پرورش اندام به قیمت جان

در ابتدای حیات تاسیس و راه‌اندازی این باشگاه‌ها عموم و بخصوص رده سنی جوانان چندان از این موضوع استقبال نکردند، به طوری که در دهه 60 تعداد محدودی از این دست باشگاه‌ها در سطح کشور وجود داشت، اما در دهه 70 تعداد این باشگاه‌ها افزایش یافت، چراکه با رویکرد جوانان این باشگاه‌ها از اواسط دهه 70 رونق بیشتری یافتند و افراد بیشتری جذب رشته بدنسازی و پرورش اندام شدند. طی سال‌های آینده این باشگاه‌ها باز هم با رونق بیشتری روبه‌رو شدند و در ورزش کشور جایگاه بهتری پیدا کردند.

به موازات جا افتادن پرورش اندام و بدنسازی در میان جمعیت زیادی از مردان و پسران جوان، برخی از متولیان راه‌اندازی و مدیریت این باشگاه‌ها برای جذب مشتری های بیشتر روش‌های دیگری را در پیش گرفتند که این روش‌ها هرچند بسیار موفقیت‌آمیز بود و سود مالی قابل توجهی را برای متولیان به همراه داشت، اما گذشت زمان ثابت کرد برخی از این روش‌های جذب مخاطب بدون هیچ گونه پیش‌زمینه علمی و منطقی تهیه و تدوین شده است و به همین دلیل در موارد متعددی به مشتریان ثابت این باشگاه‌ها خسارات جانی غیرقابل جبرانی وارد کرد، خساراتی که به دنبال تجویز داروهای نیروزا، هورمون‌های مختلف و مکمل‌های غذایی تایید نشده به وجود آمد. مدتی پیش گزارشی از عملکرد این باشگاه‌ها تهیه و تدوین شد که در این گزارش به آمار تکان‌دهنده‌ای اشاره شده بود، آماری که حاکی از این بود که 90 درصد باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام به مواد نیروزای غیرمجاز آلوده هستند.

رقابت کاذب بین باشگاه‌ها

وقتی تعداد باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام در کشور بدون نظارت دقیق به حالت تصاعدی افزایش می‌یابد نتیجه‌اش این می‌شود که رقابتی کاذب بین این باشگاه‌ها برای حفظ و جذب مشتری شکل می‌گیرد. این رقابت کاذب می‌تواند در برگیرنده موارد متعددی باشد که توزیع غیرمجاز مواد نیروزایی که کمتر کاربردی روی افزایش توان جسمانی افراد دارد و فقط ظاهر فرد به اصطلاح بدنساز را به سبک قهرمانان و ضدقهرمانان فیلم‌های هالیوودی درمی‌آورد، مهم‌ترین بخش آن است.

در شرایطی که باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام رشدی قارچ گونه را در پیش گرفته‌اند و تعداد باشگاه‌های بدون مجوز نیز روز به روز افزایش می‌یابد تجویز مکمل‌ها، هورمون‌ها و مواد نیروزا مهم‌ترین خطری است که ثبت‌نام‌کنندگان در این باشگاه‌ها را تهدید می‌کند.

برخی از این باشگاه‌ها، حالا چه مجوزدار باشند و چه غیرمجوزدار، گاه شهریه‌هایی غیرقانونی و بالاتر از تعرفه مشخص شده از مراجعه‌کنندگان دریافت می‌کنند، اما میزان این شهریه‌ها هر چقدر هم بالا باشد در برابر خطر تجویز و استفاده از مواد به اصطلاح نیروزا چیزی به حساب نمی‌آید.

قربانیان بدنسازی و پرورش اندام

حضور بدون مطالعه و تحقیق در باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام عوارض نامطلوب و گاه خطرناکی را به دنبال دارد. اوج خطرات حاصل شده از روش‌های غلط و نامطلوب بدنسازی و پرورش اندام «مرگ» است، بله، مرگ! در سال‌های اخیر موارد متعددی از فوت ناگهانی و عجیب برخی از ورزشکاران پرورش اندام و بدنسازی به گوش رسیده است که یکی از مهم‌ترین نمونه‌های اخیر آن به صادق شیخ‌زاده برمی‌گردد، یکی از قهرمانان پرس سینه کشور که شب خسته به خواب رفت و دیگر هرگز بیدار نشد. بسیاری مرگ این ورزشکار را به عوارض خطرناک داروهای غیرمجاز باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام نسبت می‌دهند.

موارد منجر به فوت در ورزشکاران بدنسازی و پرورش اندام فقط مختص مردان نیست. سپیده دختر جوانی بود که برای رسیدن به یک وزن ایده‌آل در یکی از همین باشگاه‌های بدنسازی ثبت‌نام کرد، اما اشتباه مسلم مربی این باشگاه که به سپیده پیشنهاد کرده بود از یکی از دستگاه‌های بدنسازی برقی استفاده کند، فاجعه‌ای را رقم زد.

سپیده به محض استفاده از این دستگاه روی زمین افتاد و دقایقی طول نکشید که اطرافیانش فهمیدند جان داده است، سپیده‌ای که قرار بود سه هفته دیگر ازدواج کند. این دختر جوان و صادق شیخ‌زاده تنها نمونه‌ای از چند نمونه‌ای هستند که طی سال‌های اخیر به دنبال عوارض باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام جان خود را از دست داده‌اند.

حق تجویز دارو را ندارند

امید امیری، رئیس کنفدراسیون قوی‌ترین مردان آسیا و نماینده رسمی فدراسیون جهانی پرورش اندام و بدنسازی در گفت‌و‌گو با جام جم گفت: باشگاه‌های بدنسازی برای دریافت مجوز باید سلسله مراتبی را طی کنند که از فدراسیون پرورش اندام و بدنسازی و پس از آن از هیات پرورش اندام استان مربوط آغاز می‌شود. در نظر گرفتن سرانه حداقل چهار مترمربع برای هر ورزشکار، تهویه مناسب و شرایط دیگر در باشگاه‌های پرورش اندام و بدنسازی الزامی است. این مجموعه باید مدیریتی تایید شده داشته باشد و حضور دو کارشناس پزشکی ورزشی در کنار این باشگاه الزامی است، ضمن این که مربیان شاغل در این باشگاه‌های قطعا باید مدرک رسمی مربیگری داشته باشند.

امیری گفت: تنها در شرایطی که موارد نامبرده رعایت شود یک باشگاه رسمی و مجوز دار خواهیم داشت در غیر این صورت فعالیت باشگاه وجهه قانونی ندارد. قانونی نبودن فعالیت این باشگاه‌ها خود تبعات دیگری را به دنبال دارد همانند تجویز غیرقانونی مکمل و داور توسط مربیان ناآگاه که این عمل آنها خود یک جرم است؛ چراکه کسی که مدرک پزشکی ندارد حق تجویز دارو را هم نخواهد داشت. این مربیان برای از بین بردن چربی شکم یا افزایش نیرو حتی آمپول هم تجویز می‌کنند که بسیار خطرناک است و عوارض بدی به دنبال دارد.

رئیس کنفدراسیون قوی‌ترین مردان آسیا در ادامه گفت: استفاده دنباله‌دار از مکمل‌های مختلف در بانوان به وجود آمدن موهای زائد منجر می‌شود و در مردان عقیمی را به دنبال دارد که با هیچ چیز قابل جبران نیست. این مکمل‌ها آنقدر خطرناک هستند که هورمون‌های زنانه و مردانه را براحتی تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی از ورزشکاران پرورش اندام و بدنسازی می‌خواهند راه صد ساله را یک شبه بروند و به همین دلیل دست به هر کاری می‌زنند. وی با اشاره به نقش برنامه مردان آهنین در افزایش علاقه به پرورش اندام و بدنسازی یادآور شد: هنگامی که در سال 77 برنامه قوی‌ترین مردان ایران را راه‌اندازی کردیم ورزشکاران رشته‌های مختلف همچون جودو، قایقرانی، کشتی و رشته‌های دیگر در این مسابقه حضور داشتند، اما در سال‌های بعد همه چیز فقط منحصر به ورزشکاران رشته‌های پرورش اندام و بدنسازی شد که اصلا درست نبود.

امیری خاطرنشان کرد: پیرو تذکرات متعدد کارشناسان مختلف به سازمان صدا و سیما بالاخره متولیان این برنامه به این نتیجه رسیدند که این برنامه تلویزیونی را قطع کنند تا پرورش اندام و بدنسازی بیش از این به این شکل مورد تبلیغ منفی قرار نگیرد. وی گفت: در آینده‌ای نزدیک این برنامه با شکلی متفاوت اجرا خواهد شد و ورزشکاران حاضر در این مسابقه دیگر فقط ورزشکاران پرورش اندام و بدنسازی نیستند و قرار نیست که به هر قیمتی در این برنامه شرکت کنند.

بدتر از مواد مخدر

بسیاری از مربیانی که در باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام مشغول فعالیت هستند، اطلاعات چندانی در رابطه با بحث فیزیولوژی ندارند و همین نبود آگاهی باعث می‌شود بدون در نظر گرفتن شرایط مختلف به تجویز انواع نیروزاهای غیرمجاز دست بزنند. آنها نمی‌دانند که یک نوجوان چهارده یا پانزده ساله نیازی به استفاده از کراتین و پروتئین بیش از اندازه ندارد، اما برای آنها چنین نسخه‌هایی را تجویز می‌کنند. آنها نمی‌دانند مکمل‌هایی که برای یک نوجوان تجویز می‌شود نباید با مکمل‌های یک جوان سی ساله یکسان باشد، اما این کار را انجام می‌دهند. آنها نمی‌دانند برخی از مواد نیروزا چنان در بدن فرد تاثیرگذار است که حتی می‌تواند از لحاظ ژنتیکی نیز در بدن آن فرد تاثیرات خود را بگذارد، اما سواد کم در این زمینه باعث می‌شود گاهی برای برخی افراد داروهایی را تجویز کنند که این داروها نه‌تنها روی بدن فرد تاثیر منفی می‌گذارد بلکه حتی در آینده باعث می‌شود تا فرزندی که از این فرد به وجود می‌آید با نقایص ژنتیکی روبه‌رو شود. برخی از مضرات مواد نیروزای موجود در باشگاه‌های بدنسازی از مواد مخدر هم بدتر است.

میانبر زدن

برای راه‌اندازی یک باشگاه بدنسازی و پرورش اندام مراحل گوناگونی باید طی شود، اما با توجه به رشد بی‌اندازه این باشگاه‌ها در کشور به نظر می‌رسد بسیاری برای طی نکردن این مراحل میانبر می‌زنند، حالا چگونه، مشخص نیست.

حضور یک پزشک متخصص در کنار یک باشگاه پرورش اندام و بدنسازی از اهم موارد است، در کنار آن باید از مربیان با دانش و آگاه استفاده شود نه مربیانی که خود تا همین چند ماه پیش در همان باشگاه به عنوان کارآموز تمرین می‌کرده‌اند.

نظارت دقیق بر این باشگاه‌ها و نوع مواد نیروزایی که در این باشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز بسیار واجب و ضروری است. با طی شدن همه این مراحل و اطمینان از اجرای دقیق آنها در یک باشگاه می‌توان با خیال راحت ثبت‌نام کرد، اما واقعا در ایران چند باشگاه همه این مراحل را طی کرده‌اند و خواهند کرد؟!

هیلدا حسینی خواه - گروه ورزش