چشم انداز بحران امنیتی در ایالت صباح مالزی

در گمانه پردازی های اولیه رسانه ها و تحلیلگران مالزیایی، این شبه نظامیان ابتدا اعضای گروه های مبارز در منطقه جنوب فیلیپین تلقی می شدند که داعیه استقلال از دولت مرکزی فیلیپین داشته و قصد تشکیل کشوری خودمختار در مناطق جنوبی فیلیپین و نیز جزایر اطراف آن دارند.

اما دیری نپایید که رسانه های مالزیایی این شبه نظامیان را ، نه به عنوان نظامیان فراری و پناهنده به مالزی، بلکه به عنوان گروهی از شبه نظامیان فیلیپینی که داعیه مالکیت بر ایالت صباح مالزی دارند، معرفی کردند، شبه نظامیانی که اکنون پس از گذشت بیش از 20 روز از زمان ورود آنها به مالزی، چالش سیاسی و امنیتی اساسی ای برای دولت این کشور ایجاد کرده است.

آغاز درگیری بین نیروهای امنیتی مالزی و شبه نظامیان فیلیپینی

عصر روز جمعه گذشته رسانه های مالزی از درگیری خونین بین نیروهای امنیتی مالزیایی و شبه نظامیان فیلیپینی خبر دادند، درگیری هایی که تا عصر روز دوشنبه نیز ادامه داشت و براساس گزارش خبرگزاری برناما، تاکنون  هشت نظامی مالزیایی و 16 شبه نظامی فیلیپینی در ان کشته شده اند (وبسایت مالزی ازاد، چهارم مارچ).

شبه نظامیان فیلیپینی که گفته می شود به سلاح های نسبتا پیشرفته ای نیز مسلح هستند، همچنین چهار مالزیایی را به گروگان گرفته و مدعی شده قصد دارند از آنها به عنوان سندی برای اثبات اشغالگری مالزی در محاکم بین المللی استفاده کند.

با وجود آنکه رهبران مالزی و بویژه فرماندهان نظامی و امنیتی این کشور از محاصره کامل این شبه نظامیان از هوا، زمین و دریا خبر می دادند، کشته شدند هشت نظامی مالزیایی از جمله دو افسر ارشد، انتقادات زیادی در ارتباط با توانمندی های نظامیان مالزیایی برانگیخته است.

ادعای مالکیت بر ایالت صباح مالزی  

بیش از 100 شبه نظامی فیلیپینی که وارد مالزی شرقی شده و چندین روستا و شهرک در منطقه «لحَد داتو» را به تصرف خود درآوردند، از جمله پیروان «سلطان جمال الکرام سوم» (Jamalul Kiram III)، حاکم کنونی منطقه سولو واقع در جنوب فیلیپین می باشند که به طور سنتی مدعی هستند که ایالت صباح بخشی از سرزمین تاریخی و مادری آنهاست که در سال 1963 توسط دولت مالزی و در ازاء استقلال سنگاپور، اشغال شده است.

بر اساس ادعای این گروه و نیز اسناد تاریخی آنها، منطقه سولو (متشکل از استانها بسیلان، سولو، تاوی تاوری در جنوب فیلیپین و ایالت صباح در مالزی امروزی) به طور سنتی و تا سال 1917 به قبیله تائوسوگ و اعضای خانواده سلطان جمال الکرام سوم تعلق داشته است.

براساس براوردهای محافل رسانه ای منطقه جنوب شرق آسیا، خانواده سلطان جمال الکرام سوم، در مجموع در حدود 224 شبه نظامی مسلح دارد. در آخرین موضع گیری ها نیز، خود سلطان جمال الکرام سوم، خاطرنشان ساخته که نیروهای تحت امرش به هیچ عنوان از مناطق آزاد شده در صباح خارج نشده و این نیروها تا آزادی کامل ایالت صباح خواهند جنگید.

به گفته وی، نیروهای تحت امرش نه تسلیم مالزی خواهند شد و نه تسلیم فیلیپین، بلکه در لحَد داتو خواهند جنگید و یا کشته خواهند (وبسایت مالیزیا اینسایدر، چهارم مارچ).

واکنش ها به بحران لحَد داتو در مالزی

بروز بحران امنیتی در منطقه لحد داتو، واکنش های متفاوتی را در داخل کشور مالزی برانگیخت، بویژه آنکه این کشور در آستانه انتخابات پارلمانی قرار دارد و احزاب و گروهای رقیب حداکثر تلاش خود را می کنند تا از آن به عنوان ابزاری تبلیغاتی علیه یکدیگر استفاده کنند.

از یکسو، ائتلاف حاکم به رهبری نجیب تون رزاق، ضمن هشدار به شبه نظامیان فیلیپینی مبنی بر تسلیم شدن و خروج از این کشور، ورود این شبه این نظامیان به مالزی را بخشی از سناریو ائتلاف مخالفان به رهبر انور ابراهیم دانسته و خاطرنشان ساختند که «پروژه ناامن کردن ایالت صباح بخشی از برنامه مخالفان برای اعطای خودمختاری به این ایالت در صورت پیروزی در انتخابات پارلمانی است».

در همین راستا، نجیب تون رزاق حتی به سرویس های امنیتی این کشور دستور داد تا در این زمینه تحقیقات اساسی انجام دهند (خبرگزاری برناما، سوم مارچ).

از سوی دیگر، ائتلاف اپوزیسیون، و در راس آن انور ابراهیم نیز ائتلاف حاکم را به تلاش برای ناامن کردن ایالت صباح در آستانه انتخابات و در نتیجه ترساندن مردم از تشدید ناامنی ها در صورت پیروزی مخالفان در انتخابات متهم کرده است.

بر همین اساس، هر سه حزب اصلی ائتلاف اپوزیسیون، حزب «پی.کی.ار»، حزب «داپ» و حزب «پاس»، خواستار نشست فوری پارلمان این کشور برای بررسی وضعیت امنیتی این کشور و نیز نشست ویژه نخست وزیر و وزرای دفاع و کشور با رهبران اصلی اپوزیسیون برای بررسی اقدامات انجام شده برای پایان دادن به این بحران شده اند (وبسایت مالزی آزاد، سوم مارچ).  

در این میان، آنچه که اشکار به نظر می رسد، واکنش دیرهنگام دولت مالزی به این بحران، و ناتوانی در حل و فصل سریع آن یکی از بزرگترین چالش های امنیتی در تاریخ کشور را برای ائتلاف حاکم به ارمغان آورده تا جایی که افکار عمومی، تحلیلگران سیاسی و حتی رهبران پرنفوذی همچون ماهاتیر محمد، نخست وزیر اسبق این کشور را نگران "امنیت ملی و تمامیت ارضی مالزی" ساخته و وادار به اتخاذ مواضع انتقادی تند کرده است.

ماهاتیر محمد اخیر در گفت‌وگو با رسانه های مختلف دولت این کشور را به بغرنج تر کردن اوضاع در ایالت صباح متهم ساخته و خاطرنشان ساخت که تنها راه پایان دادن به این بحران، واکنش تند و سرکوب همه جانبه این شبه نظامیان است (مالیزیا اینسایدر، سوم مارچ).

واکنش ها به بحران لحَد داتو در فیلیپین

بحران امنیتی ایجاد شده در لحد داتو، در فیلیپین نیز واکنش های مختلفی را به دنبال داشت. بنینیو اکینو، رییس جمهوری فیلیپین پس از گفت وگو با نخست وزیر مالزی، خواستار تسلیم فوری شبه نظامیان وابسته به سلطان جمال الکرام سوم و بازگشت آنها به داخل فیلیپین شد (مانیل تایمز، سوم مارچ).

متقابلا، جنبش آزادیبخش مورو که از چند دهه پیش برای استقلال در جنوب فیلیپین مبارزه می کند، خواستار دخالت سریع سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامی برای پایان دادن به خشونت نیروهای مالزیایی علیه شبه نظامیان فیلیپینی شدند.

همچنین برخی از رسانه ها و مطبوعات ملی گرای فیلیپینی نیز با تلاش برای برانگیختن احساسات ملی در این کشور، خواستار به رسمیت شناختن ادعای مالکیت خانواده سلطنتی سولو بر ایالت صباح مالزی شده، اما تاکید کرده اند که این ادعا باید از طریق مسالمت آمیز و گفت وگو با مالزی حل و فصل شود.

ادعای خانواده سلطنتی سولو مبنی بر حمایت آمریکا از آنها

یک روزنامه فیلیپینی به نقل از یکی از سخنگویان خانواده سلطنتی سولو فاش کرد براساس قراردادی که بین این خانواده سلطنتی و ایالت متحده آمریکا وجود دارد، دولت آمریکا موظف به حمایت از این شبه نظامیان برای بازپس گیری ایالت صباح از کشور مالزی است.

ابراهام ایجرانی در گفت وگو با روزنامه اینکوئری (چهارم مارچ) افزود: براساس توافقنامه همکاری بین آمریکا و خانواده سلطنتی سولو موسوم به کیرام-کارپنتر (Kiram-Carpenter Agreement) که در 22 مارچ 1915 بین آمریکا و فیلیپین امضا شده، دولت آمریکا موظف به حمایت کامل و همه جانبه از خانواده سلطنتی سولو بویژه در مورد ادعاهای اتی این پادشاهی در ارتباط با مالکیت بر ایالت صباح در برابر هر دولت خارجی (در اینجا مالزی) دیگر می باشد.

این قرار داد در آن زمان بین فرماندار آمریکایی ایالت میندانائو و سولو و نیز خانواده سلطنتی سولو امضاء شده است.

ابراهام ایجرانی خاطرنشان ساخت که خانواده سلطنتی سولو در زمان حاضر تلاش دارد تا این قرارداد را به مقامات آمریکایی یادآوری ساخته و آنها را به حمایت از خود بازدارد.

با اینحال با وجود آنکه بحران امنیتی ایجاد شده در مناطق شرقی مالزی، در مقایسه با سایر مناقشات ارضی و سیاسی در سایر نقاط جهان چندان به اوج نرسیده، اما می تواند سرآغاز ناامنی در جزیره امن منطقه جنوب شرق آسیا یعنی مالزی در اینده باشد، بویژه آنکه باید دید آمریکا و انگلیس به عنوان استعمارگران سابق این منطقه چه واکنشی از خود نشان خواهند داد.