تصویرعریان شکاف نسل ها در قاب تلویزیون/ نقدی شفاهی بر سریال «مادرانه»

شهرام خرازی ها روز شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: موضوع این سریال هشداری است به همه والدین و سیاستگذاران و متولیان امور اجتماعی مملکت در مورد از دست رفتن و تباهی یک نسل آرمان باخته که دل به خوشبختی های کوچک کاذب بسته و خود را به کابوس بی پایان اعتیاد سپرده است؛ نسلی که البته چندان هم مقصر نیست چون نیازهایش آن طور که باید و شاید درک نمی شود.
وی ادامه داد: این برای نخستین بار نیست که موضوع اعتیاد دختران و زنان ایرانی در قالب یک مجموعه تلویزیونی مطرح می شود. این موضوع سال ها در سیما تابو و خط قرمزمحسوب می شد اما قریب به بیش از دو دهه است که از حالت ممنوع خارج شده و بر اساس آن تله فیلم ها و سریال های نسبتا قابل دفاعی تولید و پخش شده اند.
مدیر گروه پیشگیری از اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد:تعداد زنان معتاد ایرانی بسیار کمتر از مردان و این آسیب اجتماعی هنوز در جامعه زنان به مرحله بحرانی نرسیده است.
وی در عین حال افزود: اعتیاد دختران و زنان بیش از اعتیاد مردان از بار دراماتیک برخوردار است و جمعیت کثیری از مخاطبان را تحت تأثیر قرار می دهد زیرا اصولا کاراکترهای(شخصیت ها) مؤنث بیشتر احساسات و عواطف مخاطب را به خود جلب می کنند.
خرازی ها یادآورشد: هر چند ترفندهایی که «سعید نعمت اله» برای طرح معضل اعتیاد در «مادرانه» به کار بسته، تکراری است اما در کل نگاهش به این آسیب فراگیر اجتماعی قابل تأمل ، تفکر برانگیز و بسیار هشدار دهنده است.
منتقد سینما و تلویزیون ادامه داد:شخصیت «رها» از نظر هویت پردازی بسیار یادآور کاراکتر دختر معتاد فیلم سینمایی «خون بازی» است؛ مضمون فرار معتاد بستری از مرکز ترک اعتیاد نیز مضمون تازه ای نیست؛ در این زمینه می توان اشاره کرد به سکانس فرار پسرمعتاد دکتر سپیدبخت در فیلم «خانه ای روی آب».
خرازی ها افزود: مصرف مواد و معتاد شدن برای اثبات عشق و علاقه متقابل هم در چند فیلم ایرانی از جمله «بوی گندم»، «قصه پریا» و … قبلا دراماتیزه شده است با وجود همه این شباهت ها شخصیت پردازی نویسنده، بازی هنرپیشه ها و هدایت آنها از جانب کارگردان ، «مادرانه» را به سریالی تبدیل کرده که در بازتعریف یک موضوع آشنا موفق است.
مدیر گروه پیشگیری از اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این پرسش که آیا حاضر جوابی ها و پرخاشگری های «رها» در مقابل پدرش «اردلان تمجید» بدآموزی دارد یا نه؟ اظهار داشت: مرز نگه داشتن حرمت ها و رعایت احترام بزرگترها در دو دهه اخیر در جامعه ایرانی فاصله آشکاری با گذشته گرفته و نباید انتظار داشت که کاراکترهای سریال های وطنی به سبک و سیاق کاراکترهای نوجوان و جوان بسیار مؤدب و گوش به فرمان مجموعه های تلویزیونی دهه های پنجاه و شصت سخن گویند و رفتار کنند.
خرازی ها افزود: بی حرمتی به والدین، پرخاشگری و حاضرجوابی های دور از نزاکت برخی از نوجوانان و جوانان و بلندپروازی های دور و دراز و بی انتهای نسل جدید بخشی از واقعیات انکارناپذیر جامعه روز، نه فقط در ایران بلکه در سراسر دنیاست.
وی ادامه داد: بنابراین اگر چه پرخاشگری ها و مشاجرات وقیحانه رها با پدرش دور از انتظار و بسیار ضدکلیشه است اما با واقعیت روز تطابق دارد و غیرقابل انکار است ضمن آن که این عریانی و صراحت بی ترحم و جسورانه یکی از مهم ترین شاخصه های قلم نعمت اله است که در سال های اخیر سبب به چشم آمدن و در مواردی درخشش متن ها و نوشته هایش شده است.
خرازی ها یادآورشد: یکی از مهم ترین مضامین مطروحه در سریال «مادرانه» مساله «عاق والدین» است که در داستان این سریال بدون هر گونه اغراق و متوسل شدن به شعار کلیشه، پند و نصیحت مستقیم عمق یافته و جا افتاده است.
مدیرگروه سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران که به طرح موضوع دخالت مسوولان مدرسه در امور داخلی دانش آموزان در سریال «مادرانه» معترض است،گفت: مدیر مدرسه ، ناظم و آموزگاران مدرسه حق ندارند در منزل شخصی خود به دانش آموزان گریخته از پدر و مادر پناه دهند؛ این رویه غلط متأسفانه در حال باب شدن در سیما و سینمای ایران است.
وی تاکید کرد: به تازگی در فیلم سینمایی «حوض نقاشی» نیز شاهد این موضوع بودیم و این روزها در سریال «مادرانه» می بینیم که مدیر مدرسه (مریم زمان) دانش آموز مدرسه اش را به منزل خود می برد! که این کار هر چند فی النفسه انسانی، قابل تقدیر و ستایش برانگیز است اما غیر قابل دفاع، فاقد پشتوانه تربیتی و از اساس غلط است حتی اگر مدیر یا معلم تلفنی به والدین اطلاع رسانی کنند.
خرازی ها ادامه داد: دانش آموزان باید یاد بگیرند که مسایل و مشکلات خود را در خانه خود و با کمک والدین و برادر و خواهر خود و نه با دخالت بی حد و حصر اولیای مدرسه برطرف کنند.
این نویسنده و منتقد سینما و تلویزیون یادآور شد: کاراکترهای متون سعید نعمت اله نویسنده داستان شبیه کاراکترهای فیلم ها و سریال های ایرانی نیستند از این رو در بین بازیگران بسیار طرفدار دارند.
وی افزود: «محمدجواد»، پدر خوانده و همسرش کلیشه ای ترین و توی ذوق زننده ترین آدم های سریال هستند که از حد تیپ فراتر نمی روند و نمونه های آنها در فیلم ها و سریال های وطنی به وفور موجود است.
خرازی ها ادامه داد: هنرپیشگان ایرانی خواستار این نوع نقش های ضدکلیشه هستند چون نقش ضدکلیشه هم به چشم می آید و دیده می شود هم ایفاگر آن را برجسته و در مواردی معروف می کند. کمتر پیش می آید که بازیگران ایرانی پیشنهاد ایفای نقش های ضدکلیشه ای که توسط سعید نعمت اله خلق و نوشته شده اند را رد کنند.
وی بازی هنرپیشگان سریال «مادرانه» را ستود و گفت: اگرچه «مادرانه» بازیگر گزینی (کستینگ) مناسب و چشمگیری ندارد اما هنرپیشگان منتخب از پس ایفای نقش های محوله برآمده اند.
خرازی ها یادآور شد: برای نمونه مهدی سلطانی از نظر فیزیک و نوع (استیل) بازی انتخاب مناسبی برای ایفای نقش مقابل لعیا زنگنه و شقایق فراهانی به نظر نمی رسد.
به گفته این منتقد سینما و تلویزیون، شباهت های آشکار و غیرقابل انکاری بین نقش «اردلان تمجید» با نقش «جمیل میان قافی» در سریال «دیوار» وجود دارد اما با این وجود مهدی سلطانی کوشیده تا بین این دو نقش تفاوت های آشکاری پدید آورد.
خرازی ها ادامه داد: شقایق فراهانی نیز در سال های اخیر تلاش کرده تا مسیر بازیگری خود را تغییر دهد و او در ایفای نقش مریم زمان موفق است.
خرازی ها تاکید کرد: عنوان بهترین بازیگر سریال «مادرانه» بی شک شایسته خانم شهین تسلیمی است که در ایفای نقش یک مادر ایرانی مسلمان بسیار حرفه ای عمل کرده و کاملا مشخص است که زیر و بم نقش را به خوبی درک کرده است.
مدیر گروه پیشگیری از اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تهران برای دست اندرکاران مجموعه تلویزیونی «مادرانه» آرزوی توفیق کرد و گفت: این سریال اگر حتی یک نفر را از غلتیدن به منجلاب اعتیاد باز داشته یا از عاق والدین ترسانده باشد، به رسالت خود عمل کرده است.
مجموعه تلویریونی «مادرانه» به کارگردانی جواد افشار در ماه مبارک رمضان هر شب از شبکه سوم سیما پخش می شود.