آغاز گمانه‌زنی درباره طرح محرمانه ایران

به گزارش جام‌جم، هرچند پیش از آغاز مذاکرات ژنو اعلام شد که طرح ایران یک گام ابتدایی و یک گام نهایی دارد و هدف از آن پایان دادن به تحریم‌ها و به رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی ایران و در مقابل، پاسخ به نگرانی‌های معقول موجود درباره اهداف برنامه هسته‌ای خود است، اما اینکه در هر گام قرار است دو طرف چه تضمین‌های اجرایی برای اعتمادسازی به طرف مقابل بدهند، موضوعی است که بر پیچیدگی‌های مذاکرات افزوده و ماتریسی از احتمالات را فراروی صاحب‌نظران قرار داده است که دامنه گسترده‌ای از احتمالات را شامل می‌شود.

همین ابهام درباره جزئیات مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی بر سر پرونده هسته‌ای کشورمان باعث شده تا با وجود اینکه برای اولین بار در جریان این مذاکرات، توافقی برای محرمانه بودن محتوای گفت‌وگوها صورت گرفته، رسانه‌ها تلاش خود را برای انتشار برخی جزئیات از موضوعات طرح شده افزایش دهند. تلاشی که بیم آن می‌رود، به روند مذاکرات لطمه وارد کرده و باعث واکنش‌هایی شود که گاهی در کنترل دستگاه دیپلماسی طرفین قرار ندارد.

نشریه انگلیسی اکونومیست ازجمله رسانه‌هایی است که در تحلیلی، به محتوای مذاکرات هسته‌ای ژنو پرداخته و با تشریح جزئیات فعالیت برخی مراکز هسته‌ای کشورمان در فردو و آب‌ سنگین اراک، نوشته است: «کلید هر گونه توافق با ایران موافقت تهران با پروتکل الحاقی سازمان بین‌المللی انرژی اتمی است که به بازرسان اجازه می‌دهد به طور سرزده به تاسیسات هسته‌ای ایران سرکشی کنند.»

گزارش این نشریه غربی تاکید دارد که گام نخستی که باید تثبیت شود چارچوب مورد توافق میان شش قدرت و ایران است که وضع نهایی برنامه هسته‌ای ایران و اهداف مشترک دو طرف را مشخص می‌کند. این اقدامات با گام دوم همراه خواهد شد که طی آن ایران یک سری از اقدامات برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای انجام خواهد داد که با کاهش گام به گام تحریم‌های غرب به ویژه در زمینه صادرت نفت و گاز و اقدامات اقتصادی که بازرگانی ایران با بقیه جهان را با چالش مواجه کرده همراه خواهد شد.

توقف غنی‌ سازی 20درصدی و پذیرش پروتکل الحاقی

روایت پایگاه خبری المانیتور از مذاکرات هسته‌ای نیز جالب توجه است. این رسانه که مدعی است به جزئیاتی از طرح ایران دست یافته، ادعا کرده که پیشنهاد ایران مواردی از جمله تعلیق غنی‌سازی 20درصدی، قول تبدیل ذخایر 20درصدی به میله‌های سوخت و دست کشیدن از اورانیوم مصرف شده در راکتور آب سنگینی را که قرار است در اراک ساخته شود در بر می‌گیرد.

المانیتور مدعی است که این اطلاعات را از «منبعی ایرانی» دریافت کرده است که در گذشته اصالت خود را ثابت کرده است.

این منبع ناشناس گفته وزیر خارجه ایران، پیشنهاد خود را در قالب دو مرحله شش ماهه ارائه کرده است. در مرحله اول، ایران تولید اورانیوم 20درصدی را متوقف و تلاش می‌کند که ذخایر موجود خود را به میله‌های سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران تبدیل کند.

ارائه اطلاعات بیشتر در مورد راکتور آب سنگین اراک و از جمله دسترسی آژانس برای نظارت بر ساخت آن، نظارت کامل بر تاسیسات غنی‌سازی در فردو که به یک مرکز تحقیقاتی تبدیل خواهد شد، مذاکره بر سر محدود کردن میزان تولید در تاسیسات هسته‌ای نطنز و تصویب پروتکل الحاقی پیمان عدم اشاعه که امکان بازرسی‌های سرزده را فراهم خواهد کرد هم گام‌های بعدی ایران را شامل خواهد شد.

این رسانه هرچند ادعا کرده که منابع غربی به دلیل تعهد به محرمانه ماندن مذاکرات از انتشار جزئیات گفت‌وگوها خودداری کرده‌اند، اما احتمال داده است که برداشتن موانع خرید دارو توسط ایران از آمریکا و اروپا، یکی از گام‌های طرف مقابل در مقابل گام‌های عملی ایران خواهد بود.

منابع موثق رسانه‌ها، طرح را ندیده‌اند

این گمانه‌زنی‌های جهت‌دار که به نظر می‌رسد با هدف تحت‌تاثیر قرار دادن مذاکرات منتشر شده، درحالی است که محمدجواد ظریف دیروز در صفحه فیس‌بوک به مردم این‌گونه گزارش داد: «توافق کردیم که بحث‌ها محرمانه بماند.

محرمانه‌ ماندن مذاکرات به معنای واهمه داشتن از افشای محتوای آن نیست. اطمینان داشته باشید که هیچ نگرانی در مورد اعلام عمومی آنچه در مذاکرات طرح شد، نداریم اما هدف ما از این مذاکرات رسیدن به تفاهم است و نه بهره برداری‌های زودگذر تبلیغاتی. بنده و همکارانم آمادگی داریم که فشار تبلیغاتی را تحمل کنیم ولی به نتیجه مذاکراتی که با حقوق و منافع مردم ایران ارتباط دارد خدشه ای وارد نشود.»

او در پُست فیس‌بوکی خود اضافه کرده است: «در روابط بین‌الملل، محرمانه ماندن جزئیات مذاکراتی که در جریان است امری طبیعی و عادی است. معمولا محتوای مذاکراتی روی آنتن‌ها می رود که طرف‌های مذاکره امیدی به نتیجه آن نداشته باشند و فقط برای فشار سیاسی و بهره برداری تبلیغاتی این چنین اقدامی را انجام دهند.»

ظریف با بیان این‌که «بنده و همکارانم آنچنان استوار و منطقی مذاکره کرده‌ایم که هیچ نگرانی از افشای مطالب مذاکرات نداریم».

در این مطلب آورده است: «طرحی هم که از سوی بنده در ابتدا ارائه شد و در طول دو روز مورد بحث قرار گرفت و توافق شد که در هفته‌های آینده در سطح کارشناسی مورد بحث بیشتر قرار گیرد، چارچوبی برای گفت‌وگو و رسیدن به فهم مشترک ارائه می‌داد.

این چارچوب که مورد توافق قرار گرفت رسیدن به تفاهم در مورد هدف مشترک، گام نهایی و اقدامات ابتدایی جهت اطمینان سازی متقابل بود. در مورد محتوای هریک از سه محور هم بحث های جدی و خوبی صورت گرفت ولی برای رسیدن به توافق، به گفت‌وگوی بیشتر که برای هفته‌های آینده برنامه ریزی شده است، نیازمندیم.»

وی با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره محتوای مذاکرات، تصریح کرده است: «‌دیدم که برخی رسانه‌های غربی از قول منابع موثق ایرانی مطالبی را در مورد جزئیات خیالی طرح نوشته اند. برخی دوستان داخلی هم نقل کرده اند. من همه این مطالب را خواندم و بگذارید خیال همه را راحت کنم. همه اینها حدس و گمان است. هیچ کدام ارتباطی به طرح و بحث‌های جلسه ندارد. چه محتوا و چه شکل. منابع موثق رسانه‌ها خودشان هم طرح را ندیده‌اند و بهتر است اعتبار خودشان را با ادعای اطلاع از طرح خدشه‌دار نکنند.»

وی در صفحه توئیتر خود نوشت: منابع ایرانی که با رسانه‌ها گفت‌وگو می‌کنند، تنها حدس و گمان‌ های خود را اظهار می‌کنند و کسانی که از طرح ایران در ژنو آگاه هستند هیچ صحبتی نخواهند کرد.

صهیونیست‌ها از موفقیت مذاکرات واهمه دارند

یکی از دلایلی که باعث شده تا ایران بر محرمانه بودن مذاکرات پای فشارد، نگرانی‌ها از لابی صهیونیستی و فشار بر مذاکره کنندگان برای بی‌انعطاف‌ بودن در مقابل تهران است.

وزیر امورخارجه در همین راستا یادآور شده است که «می‌دانیم گروهی مایل به به نتیجه رسیدن این مذاکرات نیستند. بیشترین واهمه از موفقیت مذاکرات را صهیونیست ها دارند و با توجه به حضور پررنگ این گروه در رسانه‌های غربی احتمال تلاش‌های متنوع و بعضی وقت‌ها عجیب و غریب آنها برای برهم زدن مذاکره بسیار زیاد است. حتی دیده ایم که تازگی ها رسانه‌های صهیونیستی حامی بازدارندگی ایران شده‌اند و هرگونه توافق هسته‌ای را برهم زننده این بازدارندگی توصیف کرده‌اند. این‌ها همه نشانه استیصال جنگ‌طلبان است، و من یقین دارم که حنای این عده رنگی برای مردم ما ندارد.»

این نگرانی‌ها آن‌گاه اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد که به خبر پایگاه خبری دبکا نزدیک به منابع امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی توجه کنیم که دیروز از لابی عربستان، اسرائیل و امیرنشین‌های خلیج فارس در کنگره آمریکا علیه ایران خبر داده است.

به گزارش فارس، این لابیگری‌ها پس از حضور نمایندگان عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه در اراضی اشغالی آغاز شده است.

آمادگی واشنگتن برای آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران

با وجود تاکید دیپلمات‌ها بر محرمانه بودن مذاکرات و اصراری که مایکل مان سخنگوی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با خبرگزاری ترند داشته و گفته است که «هرگز درباره محتوای گفت‌وگوها در ژنو صحبت نمی‌کنیم»، روزنامه نیویورک تایمز دیروز بدون اشاره به توافقات احتمالی ایران و 1+5 در ژنو، از آمادگی واشنگتن برای آزادسازی بخشی از دارایی‌های مسدودشده ایران خبر داده و نوشته است که یک مقام عالی‌رتبه دولت آمریکا گفته واشنگتن به دنبال دور جدید مذاکرات دلگرم‌کننده با ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش در حال سبک و سنگین کردن پیشنهادی برای کاهش فشار تحریم‌ها به تهران از طریق پیشنهاد دادن دسترسی ایران به میلیاردها دلار درآمدی است که در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها مسدود شده است به شرطی که دولت ایران گام‌های مشخصی را برای کاهش برنامه هسته‌‌ای‌اش اتخاذ کند.

روزنامه تاگس سایتونگ چاپ برلین هم به نقل از نوربرت آیزن منگر، رئیس بخش مشترکان شرکتی بانک ایران و اروپا نوشت: بازرگانان و شرکت های اقتصادی بسیار امیدوارند با توجه به تحولات جدید و از سرگیری مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌های غرب علیه ایران لغو شود تا بتوانند دوباره به فعالیت اقتصادی و تجاری خود با این کشور ادامه دهند.

«بانک ایران و اروپا» ازجمله موسسات اقتصادی است که بسیاری امیدوار است با لغو تحریم روبه‌رو شود.

مذاکرات محرمانه، تاکتیکی برای مقابله با لابی صهیونیستی

اما توافق برای محرمانه ماندن مذاکرات ایران و 1+5 واکنش‌های داخلی بسیاری داشته و هرچند عده‌ای مذاکره پشت درهای بسته را به نفع ایران ندانسته‌اند، اما علاء‌الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است که «با توجه به سیاست تخریبی رژیم صهیونیستی و این که به دنبال این هستند تا موضوع هسته ای کشورمان به پایان نرسد و به عنوان یک اهرم فشار استمرار پیدا کند، به همین دلیل بی‌اطلاعی آنها از ریز مذاکرات و توافقات می تواند محرمانه بودن محتوای مذاکرات را توجیه کند.»

با وجود این بهارستانی‌ها که فردا قرار است نتایج مذاکرات ژنو را مورد بررسی قرار دهند، نسبت به برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره این گفت‌وگوها از جمله پذیرش پروتکل الحاقی واکنش نشان داده‌اند.

مهر محرمانه، این بار باطل نمی‌شود؟

هرچند سابقه مذاکرات هسته‌ای نشان داده که دیپلمات‌های غربی معمولا با تکیه بر دیپلماسی رسانه‌ای خود و انتشار قطره‌چکانی اطلاعات مدیریت شده، در راستای مدیریت افکارعمومی مطابق با خواسته خود تلاش می‌کنند اما به نظر می‌رسد می‌توان با محرمانه نگه داشتن بسته پیشنهادی در مذاکرات، هم قدرت رسانه‌ای طرف مقابل را مهار کرد، هم لابی صهیونیستی را در به‌راه انداختن موج تخریبی خلع سلاح ساخت و هم به بازگشت پرونده هسته‌ای از مسیری سیاسی به‌سوی راه‌حلی فنی کمک کرد و با این حال باید دید که مُهر محرمانه حک شده بر مذاکرات، تا دور آتی گفت‌وگوهای هسته‌ای اعتبار خواهد داشت یا فشار رسانه‌ای غرب به تیم مذاکره‌کننده 1+5، اولین توافق رسانه‌ای شده دور تازه گفت‌وگوها را بی‌ثمر خواهد کرد؟

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی