آتش‌ بی‌تدبیری انسان‌‌ها در جان جنگل

استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، فارس و کردستان از جمله استان‌هایی است که از آغاز خرداد تاکنون شاهد وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در سطح مراتع و مناطق جنگلی خود بوده و خسارات زیادی را از این نظر متحمل شده‌اند.

در این میان نبود امکانات و تجهیزات اطفای حریق و کمبود نیرو از یک‌سو و صعب العبور بودن مناطق جنگلی از دیگر سو موجب تاخیر در اطفا و گسترش آتش‌سوزی‌ها به دیگر مناطق و افزایش خسارت به این منابع ملی شده است.

طبق آمار طی سال‌های 80 تا 90، حدود 13‌هزار و 832‌ مورد حریق در عرصه‌های طبیعی ایران گزارش شده که به از بین رفتن 142‌ هزار و 941‌ هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور منجر شده است و در این میان سال 89 را شاید بتوان سال بحرانی وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی ایران دانست، زیرا فقط در 9ماهه ابتدایی این سال، 3466 مورد آتش‌سوزی گزارش شد که به از بین رفتن 37‌هزار و 554‌هکتار از جنگل‌ها و مراتع ایران منجر شده است.

به گفته کارشناسان، وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران به دو دلیل عمده طبیعی و انسانی رخ می‌دهد.

سهم عامل انسانی، 80 درصد

فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درباره دلایل وقوع حریق در مراتع و جنگل‌های کشور به جام‌جم می‌گوید: علت بیش از 80 درصد این حریق‌ها عامل انسانی است که اطلاع‌رسانی در این باره موجب کاهش آن خواهد شد.

سرهنگ پاسدار قاسم سبزعلی با اشاره به برخی عوامل انسانی دخیل در این زمینه می‌افزاید: بی‌توجهی برخی مسافران و گردشگران در خاموش کردن آتش برافروخته در مناطق مرتعی و جنگلی و آتش‌زدن مزارع از سوی کشاورزان برای آماده سازی و ناتوانی در کنترل آن از جمله عواملی است که در کنار وزش اندک بادی در منطقه موجب انتشار و گسترش آتش به مراتع و جنگل‌ها و وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده می‌شود.

وی با بیان این‌که اعتبارات منابع طبیعی برای مقابله با حجم گسترده آتش سوزی‌ها کافی نیست، خاطرنشان می‌کند: به همین دلیل این سازمان درصدد برآمده تا با بهره‌گیری از توان جوامع محلی و تجهیز آنها موجب کاهش حریق و اطفای سریع آن برآید که این مهم با اطلاع رسانی به شورایارها و دهیارها در استان‌های مختلف انجام شده و امکانات مورد نیاز اطفای حریق در اختیار آنها قرار گرفته است.

سبزعلی با بیان این‌که در این زمینه از اعتبارات استانی و دیگر سازمان‌ها استفاده می‌شود، می‌گوید: با برنامه‌ریزی‌های خوبی که صورت گرفته، سهم هر کدام از سازمان‌ها در این باره مشخص و مقرر شده آنها در بحث اختصاص اعتبار و امکانات لازم همکاری و مشارکت کنند.

وی از اعلام آمار درباره میزان وقوع حریق در مراتع و جنگل‌ها در سال جاری خودداری می‌کند و می‌گوید: در استان کرمانشاه میزان آتش‌سوزی‌ها کاهش یافته است؛ اما در برخی استان‌ها مانند کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری شاهد افزایش چند درصدی حریق بوده‌ایم ضمن این‌که در استان‌هایی مانند فارس نسبت به سال‌های گذشته تفاوت محسوسی وجود ندارد.

فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به تحویل 50 دستگاه اطفای حریق به استان‌های کشور و عقد قرارداد با نیروی انتظامی و هواپیمایی کشور برای استفاده از خدمات بالگرد تاکید می‌کند: با این حال باید توجه داشت که برگشت‌پذیری منابع طبیعی بسختی و در طولانی مدت صورت می‌گیرد و به همین دلیل محافظت از آنها ضروری است و باید مورد توجه تمام مسئولان و مردم قرار گیرد.

آتش‌سوزی جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد

کهگیلویه و بویراحمد از جمله استان‌هایی است که میزان آتش‌سوزی در مراتع و مناطق جنگلی آن روند افزایشی داشته است.دو هکتار از اراضی منابع طبیعی و مراتع منطقه چم‌خانی در پنج کیلومتری یاسوج، مرکز شهرستان بویراحمد در حالی عصر دهم تیرماه دچار آتش‌سوزی شد که پیش از آن در سوم تیر نیز حدود 30 هکتار از مراتع و جنگل‌های حفاظت شده دیل گچساران و مراتع حفاظت شده آن در آتش سوخت. این اتفاق در خرداد هم در کوهستان‌های مرتفع بهمئی رخ داد و آتش به جان جنگل‌های انبوه تنگ دوراک ممبی در این شهرستان افتاد و بیش از30هکتار از مراتع و جنگل‌های این منطقه را سوزاند.

آتش‌سوزی جنگل‌ها در کهگیلویه و بویراحمد سریالی است که هرساله در میانه بهار آغاز می‌شود و تا پاییز ادامه دارد و حاصل آن مرگ تدریجی جنگل‌های انبوه این استان است.

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به موقعیت جغرافیایی سخت و وجود ارتفاعات صعب‌العبور در این استان به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از جنگل‌های این استان در ارتفاعات و مناطق صعب‌العبور واقع شده، به همین دلیل مهار و اطفای آتش هنگام وقوع آن بسیار سخت است که ایجاد یک پایگاه هوایی در این منطقه ضروری است.

سیدمحمدرضا جهان‌آرا با بیان این‌که ما تاکنون چند بار پیشنهاد احداث یک پایگاه هوایی با یک دستگاه بالگرد را به مرکز این استان برای پوشش استان‌های اطراف کرده‌ایم، می‌افزاید: تاکنون به این درخواست ما پاسخ داده نشده است و حدود پنج میلیون هکتار جنگل در این استان‌ها هر بار به دلیل آتش‌سوزی و نبود امکانات نابود شده است در حالی که در صورت وجود امکانات می‌توانستیم از میزان این خسارت‌ها بکاهیم.

وی با بیان این‌که در بسیاری موارد به دلیل ماشین رو نبودن مسیرها، نیروهای این سازمان و داوطلبان با پای پیاده و به سختی از ارتفاعات بالا رفته و خود را به آتش می‌رساندند تا با دست خالی و شاخ و برگ، آتش‌ها را خاموش کنند، تاکید می‌کند: فصل گرما آغاز شده و تمام جنگل‌های این استان نیز دارای علوفه است که همین عوامل موجب وقوع آتش‌سوزی‌های مکرر و وسیعی در منطقه می‌شود، به همین دلیل ما در آماده باش کامل هستیم، اما اگر امکانات مورد نیاز اطفای حریق از جمله بالگرد در اختیار ما نباشد، خسارت‌ها به میزان زیادی افزایش می‌یابد.

جهان آرا با بیان این‌که گرچه امسال وقوع آتش‌سوزی نسبت به سال گذشته بیشتر شده است، می‌گوید: اما این میزان به دلیل همت و تلاش نیروهای سازمان منابع طبیعی و جنگلبانی در مساحت کمتری رخ داده است، روند مثبتی که طی سال‌های اخیر شاهد آن هستیم، به طوری که در سال 89، 145 فقره آتش‌سوزی در سطح 802 هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان رخ داد.

اما در سال 90 با 41 فقره آتش‌سوزی فقط به 132 هکتار از منابع خسارت وارد شد و سال 91 نیز 37 مورد آتش‌سوزی در استان صورت گرفت که موجب نابودی 110 هکتار از مراتع و جنگل‌های استان شد. این میزان از ابتدای امسال تاکنون 12 مورد بوده که به 74 هکتار از منابع طبیعی خسارت وارد کرده است.

 آتش‌سوزی‌ جنگل‌های بانه

طی چند روز گذشته در حالی بخشی از منابع جنگلی اطراف شهر بانه طعمه حریق شد و در آتش سوخت که هفته گذشته حریق در سه نقطه جنگلی سنندج خسارت‌هایی برجا گذاشت.

پیمان باباپیری، مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان عامل انسانی را علت بیشتر آتش‌سوزی‌های مراتع و جنگل‌های استان می‌داند و درباره آتش‌سوزی جنگل‌های بانه می‌گوید: وسعت آتش‌سوزی این منطقه که در قسمتی از کوه آربابا به سمت کریم‌آباد رخ داد، حدود دو هکتار است و علت آن نیز همچون دیگر آتش‌سوزی‌ها در استان مصنوعی گزارش شده و عامل حریق هم نامعلوم است.

وی می‌افزاید: هنگام آتش‌سوزی در مراتع و مناطق جنگلی بیشتر مردم تماشاچی هستند در صورتی که این منابع متعلق به خودشان است و باید حافظ و نگهدار آن باشند.

این مسئول با بیان این‌که آتش‌سوزی دارای سه نوع سطحی، تنه‌ای و عمقی است، خاطرنشان می‌کند: بیشتر آتش‌سوزی‌های موجود در مراتع و جنگل‌های استان از نوع سطحی است که در این نوع، آسیبی به تنه و ریشه درختان وارد نمی‌شود.

در کنار آتش‌سوزی جنگل‌های کشور روز گذشته رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیروان از آتش‌سوزی ده هکتار کشتزار گندم این شهرستان در 48 ساعت اخیر خبر داد.

رمضانعلی شارعی در گفت‌وگو با ایرنا علت بروز این آتش‌سوزی را بی‌احتیاطی رهگذران عنوان می‌کند و می‌گوید: برآورد می‌شود از این ناحیه 240 میلیون ریال خسارت به بار آمده باشد.

فاطمه مرادزاده - گروه ایران