این سرزمین آریایی

یکی از این نشانه‌ها، همین کلمه «آریایی» است، هر کس که درباره ایران حرف می‌زند این کلمه را به کار می‌برد و در بسیاری از شعرها و سرودها، سخن از تبار آریایی و سرزمین آریایی است.

سر آن ندارم که درباره ریشه‌های تاریخی این کلمه حرف بزنم و نیز میزان اعتبار این ادعا که ایران سرزمین تبار آریایی است.

چه این گونه باشد و چه نباشد، اصل سخن در این است که در این روزگار، که دوران ارتباط جوامع انسانی است و سرزمین‌های دور به هم نزدیک شده است و مردم دورترین کشورها با هم مراوده دارند، نژادها و اقوام گوناگون درهم آمیخته‌اند و مفهوم جدایی و تمایز نژادها و رنگ‌ها سالیانی است که رنگ باخته است، در چنین زمانه‌ای سخن گفتن از نژاد چه اعتباری می‌تواند داشته باشد؟

مگر در ایران امروز، و حتی ایران روزگار کهن، تمام مردم از یک نژاد بوده‌اند؟ یا آن که تمام مردم مگر به یک زبان و گویش سخن گفته‌‌اند؟

حتی زبان فارسی که زبان مشترک اقوام ایرانی است، با لهجه‌ها و گویش‌های متنوع در گستره سرزمین کهن ایران رواج داشته است، چنان که مثلا شیوه فارسی سخنوران خراسان با شیوه فارسی اهل سخن در فارس تفاوت‌های بارز داشته است.

بر همین سیاق، ایران ما، خانه اقوام و نژادهای مختلف بوده است و با همین تنوع قومی و نژادی، همگان خود را «ایرانی» نامیده‌اند و به این نام افتخار کرده‌‌اند.

ارکان هویت ملی ما، همواره مبتنی بر مشترکات فرهنگی بوده است، مقولاتی مانند زبان فارسی، تاریخ مشترک، آثار برجسته ادبی و هنری، آیین‌ها و مفاخر فرهنگی و تاریخی هستند که ما را به هم می‌پیوندند.

در این کشور دیرسال، در هیچ دوره‌ای، موضوع نژاد و یگانگی نژادی از عوامل پیوند ملی نبوده است و مفهوم «ایرانی بودن» هرگز به عوامل نژادی ربطی نداشته است بنابراین دریغ است که اینک در دوران روشنگری و پیشرفت دانش و فرهنگ انسانی، کسانی با نگاه واپس‌گرا به مفاخره نژادی و تمایزات حاصل از آن دل خوش دارند و این سرزمین سرشار از افتخار و آکنده از گنجینه‌های دانش و هنر و فرهنگ را به یک نشانه نژادی (آریایی) منسوب کنند.

اسماعیل امینی - شاعر و مدرس دانشگاه