صندوقِ طلبکار، دانشجوی جویای کار

طی سالیان سال، دریافت این کمک‌هزینه‌های دانشجویی در ایران به شکلی درآمده است که دریافت آنها، چندان به وضع مالی دانشجویان ارتباط ندارد، همین که می‌توان با تکیه بر دانشجو بودن، کمک‌هزینه تحصیلی را به صورت وام از دانشگاه دریافت کرد و تازه بعد از پایان دوران تحصیل، اقساط آن را پرداخت کرد، خیلی‌ها را وسوسه می‌کند بدهکار صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم شوند.

اما مشکلی که این وسط پیش آمده است، پرداخت نکردن اقساط آنها از سوی خیل عظیمی از دانشجویان و تلنبار شدن بدهی‌های دانشجویان است؛ به گونه‌ای که حالا مسئولان صندوق رفاه دانشجویان می‌گویند دانشجویان بیش از صد میلیارد تومان به این صندوق بدهکار هستند.

در حالی که مدیران این صندوق دولتی بر لزوم تسویه حساب هر چه سریع‌تر بدهی‌های صندوق اصرار دارند و آن را عامل مهمی برای وام دادن به سایر دانشجویان نیازمند می‌دانند، ولی بسیاری از دانشجویان هم وجود مشکلات مالی و پیدا نکردن شغل پس از فارغ‌التحصیلی را دلیل اصلی پرداخت نکردن وام‌های صندوق اعلام کرده‌اند.

شاغل و غیرشاغل ندارد

بسیاری از دانشجویان بدهکار صندوق معتقدند این منصفانه نیست در حالی که هنوز هیچ درآمدی برای گذران زندگی پیدا نکرده‌اند، وام‌ها و کمک‌هزینه‌های تحصیلی دوران دانشجویی‌شان را پرداخت کنند، اما محمد محبی، مدیرکل امور درآمد صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم در گفت و گو با «جام‌جم» تاکید می‌کند: این که عده‌ای از دانشجویان می‌گویند باید پس از فارغ‌التحصیلی، حتما شغلی داشته باشند تا اقساط وام‌های دانشجویی را پرداخت کنند، اصلا استدلال درستی نیست، زیرا طبق قوانین صندوق، دانشجویان پس از گذشت 9 ماه از فارغ‌التحصیلی، اقساط وام خود را باید پرداخت کنند.

وی می‌افزاید: البته برای دانشجویان پسر، تسهیلاتی قائل شده‌ایم و آنها می‌توانند پس از دوران خدمت سربازی، اقساط وام را پرداخت کنند ولی برای دانشجویان دختری که از تسهیلات صندوق استفاده کرده‌اند، باید بعد از گذشت 9 ماه از فارغ‌التحصیلی‌شان، وام خود را بپردازند.

محبی با اشاره به این‌که دانشجویان نباید وعده‌های قبلی خود به صندوق رفاه را فراموش کنند، عنوان می‌کند: وقتی دانشجویی با مشکلات معیشتی مختلفی در دانشگاه مواجه می‌شود، ما وظیفه خود می‌دانیم تا حد امکان، مشکلات این گروه از دانشجویان را حل کنیم و آنها را در تامین منابع مالی برای تحصیل و زندگی دانشجویی کمک کنیم، اما در مقابل هم انتظار داریم این گروه از دانشجویان، بعد از فارغ‌التحصیلی به تعهدات اخلاقی خود درمورد بازپرداخت اقساط وامشان عمل کنند.

تمدید اتمام حجت با دانشجویان بدهکار!

تقریبا سالی نیست که صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم به دانشجویان بدهکار اخطار ندهد و آنها را به دریافت اقساط از حقوق ضامن‌ها و اعطا نکردن مدرک فارغ‌التحصیلی تهدید نکند، اما هر سال هم این اتمام حجت صندوق رفاه تمدید می‌شود.

در آخرین دور این اخطارها، قائم‌مقام صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم به تمدید مهلت تسویه حساب بدهکاران صندوق رفاه تا پایان فروردین 92 اشاره کرد.

منصور حبیب‌پور گودرزی در گفت‌وگو با مهر، اضافه کرد: صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم به دانشجویان بدهکار تا پایان فروردین 92 مهلت داده است که اقساطشان را پرداخت کند.

البته قبل از این اظهار نظر نیز آخرین مهلت اعلام شده برای تسویه حساب بدهی‌ها تا پایان اسفند 91 اعلام شده بود و به نظر می‌رسد مشابه این تمدید مهلت‌ها در سال 92 نیز تکرار شود.

درواقع با این که از آخرین مهلت دانشجویان بدهکار چند روزی هم گذشته است، اما به نظر می‌رسد باز هم این مهلت تمدید شود و این آخرین اولتیماتوم وزارت علوم نباشد.

محبی درباره دلایل تمدید مکرر زمان پرداخت بدهی دانشجویان تاکید می‌کند: این گونه تمدید مهلت‌ها و به طور کلی، مهلت قرار دادن برای تسویه حساب بدهی‌ها، بیشتر به منظور یادآوری تعهد قانونی و اخلاقی به دانشجویان انجام می‌شود و ما انتظار داریم دانشجویان بدهکار با ما همکاری کنند تا دانشجویان بیشتری بتوانند از اعتبارات صندوق بهره ببرند.

وام گرفته‌اند و فراموش کرده‌اند!

شاید برایتان جالب باشد که بدانید صندوق رفاه دانشجویان، قبل از انقلاب اسلامی و در سال 53 تشکیل شده است و از آن تاریخ تا به امروز نیز صدها هزار دانشجو از منابع مالی این صندوق استفاده کردند که شاید خیلی از آنها اکنون در سنین کهنسالی باشند.

مدیرکل امور درآمد صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم با بیان این که دانشجویان زیادی هستند که اصلا یادشان رفته از دانشگاه وام گرفته‌اند، خاطرنشان می‌کند: بدهی‌های صندوق رفاه دانشجویان، ربطی به زمان ندارد و هر دانشجویی در هر سالی که وام گرفته است باید نسبت به پرداخت بدهی‌های خود اقدام کند، در غیر این صورت مجبور خواهیم شد از طریق ابزارهای قانونی، او را وادار به پرداخت بدهی‌هایش کنیم.

وی خبر می‌دهد: در حال انجام مکاتبات و رایزنی با سایر دستگاه‌ها هستیم که از روش‌های مختلفی چون برداشت از یارانه، کسر کردن از حقوق ضامن‌ها و سایر راه‌های دیگر، بدهی‌های صندوق را تسویه کنیم و این گونه مکاتبات با دانشجویان و نهادهای مختلف، هر روزه انجام می‌شود.

همچنین این مقام مسئول با اشاره به این که وام‌های پرداختی صندوق رفاه، سودی ندارد و به مرور زمان هم شامل جریمه دیرکرد نمی‌شود، یادآوری می‌کند: تقریبا در همه شهرهای ایران، دانشجویان از وام‌های صندوق رفاه استفاده می‌کنند و اصلا نمی‌شود گفت که در شهر یا دانشگاهی، تعداد بیشتری از دانشجویان از وام‌های صندوق استفاده می‌کنند.

چقدر حق با فارغ‌التحصیلان است؟

فرض کنید فارغ‌التحصیلی هستید که در دوران دانشجویی خود برای پرداخت شهریه یا تامین هزینه‌های غذا و مسکن، وام دانشجویی گرفته‌اید، اما پس از فارغ‌التحصیلی به هر دری که می‌زنید نمی‌توانید شغلی پیدا کنید و در نتیجه درآمدی هم ندارید.

درست است که محبی تصریح می‌کند شاغل بودن دانشجویان یا ایجاد اشتغال برای آنها در حیطه وظایف وزارت علوم نیست و سایر دستگاه‌های دولتی در این زمینه مسئولیت دارند، اما به نظر می‌رسد دریافت بدهی از فارغ‌التحصیلی که هنوز شغلی پیدا نکرده است، قدری خارج از قاعده انصاف باشد.

جدای از گروه محدودی از فارغ‌التحصیلان که شاغل هستند و حتی اگر وضع مالی‌شان هم خوب باشد به طور کلی نمی‌خواهند اقساط وامشان را پرداخت کنند، بخش بزرگی از فارغ‌التحصیلان بدهکار مایلند وام دوران دانشجویی را تسویه کنند ولی توان مالی برای پرداخت اقساط را ندارند.

در این شرایط است که کارشناسان آموزشی بارها تاکید می‌کنند که یا دولت باید برای فارغ‌التحصیلان بیکار و بدهکار، شغلی ایجاد کند تا آنها بتوانند بدهی‌های خود را پرداخت کنند یا این که این گروه از فارغ‌التحصیلان تا زمان شاغل شدن، تحت حمایت دولت قرار بگیرند و تا آن موعد از پرداخت اقساط وام معاف شوند؛ زیرا در غیر این صورت، فشار دولت برای دریافت بدهی‌های صندوق رفاه دانشجویان، تنها بر مشکلات فارغ‌التحصیلان بیکار دامن خواهد زد.

امین جلالوند‌ -‌ گروه جامعه