اعجوبه شنای معلولان

درباره رضا پژمان حرف می‌زنیم؛ کودک کم‌سن و سالی که با معلولیت دست و پنجه نرم می‌کند، اما با شنا در استخر و آب‌های آزاد، خیلی‌ها را به تحسین وا داشته است.

معلولیتش مادرزادی است، اما این شرایط نتوانسته او را از رویاهایی که در ذهن همه کودکان می‌گذرد، دور کند. می‌گوید عاشق ریاضی و شناست و دوست دارد وقتی بزرگ شد جراح قلب و عروق شود، زیرا به این شکل می‌تواند به خیلی‌ها کمک کند. اینها بخشی از حرف‌های رضا پژمان است؛ کودکی که با وجود سن و سال کم و معلولیت، رویاهای بزرگ و زیادی در سر دارد؛ رویاهایی که به دلیل پشتکاری که دارد، دست‌نیافتنی به نظر نمی‌رسند.

رضا درباره آرزوهایش به جام‌جم می‌گوید: آرزو دارم روی سکوهای قهرمانی بایستم و با پرچم ایران یک دور قهرمانی بزنم. آرزو دارم دکتر بشوم و به مردم کمک کنم. حافظ قرآن شدن هم یکی دیگر از آرزوهایم است.

شناگر خردسال بجز شنا فعالیت‌های دیگری نیز انجام می‌دهد. او به نقاشی علاقه‌مند است و تاکنون در مسابقات قرآنی و اذان، مقام‌هایی در ناحیه به دست آورده است.

رضا اکنون درکلاس چهارم دبستان درس می‌خواند و می‌گوید چون تلاش بسیاری کرده، توانسته شنا را خوب یاد بگیرد. او می‌گوید: هر شخصی با تمرین به آرزوهایش می‌رسد، زیرا خواستن، توانستن است. اکنون رضا بخوبی می‌تواند در رشته‌های چهارگانه شنا فعالیت کند. خودش می‌گوید: همه شنا‌ها را بلدم، اما تخصصم کرال پشت است.

در آینده شگفتی‌ساز خواهد شد

حمید چگینی، مربی شنای رضاست. او به جام‌جم می‌گوید: رضا شناگر بااستعدادی است که هر چند معلول است، اما استعداد زیادی دارد. رضا چند برابر زودتر از شناگران سالم شنا را یاد گرفت.

شناگر خردسال در کلاس S6 فعالیت می‌کند، زیرا علاوه بر این‌که پنجه دست راست ندارد، پاهایش نیز از ناحیه زانو به پایین به صورت مادرزادی تشکیل نشده است. فعالیت شناگران معلول با توجه به درجه معلولیت آنها در کلاس‌های S6 تا S10 رده‌بندی می‌شود، به این شکل که هرچه درجه S کمتر باشد، درجه معلولیت شناگران بیشتر است.

چگینی ادامه می‌دهد: رضا در کرال پشت استعداد بیشتری دارد، ولی پیش‌بینی می‌کنم در آینده در رشته شنای پروانه شگفتی‌ساز شود.

شناگر رکوردشکن

رضا هر روز به کلاس شنا می‌رود و زیر نظر مربی‌اش حدود سه کیلومتر شنا می‌کند. به همین دلیل او هر روز رکوردهایش را بهبود می‌بخشد. آقای مربی درباره رکورد‌هایی که رضا تاکنون ثبت کرده است، می‌گوید: دو هفته پیش از او رکورد گرفتم. 50 متر کرال سینه را در 58 ثانیه رفت. توجه داشته باشید که در سن او افراد سالم اگر خیلی خوب شنا کنند یعنی در حد مسابقات کشوری، این مسافت را در 40 ثانیه شنا می‌کنند. این در حالی است که رضا کرال پشت 50 متر را نیز در 67 ثانیه شنا می‌کند.

اما نکته اینجاست که در کشورمان متاسفانه مسابقات برای معلولان و جانبازان بسیار کم برگزار می‌شود تا آنجا که به سالی یکبار می‌رسد. به همین دلیل ورزشکاران معلول علاوه بر این‌که باید با نبود امکانات دست و پنجه نرم کنند، انگیزه‌ای هم برای شرکت در مسابقات و رقابت‌ها ندارند.

چگینی ادامه می‌دهد: رضا را در جشنواره و مسابقات در کنار بچه‌های سالم شرکت می‌دهم. جالب اینجاست که او بین شناگران سالمی که با او هم رشته و همسن هستند، جزو 20 شناگر خوب است. به همین دلیل برای او محدودیتی در نظر نمی‌گیرم. رضا در بین معلولان رقیبی ندارد و قهرمان است و با آنها قابل مقایسه نیست.

از والیبال تا شنا

رضا قبل از شنا ورزش‌های دیگری را نیز تجربه کرده است. او مدتی در رشته والیبال نشسته فعالیت می‌کرد، اما چون در ناحیه دست راست نیز دچار معلولیت است، نمی‌توانست بخوبی در این رشته فعالیت کند.

شهلا مقدادی، مادر رضا، در این باره می‌گوید: رضا هشت ساله بود که که برای شرکت در تمرینات والیبال نشسته او را ثبت‌نام کردم. پیشرفت خوبی هم در این رشته داشت، اما به دلیل معلولیت دست نمی‌توانست اسپک بزند. به همین دلیل به پیشنهاد مربی‌ها او را در کلاس شنا نام‌نویسی کردم.

به گفته مقدادی، رضا تقریبا یک‌سال است شنا را شروع کرده و در این مدت پیشرفت خوبی داشته است.

مقدادی می‌افزاید: می‌دانستم شنا ورزش مادر و مناسبی برای رضاست. به همین دلیل پرس و جو کردم تا مربی مناسبی برای او پیدا کنم. وقتی متوجه شدم آقای چگینی مربی با تجربه‌ای است و یکی از شاگردهای او به پارالمپیک راه پیدا کرده، رضا را پیش او بردم.

شناگر با استعداد

رضا در کنار مربی‌اش آموزش شنا را شروع کرد، اما به قدری سریع توانست تکنیک‌های شنا را یاد بگیرد که مربی‌اش غافلگیر شد.

مقدادی می‌گوید: روز اولی که رضا را برای آموزش به استخر بردم، مربی‌اش گفت چون رضا معلولیت شدید دارد، باید یک سال فقط درون آب بیاید تا راه بیفتد و به قول معروف با آب آشنا شود، اما برخلاف پیش‌بینی‌های ما، رضا در 10 جلسه پیشرفت خوبی کرد.

این روزها رضا و مربی‌اش هر روز با هم تمرین می‌کنند. چگینی می‌گوید اگر یک روز او را نبیند، ناراحت می‌شود. او درباره اولین روزی که به رضا آموزش داد، این طور توضیح می‌دهد: هیچ وقت آن روز را فراموش نمی‌کنم، زیرا بچه‌هایی که در استخر بودند، به دلیل وضع جسمی رضا از آب بیرون آمده و می‌گفتند ما می‌ترسیم. آنها می‌ترسیدند در کنار رضا شنا کنند، شناگرهایی هم که کمی بزرگ‌تر بودند، از دیدن رضا و معلولیت او به گریه افتاده بودند. خلاصه این‌که 10 روز اول وضع عجیبی بود.

اما این روزها دیگر همه شناگرها با رضا دوست شده‌اند و با او رقابت می‌کنند. رضا می‌گوید: اوایل هنگام تمرین زیاد آب می‌خوردم، اما این اتفاق‌ها همیشه برای افرادی که می‌خواهند شنا یاد بگیرند، می‌افتد. حالا دیگر با همه در استخر دوست شده‌ام و با دوستانم تمرین می‌کنم.

چگینی درباره نحوه آموزش به شناگران معلول یادآور می‌شود: حفظ تعادل برای شناگرهای معلول سخت است، شنا برای آنها مانند قایقرانی با یک پارو است. به همین دلیل باید خیلی تمرین کنند. علاوه بر این از آب خارج شدن هم برای آنها سخت است و زمان زیادی می‌خواهد تا به این کار مسلط شوند.

شنا در خلیج فارس و سد کرج

مدتی قبل عکس‌هایی از رضا هنگام شنا منتشر شد که خیلی‌ها را مشتاق کرد درباره رضا بیشتر بدانند. این عکس‌ها مربوط به شنای رضا در سد کرج به مناسبت هفته نیروی انتظامی بود.

چگینی اضافه می‌کند: به مناسبت هفته نیروی انتظامی بچه‌های جانباز همایشی در سد کرج برگزار کردند. رضا هم به صورت نمادین در این همایش شرکت کرد، ولی چون آب خیلی سرد بود، ترجیح دادیم زیاد شنا نکند.

این در حالی است که رضا سابقه شنا در آب‌های آزاد و خلیج فارس را در کارنامه‌اش دارد. او در اردوی جانبازان و معلولان که مدتی قبل در کیش برگزار شد، پا به پای شناگران بزرگسال سه کیلومتر شنا کرد.

رضا هر روز برای شنا و تمرین یک ساعت و نیم وقت می‌گذارد تا به هدفش که شرکت در مسابقات پارالمپیک است، برسد. او برای این کار سخت تلاش می‌کند.

چگینی در این باره می‌افزاید: او جزو معدود شناگرانی است که خودکار است، یعنی چه مربی بالای سرش باشد چه نباشد برنامه خود را اجرا می‌کند، زیرا انگیزه و هدف دارد. این در حالی است که بچه‌های سالم اگر بالای سرشان نباشید تمرین نمی‌کنند، اما رضا مو به مو تمرین‌هایش را اجرا می‌کند.

نیاز به ارتوز و پروتز

مادر رضا درباره مشکلات پسرش می‌گوید: رضا و همه معلولان در زمینه رفت و آمد و تهیه ارتوز و پروتز با مشکل روبه‌رو هستند. برای نمونه سال گذشته که پروتزش را تعمیر کردم خیلی به دردسر افتادیم تا قطعات لازم را پیدا کنیم. از طرفی با گران شدن ارز قیمت‌ها هم بالا رفته است، مسئولان باید معلولان را حمایت کنند تا حداقل برای تهیه این لوازم با مشکل روبه‌رو نباشند.

رضا یک برادر بزرگ‌تر از خودش هم دارد که سیزده ساله است. برادرش هم به نوبه خود از رضا حمایت می‌کند؛ به این شکل که او را به استخر می‌برد و کمکش می‌کند، اما رضا کارهای شخصی‌اش را خودش انجام می‌دهد و بعضی وقت‌ها در کار خانه مانند گردگیری به مادرش کمک می‌کند.

این در حالی است که یکی دیگر از تفریح‌های رضا کشتی گرفتن با برادرش است. مادرش در این باره ادامه می‌دهد: می‌ترسم رضا هنگام کشتی گرفتن با برادرش آسیب ببیند، چون برادرش نسبت به او جثه بزرگ‌تری دارد، ولی رضا به سراغ او می‌رود تا با هم کشتی بگیرند. بعضی وقت‌ها هنگامی‌که به خانه بر‌می‌گردم، می‌بینم هر دو برادر خیس‌عرق هستند؛ آنجاست که می‌فهمم با هم کشتی گرفته‌اند.

نیاز به حمایت

مربی رضا ادعا می‌کند تاکنون بین قهرمانان سالم نیز شناگری با پشتکار رضا ندیده است. به همین دلیل او بر این باور است که اگرمسئولان از رضا حمایت کنند، این شناگر خردسال و بااستعداد می‌تواند در آینده شگفتی‌ساز شود.

چگینی یادآور می‌شود: اکنون رضا روزانه حدود سه کیلومتر شنا می‌کند، اگر رضا باهمین سیستم تمرین‌هایش را ادامه بدهد، در آینده رکورددار آسیا و جهان خواهد شد، زیرا با معلولانی که هم سن و هم رده‌اش هستند، تفاوت زیادی دارد. برای نمونه رضا 100 متر را براحتی شنا می‌کند، اما آنها مسافت کمی را شنا می‌کنند. این در حالی است که کشورهایی مانند چین روی ورزش معلولان سرمایه‌گذاری ویژه‌ای داشته‌اند تا آنجا که رکورد‌هایی که شناگران معلول این کشور به ثبت رسانده‌اند، از رکورد‌های شناگران سالم کشورمان بهتر است.

چگینی ادامه می‌دهد: من برای تمرین استخر اجاره کرده‌ام، ولی برای مربی چیزی باقی نمی‌ماند، زیرا همه‌اش را باید برای اجاره استخر بدهم در حالی که سازمان‌هایی مانند تربیت بدنی باید از ما حمایت کنند. آنها اگر استخر ندارند، حداقل می‌توانند یک سانس استخر را در اختیار معلولان بگذارند. متاسفانه اکنون همه چیز دست پیمانکاران افتاده و به همین دلیل نمی‌توان خوب نتیجه گرفت.

چگینی در استخر آزادگان کرج به معلولان تمرین می‌دهد، معلولانی که تمایل دارند از تجربه او استفاده کنند می‌توانند از ساعت هفت تا هشت و نیم شب به این استخر مراجعه کنند.

هزینه‌بر بودن ورزش شنا در کشور

یکی از مشکلاتی که سبب شده شناگران کشورمان نتوانند تمرین‌های خود را بخوبی انجام دهند، هزینه‌بر بودن ورزش شنا در کشورمان است. این ماجرا از وقتی جدی‌تر شده که استخرها به پیمانکاران اجاره داده شده است.

محمدحسین اقبالی، رئیس انجمن شنای جانبازان و معلولین در این باره به جام‌جم می‌گوید: متاسفانه اکنون استخرها را پیمانکار‌ها اجاره کرده‌اند و فقط دنبال پول درآوردن هستند، یعنی استخرها وسیله تجارت شده و افرادی که دلشان برای شنا نمی‌سوزد، با آن کسب درآمد می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: افرادی استخرها را اجاره کرده‌اند که از خانواده شنا نیستند، مثلا افرادی که بوفه مراکز ورزشی را اجاره می‌کردند، استخر‌ها را با اجاره‌ بالا به دست گرفته‌اند. به همین دلیل فقط به فکر تجارت هستند.

به گفته اقبالی نزدیک 20 سال است که جامعه شنا با این مشکل روبه‌رو است.

رئیس انجمن شنای جانبازان و معلولین ادامه می‌دهد: من با رابطه‌ای که دارم برای بچه‌ها استخر جور می‌کنم، اما این کار باید ملی باشد تا بچه‌های معلول و سالم با هزینه کم و در وقت مناسب بتوانند شنا کنند.

مشکل دیگری که سبب شده شناگران کشورمان موفق نباشند، برگزار نشدن کمپ‌ها و اردوهای منظم ورزشی است، زیرا کشورهای موفق با برگزاری اردوهای منظم توانایی شناگران خود را افزایش می‌دهند، چون ورزشکاران در اردوهای روزانه چند جلسه تمرینی دارند، اما شناگران کشورمان به زحمت روزی یک جلسه تمرین می‌کنند.

آویدطالبیان‌ /‌ گروه جامعه