت‌گاه‌» اصطلاحی است که در حوزه مفاهیم مربوط به فرهنگ پیش از تاریخ، به گونه‌های بسیار متنوعی از مکان‌های استقرار دائم، نیمه دائم، فصلی، موقتی و مانند آن اطلاق می‌شود. بنابراین استفاده از این واژه، دوره "غارنشینی" را نیز شامل می‌شود؛ دوره‌ای که در اینجا مورد نظر مولف نیست. اما به کار بردن اصطلاح، سکونت‌گاه، به این معنا خواهد بود که آثار بسیار قدیمی‌تر از 10هزار سال پیش را نیز، باید در اینجا مطرح کرد. برای پرهیز از این موضوع و در جهت دقت بیشتر، پیشنهاد می‌شود واژه سکونت‌گاه‌ها به «روستاهای اولیه» تغییر یابد.

صفحه 103، قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری ← یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری / از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشری: پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از بیان چنین موضوعاتی که هنوز کاملا تایید نشده‌اند و ممکن است متن کتاب را به سوی نوعی اغراق‌گویی و غیرعلمی بودن بکشاند، این تغییر انجام گیرد.

صفحه 108 ، زیرنویس تصویر دهانه غار تاریخی کمربند در نزدیکی بهشهر ← دهانه غار پیش از تاریخی هوتو در نزدیکی بهشهر: این تصویر دهانه ورودی غار هوتو Hotu است که در نزدیکی غار کمربند می‌باشد. پیشنهاد می‌شود یا زیرنویس تغییر یابد و یا تصویری از غار کمربند ارایه شود. به کار بردن واژه تاریخی برای این غار پیش از تاریخی نیز نادرست است.

صفحه 111، سطر اول حدود هفتاد سال پیش ← حدود هشتاد سال پیش: از سال 1935 که با هواپیما این تپه را دیده‌اند تاکنون حدود 79 سال می‌شود.

صفحه 112، سطر2 قدیمی‌ترین خط دنیا ← یکی از قدیمی‌ترین خطوط دنیا / یکی از اولین خطوط دنیا: با بررسی‌های انجام شده و نظریاتی که محققان و زبان‌شناسان ارایه کرده‌اند، نمی‌توان در این مرحله چنین ادعایی کرد.

صفحه 116، نقشه: در این بخش پیشنهاد می‌شود تا به فلش‌های سیاهی که نشانه مسیر مهاجرت آریایی‌ها است، یک مسیر دیگر اضافه شود. طبق آخرین بررسی‌ها، آریاییان از دو سوی دریای کاسپین، وارد ایران شده‌اند. بنابراین بهتر است مسیری میان دریاچه آرال و دریای کاسپین، از شمال به جنوب به نقشه مذکور اضافه شود.

سطر پایانی صفحه 116 اولین حکومت قدرتمند در ایران به دست مادها پایه‌گذاری شد ← اولین حکومت قدرتمند توسط آریایی‌ها در ایران، به دست مادها پایه‌گذاری شد.

به کار بردن این جمله که اولین حکومت قدرتمند در ایران به دست مادها پایه‌گذاری شده، مناسب نخواهد بود. زیرا پیش از مادها، ایلامیان در ایران حکومت بزرگی تشکیل داده بودند. ایلامیان بیش از 15 سده با اقتدار در ایران حکومت کردند. مرکز حکومت، پرچم، خط و زیگورات‌های گوناگون داشتند و در این 15 سده، در ارتباط با سومریان، بابلی‌ها، اکدی‌ها و آشوریان، روابطی دوستانه و یا گاه خصمانه داشته‌اند. بنابراین هنگامی که گفته می‌شود، "اولین حکومت قدرتمند در ایران به دست مادها پایه‌گذاری شد"، نشانگر این است که دستاوردهای ایلامیان، نادیده گرفته شده است. برای رفع چنین مشکلی، پیشنهاد می‌شود این جمله به این صورت تغییر یابد: "اولین حکومت قدرتمند توسط آریایی‌ها در ایران، به دست مادها پایه‌گذاری شد".

صفحه 122 ، کلاه مرد: چون این مرد نقاشی شده، درباره اشکانیان صحبت می‌کند، بهتر است پوشاک او نیز اشکانی باشد. در صورتی که کلاه او هخامنشی است. پیشنهاد می‌شود تا کلاه کنونی هخامنشی با کلاهی پارتی، جایگزین شود.

صفحه 124، سطر 2 ایرانیان برای اولین بار تقسیم سرزمین به بخشهای مختلف را ابداع کردند ← به کار بردند: پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از بیان چنین موضوعاتی که هنوز کاملا تایید نشده‌اند و ممکن است متن کتاب را به سوی نوعی اغراق‌گویی و غیرعلمی بودن بکشاند، ابداع کردند ← به کار بردند، تغییر کند.

صفحه 124 جدول پایتخت‌های حکومت‌ها در ایران باستان: بر اساس جدول کنونی، کهن‌ترین پایتخت ایران، هگمتانه (همدان) خواهد بود و حال آن‌که چنین نیست، زیرا پیش از آن، مراکز حکومتی دیگری در ایران شناسایی شده است. در گذشته، نگاهی سنتی به تاریخ ایران باستان، وجود داشت که در نتیجه آن دستاوردهای ایلامیان و تاثیرات آنان بر فرهنگ و تمدن ایران، نادیده گرفته می‌شد. خوشبختانه این نگاه نادرست، اکنون در مراکز علمی و تحقیقاتی و در میان محققین، جایگاه خود را از دست داده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود تا نام ایلام و پایتخت‌های آن، یعنی شهرهای اَوَن (شوشتر یا دزفول)، سیماش (خرم‌آباد)، کاپناک (هفت تپه) و شوش نیز به جدول مذکور اضافه شود.

صفحه 126-127: تصاویر و متن‌های ارایه شده، اغلب در خصوص جنگ و سپاهی‌گری است. پیشنهاد می‌شود حجم کمی و کیفی موضوعات مرتبط با جنگ و سپاهی‌گری، در حد و اندازه مناسب و متعادل ارایه شود و به فعالیت‌های علمی، اجتماعی و اقتصادی مردمان ایران باستان و البته مرتبط با عنوان اصلی این فصل بیشتر اشاره شود.

صفحه 131، زیرنویس تصویر در دو کیلومتری کازرون ← در 23 کیلومتری کازرون / در 25 کیلومتری کازرون: بیشاپور در فاصله بین 23 تا 25 کیلومتری غرب کازرون قرار گرفته است.

>> خبرآنلاین