عفونت ادراری؛ خطرناک اما قابل درمان

اهمیت شناسایی عفونت ادراری در کودکان به حدی است که دکتر احمد خالق‌نژاد طبری، فوق‌تخصص جراحی و اورولوژی نوزادان و کودکان تاکید می‌کند: عفونت ادراری با وجود این‌ که از بیماری‌هایی است که ممکن است شیوع آن در کودکان چندان زیاد نباشد، اما عواقبی که می‌تواند در پی داشته باشد، آنقدر مهم است که هر پدر یا مادری باید برای سالم ماندن فرزندش و دور ماندن او از این آسیب‌ها و عواقب، این بیماری را بشناسد.

رئیس انجمن جراحان کودکان ایران در گفت‌و‌گو با «جام‌جم» می‌گوید: وقتی عفونت ادراری در بچه‌ها رخ می‌دهد، ممکن است خودش نشانه وجود یک اختلال مهم‌تر در دستگاه ادراری کودک باشد.

نقص تکاملی دستگاه ادراری

متاسفانه بی‌توجهی نسبت به نشانه‌های عفونت ادراری و درمان نشدن این بیماری می‌تواند عوارض سنگین و جبران‌ناپذیری از جمله از دست‌رفتن کلیه‌ها را به دنبال داشته باشد. حتی دکتر خالق‌نژاد تاکید می‌کند که دلایل ابتلا به عفونت‌های ادراری در نوزادان و کودکان باید به طور جدی بررسی شود و عفونت‌های مکرر ادراری را همیشه نباید به سرماخوردگی یا دیگر بیماری‌هایی که بسادگی درمان می‌شود نسبت داد، زیرا در موارد زیادی مشاهده شده که اهمال در درمان عفونت‌های ادراری سبب از دست رفتن کلیه‌ها، دیالیزی‌شدن کودک و نیاز وی به کلیه پیوندی شده است.

پس وقتی کودک با علائم مشکوک به عفونت ادراری مراجعه می‌کند باید تحت آزمایش ادرار قرار گیرد و اگر جواب آزمایش عفونت را نشان بدهد، درمان آنتی‌بیوتیکی برایش آغاز بشود.البته در صورت وجود نقص‌های تکاملی در دستگاه ادراری، درمان‌های جدی‌تری باید صورت بگیرد.

به گفته وی، نقص تکاملی دستگاه ادراری عامل بیش از 30 درصد عفونت‌های ادراری در کودکان است. یعنی منشأ 30 تا 40 درصد عفونت‌های ادراری در کودکان مربوط به نقص تکاملی دستگاه ادراری از بدو تولد است که بی‌توجهی نسبت به آن به تکرار عفونت‌های ادراری و از دست رفتن کلیه‌ها منجر می‌شود.

این فوق تخصص اورولوژی نوزادان با تاکید بر این‌که شناسایی و درمان اختلالات ساختاری دستگاه ادراری در جلوگیری از تکرار عفونت‌های ادراری بسیار اهمیت دارد، می‌افزاید: نقص تکاملی دستگاه ادراری شامل تنگی لگن یا انسداد راه خروج ادرار از مثانه می‌شود که می‌تواند باعث ابتلا به عفونت ادراری شود.

یکی دیگر از علل عفونت ادراری هم جمع شدن میکروب‌ها در اطراف مجرای ادراری است که بویژه در پسرهای ختنه نشده بیشتر اتفاق می‌افتد. همچنین یکی از علل مهم عفونت ادراری، برگشت ادرار یا ریفلاکس است. برگشت ادراری به معنای آن است که ادرار از مثانه به سمت بالا بر می‌گردد. این بیماری بسیار مهم است، زیرا ممکن است باعث تخریب و از کار افتادن کلیه‌ها شود.

کودکان در معرض عفونت ادراری

اصولا عفونت ادراری یکی از بیماری‌های شایع در میان کودکان است که شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی‌شان بیش از پسران است، اما شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک سالگی بیشتر است و البته تا قبل از شش ماهگی در پسرهای ختنه نشده ده برابر بیش از پسرهای ختنه شده است. به این دلیل متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک‌سالگی و حتی در ماه اول تولد، به عنوان یکی از عواملی که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند، توصیه می‌کنند. ولی در سنین بالاتر و بخصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری دردخترها بیشتر شیوع دارد.

عفونت ادراری، بدون علامت

عفونت ادراری همیشه با نشانه همراه نیست و تنها از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است، اما در کودکان زیر دو سال می‌تواند با علائمی چون تب، بی‌قراری، بوی بد ادرار، درد شکم، بی‌حالی و خوب شیر نخوردن و وزن نگرفتن همراه باشد. در کودکان بالای دو سال علائم سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد پهلو، تهوع و استفراغ و حتی اسهال نیز به این موارد اضافه می‌شود، اما از علائم اصلی عفونت ادراری می‌تواند تب‌های بدون علت باشد. البته اختلال در ادرار کردن هم موجب عفونت ادراری در کودکان می‌شود؛ یعنی بچه‌هایی که ادرارشان را زیاد از حد نگه می‌دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت ادراری هستند.

به همین دلیل تعویض مرتب و و بموقع پوشک کودکان زیر سه سال و دادن آموزش به بچه‌ها در مورد عادات صحیح دستشویی رفتن و رعایت بهداشت از راه‌های موثر در پیشگیری از عفونت ادراری محسوب می‌شود. پس کودکان باید یاد بگیرند که ادرارشان را برای مدت طولانی نگه ندارند. همچنین تغذیه سالم، مصرف مایعات، میوه‌ها و سبزی‌ها به کاهش بروز یبوست و سلامت دستگاه ادراری کودک کمک می‌کند.

پونه شیرازی‌/‌ گروه سلامت