افزایش سهمیه گروه‌های پزشکی در مناطق محروم

روز گذشته، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی، طرح اصلاح بند 3 ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی را در دستور کار قرار دادند که در نهایت این طرح با 168‌رای موافق، 10 رای مخالف و هفت رای ممتنع از 215 نماینده حاضر به تصویب رسید.

بر اساس این مصوبه مجلس، وزارت بهداشت وظیفه دارد که از این پس 30 درصد ورودی‌ رشته‌های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی و دیگر رشته‌های گروه‌ پزشکی را از دانشجویان بومی برگزیند که در نحوه گزینش دانشجو هم اولویت با دانشجویان مناطق محروم خواهد بود.

پیش از این سهمیه پذیرش دانشجویان پزشکی در مناطق محروم، 10 درصد بود که با تصویب این طرح، از این پس داوطلبان مناطق محروم با سهمیه پذیرش 30 درصد، شانس قبولی بالاتری در رشته‌های پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهرشان را دارند.

یکی از اهداف اصلی تصویب این طرح، افزایش تعداد نیروهای درمان متخصص در مناطق محروم عنوان شده است؛ مناطقی که کمتر پزشک عمومی و متخصصی حاضر است برای طبابت به این مناطق برود.

انتقالی و خریدن تعهد خدمت ممنوع است

با توجه به این‌که قبل از تصویب این طرح هم سهمیه 10‌درصدی پذیرش دانشجو برای مناطق محروم در نظر گرفته شده بود، اما بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با پرداخت مبلغی به عنوان جریمه، از تعهد به خدمت در مناطق محروم معاف می‌شدند.

یعنی با وجود آن‌که داوطلب کنکور برای پذیرش در رشته پزشکی از سهمیه 10 درصدی مناطق محروم استفاده می‌کرد و راحت‌تر در دانشگاه‌های علوم پزشکی پذیرفته می‌شد، اما پس از فارغ‌التحصیلی، تعهد خدمت در مناطق محروم را در ازای پرداخت چند میلیون تومان معاوضه می‌کرد و براحتی در شهرهای بزرگ کشور به طبابت مشغول می‌شد.

اما شاهین محمد صادقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که در طرح جدید پذیرش دانشجوی پزشکی در مناطق محروم، دانشجو به‌هیچ وجه نمی‌تواند تعهد خدمتش را بخرد و باید حتما پس از فارغ‌التحصیلی، سه برابر مدت زمان آموزش را در مناطق محروم خدمت کند.

به گفته صادقی، دانشجویی که از این سهمیه استفاده می‌کند، طی دوران تعهد خدمت خود حق کار کردن همزمان در مناطق محروم و غیرمحروم را هم نخواهد داشت و تا زمان سپری کردن دوران خدمت نیز مدرک تحصیلی به او داده نمی‌شود؛ همچنین دانشجو حق انتقالی به دانشگاه دیگری را هم ندارد.

در متن این طرح تصویب شده، تضمین‌های زیادی برای ماندگاری دانشجو در دانشگاه‌های علوم پزشکی مناطق محروم پیش‌بینی شده است و اگر دور زدن قانون یا سوء استفاده احتمالی از رابطه‌ها و لابی‌ها را ندیده بگیریم، احتمال خرید تعهد خدمت یا انتقالی گرفتن در این مصوبه جدید وجود ندارد.

مشکل کمبود نیروی متخصص حل می‌شود

این مصوبه فقط برای رشته پزشکی نیست، بلکه شامل همه رشته‌های زیرمجموعه گروه پزشکی هم می‌شود و به همین دلیل هم می‌توان انتظار داشت که مثلا یک کاردان هوشبری پس از دو سال تحصیل و استفاده از این سهمیه آموزشی، به تیم درمان مناطق محروم جذب شود.

علی کائیدی، عضو دیگر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم خاطرنشان می‌کند که نمی‌توان به‌زور یک پزشک متخصص را برای کار کردن در مناطق محروم آورد، اما در صورت اجرای دقیق این طرح می‌توان امیدوار بود که بخش بزرگی از مشکل کمبود نیروی متخصص درمان در مناطق محروم مرتفع شود.

کائیدی معتقد است که این طرح مجلس، جای بهانه‌جویی‌های سابق را باقی نمی‌گذارد و پزشک بومی که از این سهمیه استفاده می‌کند، تحت هیچ دلیل و شرایطی حق ندارد از خدمت در مناطق محروم معاف شود.

در گذشته نیز بهورزان بسیاری از روستاها و شهرهای کوچک، از اهالی همان محل انتخاب می‌شدند که به گفته کائیدی، این کار باعث ماندگاری بیشتر نیروهای درمان در مناطق محروم می‌شد و می‌توان از همین الگو نیز برای جذب دانشجوی پزشکی در مناطق محروم استفاده کرد.

آیا نخبگان از پذیرش جا می‌مانند؟

یکی از نقدهای جدی که به این طرح وارد می‌شود این است که با افزایش 30 درصدی سهمیه پذیرش دانشجوی پزشکی در مناطق محروم، دانشجویان ساکن مناطق محروم با نمره پایین‌تر به دانشگاه راه پیدا کنند و در مقابل، برخی داوطلبان مستعد با نمره بالاتر در شهرهای غیرمحروم نتوانند در رشته پزشکی قبول شوند.

در حالی که منتقدان این طرح، پایین آمدن کیفیت آموزش پزشکی را نقص این طرح تازه می‌دانند، اما صادقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، این استدلال مخالفان را غیرقابل قبول می‌داند و می‌گوید: این طرح، بیشتر برای جذب دانشجویان دستیاری تدوین شده است و در این دوره‌ها نیز تفاوت نمره دانشجویان دستیاری پزشکی بسیار به همدیگر نزدیک است بنابراین نمی‌توانیم بگوییم که با اجرای این طرح و جذب دانشجو از مناطق محروم، آموزش پزشکی در کشور افت پیدا می‌کند.

با توجه به این‌که 70 درصد ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی به داوطلبان دیگر مناطق غیرمحروم، اختصاص پیدا کرده است، صادقی تصریح می‌کند که اگر داوطلبی واقعا نخبه باشد، می‌تواند با استفاده از همین ظرفیت 70 درصد در دانشگاه‌های علوم پزشکی قبول شود.

البته برخی کارشناسان حوزه سلامت هم معتقدند که با توجه به کمبود اعتبارات بخش درمان، وزارت بهداشت مجبور است که بین تلاش برای رفع کمبود پزشک در مناطق محروم و به هم ریختن سهمیه پذیرش دانشجویان پزشکی در مناطق غیرمحروم، یکی را انتخاب کرده که گویا مجلس با تصویب این طرح، مشکل دوم را فدای مشکل اول کرده است.

وزارت بهداشت بسیار امیدوار است با تغییر سهمیه‌بندی پذیرش دانشجویان پزشکی، مشکل حاد کمبود پزشک در مناطق محروم کمتر شود، اما بدیهی است اجرای این طرح به‌تنهایی نمی‌تواند تغییر شگرفی در وضع بهداشت و درمان مناطق محروم ایجاد کند و بسیاری از این مناطق، همچنان نیازمند جذب اعتبارات بیشتر برای ارائه حداقل خدمات درمانی به مردم هستند.

امین جلالوند‌ - ‌گروه جامعه